روزهای آیندۀ مشرف

با کنار رفتن پرویز مشرف از ریاست جمهوری پاکستان، تحلیل‌گران به جایگاه بعدی وی و فراتر از آن به آیندۀ پاکستان نگاه می‌کنند. جنرال مشرف، روز گذشته بالاخره پس از روزها تنش‌سیاسی، در نتیجۀ فشارهای پیهم ایتلاف حاکم مبنی بر استیضاح و یا استفعای وی، مجبور گردید، ظاهرا به صورت آبرومندانه از قدرت کنار رود.
گرچه با اعلام استعفای مشرف، مردم پاکستان به جاده‌ها ریختند و کنار رفتن او را جشن گرفتند و نیز برخی از صاحبنظران آنرا نقطۀ پایان بحران جاری در این کشور دانستند، اما اکثر کارشناسان مسایل سیاسی پاکستان به این باور اند که با رفتن مشرف از صحنۀ سیاسی، دورۀ جدیدی در این کشور آغاز خواهد شد؛ هرچند این دورۀ جدید به معنای آغاز آرامش و امنیت نیست.
هم اکنون فضای پاکستان مخلوط از دود و آتش درگیری‌هایی است که ظاهرا جنگ با ترویزم نامیده می‌شود و دولت کنونی پاکستان از آن تاکنون هیچ گونه دستاورد قناعت بخشی نداشته است. گر چه در این اواخر، برخی منابع اطلاعاتی رییس جمهور مشرف را متهم به کم کاری در این راستا می نموده اند که این روند را برخی، در تیره گی روابط او با شماری از کشورهای غربی به ویژه امریکا به حیث عامل مهم برجسته ساخته و ابراز می دارند، این مسأله منجر به تغییر رویکرد بازی‌های قدرت سالاران جهانی در منطقه گردید که فرجام آن به کناره گیری مشرف از قدرت در عرصۀ شطرنج گونۀ این بازی‌ها انجامید؛ چیزی که طرف‌های بازنده و پیروز در آن از قبل مشخص بود؛ اما با این وجود، بسیاری بر این عقیده هستند، تا زمانی که دولت پاکستان سعی می‌کند، راه‌های نفوذش بر تحولات کشور همسایۀ افغانستان را باز نگه دارد، این وضعیت چه مشرف در قدرت باشد چه نباشد، تغییر نخواهد کرد و روند بازی کماکان ادامه پیدا خواهد داشت.
به هر حال، آنچه در این میان بیشتر مطرح بوده، چگونگی سرنوشت جنرال است که پس از کنار رفتن با وی چگونه برخورد خواهد شد، آیا اردوی پاکستان که وی در آن ۴۴ سال به خدمت پرداخته و یکی از جنرالان برجستۀ آن می‌باشد، در صورت بروز چالش‌ها در برابر او از وی حمایت خواهد کرد؟ آیا وی در داخل کشور باقی خواهد ماند و یا به کشور دیگری پناهنده خواهد شد؟ نظر جمع بر این است که اردوی پاکستان به عنوان نجات یک رییس‌جمهور برکنار شده در این موضوع دخالت نخواهد کرد، اما به حیث یک جنرال اردوی این کشور آنهم با سابقۀ کاری، حتما شاهد دخالت این ارگان کشور خواهیم بود.
از سوی دیگر، طوریکه گفته می‌شود، مشرف بر اساس توافق‌های پشت‌پرده حاضر به استفعاء گردیده است، بنابراین، توقع می‌رود، پس از استعفاء محاکمه نخواهد شد و نیز اردوی این کشور، به دولت ایتلافی اجازه نخواهد داد، تا یک جنرال سابق را محاکمه کند. روی این ملحوظ مقام‌‌های رسمی این کشور هم اظهاراتی که تاکنون در این زمینه داشته اند، امنیت و مصوونیت مشرف را برای آیندۀ نزدیک تا اندازه یی تضمین می‌نماید، به ویژه اینکه مسأله تعهد مصوونیت قضایی نیز در این راستا مطرح است؛ رحمان ملک مشاور امینتی نخست وزیر پاکستان دیروز ابراز داشت، امنیت مشرف تضمین شده است. همچنان شجاعت حسین، از رهبران حزب مسلم لیگ قاید نیز، در این رابطه تأکید کرد که مشرف در پاکستان خواهد ماند و موضوع چگونگی امنیت آن از قبل بررسی گردیده است.
با این حال گمانه‌زنی‌هایی در خصوص پناهنده شدن مشرف نیز وجود دارد، یک هفته‌نامۀ معتبر امریکایی به نقل از منابع مطلع نوشت که رییس جمهور مستعفی پاکستان به عربستان سعودی تبعید خواهد شد.
"نیوزویک" طی گزارشی در شمارۀ پریروز خود با نشر این مطلب، افزود: یکی از معاونان سابق مشرف که خواست نامش فاش نشود گفت که انتظار می‌رود "پرویز مشرف"، رییس جمهور پاکستان پس از استعفاء طی پروازی به عربستان تبعید شده و سه ماه آینده را در آنجا سپری کند. این مقام پاکستانی نیز گفته بود، این خبر به اطلاع افسران ارشد پاکستان نیز رسیده است. در همین حال روزنامۀ پاکستانی (( دان )) هم دیروز گزارشی را به نشر رساند که در آن گفته شده بود، مشرف برای انجام اعمال حج عمره به عربستان سعودی سفر خواهد کرد.
از سوی دیگر، دیروز هنگامی که دقایقی از پخش نطق زندۀ تلویزیونی مشرف نگذشته بود، رسانه‌های نزدیک به دولت تازه‌کار یوسف‌رضا گیلانی، صدراعظم پاکستان مدعی تلاش رییس‌جمهور پاکستان برای اخذ پناهنده‌گی سیاسی از امریکا و برنامه‌ریزی او برای ترک کشور شدند، اما این خبر با واکنش فوری کاندولیزا رایس، وزیر خارجۀ امریکا مواجه شد که قویا وجود چنین برنامه‌‌یی را رد کرد.
در همین حال،"مایکل کرپتون" یکی از کارشناسان امریکایی در امور جنوب آسیا و رییس موسسه "استیمسون" واشنگتن، گفت: " مشرف برخلاف دیگر فرمانروایان قدرتمند جهان مانند "فردیناند مارکوس" فیلیپینی و شاه ایران، آدم ثروتمندی نیست. وی در هاوایی دارایی ندارد و یا در لاس‌انجلس عمارت ندارد و این امر امکان پناهنده‌گی به خارج را دشوار می‌کند."
بنابراین آنچه در مورد تبعید و پناهنده شدن مشرف به کشور دیگر، مطرح است، بیشتر تحلیلگران به این باور اند که اگر چنین موضوعی برنامه‌ریزی گردد، شاید عربستان سعودی نخستین گزینه‌یی برای آن باشد، زیر این کشور در واپسین روزهایی که روابط مشرف با کشورهای غربی به ویژه امریکا همانند گذشته در سطح چندان عالی قرار نداشت، این کشور به عنوان یک بازیگر مهم دیگر در منطقه همچنان به روابط تنگاتنگ و نزدیکش با دولت مشرف ادامه می‌داد. همچنین با توجه به پیشینۀ روزهای آیندۀ زمامداران خلع قدرت شدۀ گذشتۀ پاکستان و دامن پر نعمت شیوخ عرب از جمله عربستان، پیش‌بینی می‌شود که در صورت پناهنده شدن، مشرف نیز روزهای غربت و تبعید او در قصرهای مجلل این شیوخ رقم خواهد خورد.

خادم احمد حقیقی