۲۱ خردادماه ۱۲۸۷ ـ بپاخیزی عمومی برضد محمد علی شاه قاجار

در پی استقرار محمدعلی شاه قاجار در باغ شاه (پادگان حرّ) که در آن زمان بیرون از دروازه های تهران بود و دستگیری تنی چند از رجال مخالف روش حکومتی خود و مغرض خواندن آنان و سپردن انتظامات پایتخت به واحدهای قزاق به فرماندهی ژنرال پالونیک، افسر روس، از ۲۱ خردادماه ۱۲۸۷ (۱۱ ژوئن ۱۹۰۸) مخالفت با شاه از شیراز آغاز شد و شیرازیان از بزرگان شهرهای دیگر خواستند که عزل محمد علی شاه را تقاضا کنند. طولی نکشید که بزرگان کرمان و اصفهان و سپس چند شهر دیگر از جمله تهران و تبریز نیز بپا خاستند. در تهران هواداران مشروطیت (محدود بودن اختیارات شاه) مسلحانه در بهارستان و ساختمان مجلس که بنای انتقاد علنی از محمد علی شاه را گذارده بود مستقر شدند تا از این سنگر ملت محافظت کنند. شاه نیز به انتقاد متقابل پرداخت و انتخاب نمایندگان مجلس، بدون آراء عوام الناس را پارلمان بدلی و غیر واقعی خواند که در آن زمان جمعی از معاریف شهرها چند تن را از میان خود برای نمایندگی شهر در پارلمان برمی گزینند، و دامنه اختلاف بالا گرفت.
بیشتر مورخان نوشته اند که پشت پرده، رقابت شدید دولتهای روسیه و انگلستان درکار بود و انگلستان محمدعلی شاه را بیش از حد متمایل به روسیه می دانست و مخالفت با او را هم نخست، بزرگان شهرهایی که انگلستان در آنجا نفوذ بیشتری داشت آغاز کرده بودند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز