آنفلوانزای اسبی

انفلوانزا یكی از مهمترین بیماریهای تنفسی اسب بوده و با ابتلا بالا و تلفات نسبتاً‌كم همراه می باشد. اپیدمی شدید این بیماری از تیپ ۲ (H۳N۸) در افریقای جنوبی درسال ۱۹۸۶ اتفاق افتاد
بیماری اكثراً‌در اسبهای دو تا سه سال كه در گروهها و محیطهایی مانند میادین كورس مراكز تربیت و پرورش اسب و اسبهای كه داخل اصطبل ها نگهداری می شوند وقوع می یابد.
استرس,‌حمل و نقل,‌ازدحام و تهویه نامناسب موجبات شیوع بیماری را فراهم می سازد. ویروس با جریان هوائی با رطوبت كم انتقال یافته و همانند بسیاری از ویروسها در ذرات معلق در هوا در درجه حرارت پایین بطور مطلوب باقی می ماند . انتقال ویروس توسط ذرات معلق در هواناشی از سرفه در اسبهای مبتلا نیز وجود داشته است.
دوره كمون بیماری از یك تا سه روز و دوره انتشار ویروس توسط اسب مبتلا تا هشت روز می باشد خطرناك ترین منشا انتشار بیماری اسبهایی هستند كه علایم خفیف بیماری را نشان می دهند بعلاوه كاهش تهویه باعث افزایش مقدار ویروس شده و موجب پخش بیماری در اصطبل میگردد. عامل ویروس انفلوانزا از خانواده میكسو ویروس و دارای تمایل به موكوپلی ساكارید و گلیكوپروتئین مخاط تنفسی میباشد . این ویروس دارای سه پوشش پروتئینی است كه عبارتند از نورامینیداز (N یا NA) هماگلوتینین (H یا HA) و ماتریكس پروتئین (پروتئین M) كه پروتئین M چندان مهم نمی باشد.
دو آنتی ژن سطحی مهم ویروس كه جهت تعیین H۷N۷,H۳N۸-Subtypes استفاده میشود نورامینیداز (N) و هماگلوتینین (H) است. هماگلوتنینین (H۷)subtype۱ مربوط به سویه ویروس FOWLPLAUGE و (H۳)subtype۲ مربوط به سویه انسانی و تعدادی از پرندگان می باشد.
هر سویه بر حسب محل جغرافیائی كه اولین بار از آن جدا سازی شده است نامگذاری شده است سویه H۳N۸ متداولترین سویه در ایالات متحده A/QEUTNE۲/MIAMI/۱/۶۳ و منشا اكثر اپیدمهای اخیر انفلوانزای اسبی می باشد.
● پارتوزنز:
هنگامیكه ویروس انفلوانزا استنشاق میشود عمدتاً در بخش فوقانی دستگاه تنفس جایگزین شده اما تعدادی از ذرات معلق حاوی ویروس میتواننند به قسمتهای عمقی این دستگاه نفوذ نماید چنانچه اسب در ابتلای قبلی با همان سویه یا سویها مشابه انفلوانزا برخورد داشته باشد ویروس مهاجم توسط آنتی ژن های سطحی ویروس كه غالباً با HA باند گردید هاند خنثی میگردد.
ارتباط مستقیمی بین آنتی بادیهای ترشحی و مقاومت در برابر بیماری انفلوانزا در پونی ها نشان داده شده است چهره بالینی بیماری تا حدودی بستگی به حساسیت های فردی دارد ولی بطور كلی بیماری ایجاد شده توسط ویروس انفلوانزای A/EQUINE/۲ بسیار شدیدتر از A/EQUINE/۱ میباشد.
علائم بالینی عبارتند از سرفه خشك و خشن, تب ,‌ترشح از بینی ,‌بی اشتهایی و گرفتگی عضلانی , سرفه متداولترین علائم بیماری است و معمولاًُ‌برای یك تا سه هفته ( چنانچه عفونت باكتریایی متعاقب بیماری حادث نگردد) باقی میماند تب به صورت دوفازی و میزان بالا رفتن تب و دوره آن بستگی به سویه ویروس درگیر و میزان دز آن دارد . در صورت بروز آلودگی ثانویه و بروز ترشح موكوپرولان از بینی تب بعد از چها تا پنج روز از شروع بیماری ادامه خواهد یافت.
تیپ A/EQUINE۲ ویروس تمایل به ریه داشته و با انتشار در برونشها و برونشیولها موجبات ادم ریوی را فراهم می آورد.
ویروس در دستگاه تنفس و خصوصاً‌سلولهای اپی تلیال نای وانشعابات برونشیولها با ایجاد نكروز در سلولها باعث كاهش مویرگها در سطح وسیعی از مخاط ریوی میشود در نتیجه موجب كاهش مكانیسم كلیرانس ریوی و افزایش هجوم باكتریها میشود.
مرگ و میر در این بیماری بسیار نادر است اما در كره های بسیار جوان كه ایمنی فعالی ندارند اتفاق می افتد. در این كره ها پنومونی كشنده در اثر نكروز برونشیولها, احتقان عروق خونی , اماس , نفوذ نوتروفیلها ادم و كلاپس آلونولها گزارش شده است .
دركره ها و اسبهای بالغ دژنراسیون عضله میوكارد گزارش شده است ولی مرگ و میر در بالغین نادر است .
عفونت ثانویه متعاقب ابتلاء به انفلوانزا چهره متداول در بیمارانی است كه با استرس یا مراقبت نادرست از حیوان همراه میباشد . عدم توجه به استراحت در فاز حاد بیماری به تهویه نامطلوب یا درمان ناقص علیه عفونتهای باكتریائی باعث ایجاد بیماری مزمن ریوی یا میوكاردیت می شود.
● تشخیص :
اگر چه عفونت انفلوانزا در حیوانات بر اساس علائم بالینی به سادگی قابل تشخیص است ولی در حیواناتی كه ایمنی بر علیه بیماری دارند تشخیص بیماری از سایر بیماریهای ویروسی یا باكتریهای كه دستگاه تنفس را درگیر مینمایند مشكل به نظر می رسد در این موارد تستهای آزمایشگاهی ضروری است .
● جداسازی و تعیین ویروس :
ویروس انفلوانزا را می توان در ترشحات بینی اسب مبتلا با كشت ویروس یا به وسیله الیزا یا ایمنوفلوسنت مشخص نمود.
ویروس در جنین تخم مرغ یا كلیه سگ (MDCK) قابل كشت میباشد . چنانچه اقدام به گرفتن سواپ میشود باید سواپ در مرحله حاد بیماری تهیه گردد ( از محل نازوفارنژیال ترجیحاً در ۴۸ ساعت اول و در مرحله تب ) ضمناًُ لازم به یادآوری است كه سواپ تهیه شده باید در مدیای خاص قرار داده شده و در كنار یخ به آزمایشگاه ارسال شود.
● سرولوژی:
آخرین عفونت در حیوان غالباً به وسیله تستهای سرولوژیكی همچون مهار هماگلوتیناسیون (HI) یا (SRH) قابل تشخیص است.
تشخیص سرولوژیكی بر اساس تهیه نمونه به فاصله ۱۴ تا ۲۱ روز بعد از فاز حاد و دوره نقاهت بطور مجزا انجام میشود . همچنین تشخیص بیماری از مواردی كه اخیراً‌واكسینه شده اند نیز قابل ردیابی است .
● پیشگیری و كنترل
با مطالعه بر روی اسبها با علائم سرفه , تب , آبریزش از بینی ( با نمونه برداری و برداشت سواپ ترشحات و مخاط بینی ) میتوان به حضور بیماری انفلوانزا پی برد . حیوانات با سن حدود ۳ سال یا كمتر مستعد ابتلاء به بیماری هستند در حالیكه حیوانات با سن بالاتر مقاومت بیشتری دارند. بیشترین تعدادابتلاء در اسبهای مسن تنها در زمانی مشاهده میگردد كه احتمالا در ماورت با اسبهای جوانتر آلوده كه میزان زیادی ویروس انفلونزا را ترشح مینماید قرار گرفته باشد. دستگاه تنفس اسبهای آلوده به ویروس انفلوانزا كاملا مستعد آلودگی با عفونت باكتریایی میباشد. طول زمان شیوع ۳-۲ هفته به طول میانجامد .
كه در هر شیوع ۲۸-۱۶% اسبها بخصوص در طول مسابقات آلوده میشوند شیوع بیماری غالباً‌در اواسط فصل مسابقات و زمانی كه تجمع اسبها در اماكن و میادین مسابقه به اوج خود میرسد زیاد است و این زمان بهترین زمان برای ابتلاء جمعیت مستعد به انفلوانزا میباشد. علاوه بر فاكتور سن , پیش بینی شیوع با در نظر گرفتن میزان غلظت آنتی بادی سرمی اسبها نیز متغیر است . بعلاوه اسبهائیكه در طول اپیدمی سالهای قبل به بیماری مبتلا شده بودند بعلت دارا بودن تیتر بالاتر آنتی بادی سرمی علیه بیماری انفلوانزا كمتر علائم بیماری را نشان میدهند بنابر این, این موضوع بیانگر آن است كه آلودگی از طریق طبیعی ( ابتلاء به بیماری) موجبات ایمنی تا ۱۲ ماه را فراهم می نماید.
● آزمایش واكسن:
در طول فصل مسابقات سال ۱۹۹۲ در كشور آمریكا آزمونی به منظور تشخیص و تعیین تاثیر واكسیناسیون در كنترل بیماری انفلوانزا انجام گرفت . مطالعات آزمایشگاهی و صحرائی در طول سالیان درازی انجام شده بود ولیكن هیچگونه گزارش رسمی در خصوص تاثیر واكسیناسیون در دسترس نبود لذا به نصف اسبهای گله مورد مطالعه واكسن تلقیح شده و به نصف دیگر تنها محلول نمكی در محل تزریق شد . بمحض رسیدن اسبها به میدان مسابقات هر ۶ هفته یكبار در فصل مسابقات ( سه ماه) واكسیناسیون انجام گردید . چگونگی واكسیناسیون بگونه ای بود كه هیچ كس متوجه انكه كدام اسب واكسن خورده و كدامیك محلول نمكی دریافت نموده است نمی گردید .
مطالعه محل تزریق هر چهل و هشت ساعت یكبار برای هر گونه واكنش غیر عادی بررسی گردید و نمونه های سرمی این ا سبها هر ۶ هفته برای تعیین تیتر به آزمایشگاه ارسال شد . در طول دوره شیوع بیماری انفلوانزا ۱۵% اسبهای واكسینه و ۲۱% غیر واكسینه دارای علائم بیماری بوده اند . این اختلاف ۶% از نظر آماری معنادار نمی باشد علاوه بر آن , در آزمایشات نمونه های سرمی قبل از شیوع بیماری نیز اختلاف زیادی در میزان غلظت آنتی بادی سرمی در اسبهای واكسینه و غیر واكسینه مشاهده نشده بود. بر همین اساس به نظر میرسد واكسیناسیون باعث افزایش آنتی بادی و یا حتی كاهش تعداد موارد مبتلا به انفلوانزا نگردیده است. تنها تفاوت بین دو گروه فوق الذكر آن است كه اسبهای واكسینه در طول دوره عفونت طبیعی متعاقب واكسیناسیون دارای تیتر آنتی بادی بالاتری در خود نشان داده اند و لیكن اسبهای غیر واكسینه بعد از عفونت طبیعی به اندازه گروه واكسینه دارای تیتر آنتی بادی نبوده اند .
● بحث :
شواهد و تجربیات بیانگر آن است كه واكسیناسیون می تواند عامل كنترل بیماری انفلوانزای اسبی باشد در حال حاضر نوع واكسن ( كشته و Modifide) وجود دارد كه بنظر می رسد قابلیت ایجاد ایمنی را دارند این گونه واكسنها در حال حاضر در كشور انگلستان كه واكسیناسیون انفلوانزا اجباری است استفاده می شود . دامپزشكان انگلیسی معتقدند كه واكسیناسیون باعث كاهش شدت حدت و تعداد مبتلایاین در زمان شیوع بیماری می باشد . سالیان دراز است كه واكسیناسیون در شمال آمریكا انجام می شود و این مطالعه نشان داد كه واكسیناسیون اسبها موجب گردیده كه در هنگام شیوع بیماری طبیعی میزان تیتر آنتی بادی به میزان بیشتریدر خون پدیدار شود بنابر این اسب واكسینه كمتر مستعد ابتلا به بیماری می باشد در ح الیكه اسبهای غیر واكسینه كاملا مستعد ابتلا می باشند نهایتاً‌هیچگونه شواهدی دال بر هر گونه آسیب بعلت تزریق واكسن در اسب دیده نشده است.
● راههای دیگر كنترل بیماری آنفلوانزا:
علاوه بر واكسیناسیون موارد دیگر باید بعنوان پیشگیری بویژه در میادین سوار كاری و مسابقات به مورد اجراء در آید اسبهای با علایم تنفسی غیر طبیعی نباید مجاز به ورود به میادین سواركاری باشند و در صورت بروز علایم بالینی در اسبها بایستی سریعاً از گله جدا و سواپ از ترشحات بینی به منظور تشخیص بیماری اخذ گردد.
دوره كمون بیماری كوتاه است و اسبهای مبتلا در هنگام سرفه می توانند عامل عفونت را ۳۰-۴۰ متر منتشر نمایند. در طول مطالعات انجام گرفته مشخص گردیده است كه در دوره شیوع بیماری تا ۳ هفته موارد جدید ابتلا می تواند بروز نماید. تماس نزدیك بین حیوان مبتلا و اسبهای مستعد می تواند به گسترش بیماری كمك نماید.

منبع : اردلان آنلاین