آمار متفاوت در باره ذخایر نفت عراق

مقدار واقعی ذخایر نفتی عراق از مباحث مطرح در چند سال گذشته بوده است. برخی از کارشناسان، ذخایر نفت عراق را بسیار بیشتر از مقدار کنونی اعلام کرده اند و حتی برخی از آنان نه تنها ظرفیت ذخایر کشف نشده عراق را ناچیز اعلام می کنند که در باره مقدار ذخایر اثبات شده کنونی نیز تردید دارند.
در ۱۸ آوریل ۲۰۰۷ موسسه آمریکایی «آی.اچ.اس» بر اساس مطالعات این موسسه اعلام کرد: عراق ۱۱۶ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت دارد و افزون بر این، در منطقه بیابان غربی عراق که منطقه وسیعی را در غرب این کشور شامل می شود، نزدیک به ۱۰۰ میلیارد بشکه ذخایر کشف نشده نفت دارد که از این نظر دارای بیشترین ظرفیت در جهان است.
بولتن آماری اوپک نیز در اول ژانویه ۲۰۰۵ ذخایر اثبات شده نفت خام عراق را ۱۱۵ میلیارد بشکه برآورد کرده است. با این مقدار ذخایر، عراق ۴/۱۰ درصد از کل ذخایر نفت جهان و ۱۳ درصد از کل ذخایر نفت کشورهای عضو اوپک را به خود اختصاص می دهد و در جایگاه سوم پس از کشورهای عربستان سعودی و ایران در جهان و اوپک قرار می‌گیرد.
در گزارش آماری شرکت بی.‎پی و نشریه معتبر «اویل ان گس» مقدار ذخایر اثبات شده نفت عراق در اول سال ۲۰۰۶ معادل ۱۱۵ میلیارد بشکه بر آورد شده است.
اکنون این پرسش مطرح می شود که مقدار واقعی ذخایر نفت عراق چقدر است؟ اگرچه پاسخ گفتن به آن به آسانی نامیسر و نیازمند مطالعات گسترده فنی در عراق است، زیرا در باره آماری که هم اکنون ارائه می شود، ملاحظاتی مطرح است.
روند تاریخی ذخایر اثبات شده نفت عراق که از سوی وزارت نفت این کشور اعلام شده است، نشان می دهد که از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۷ مقدار ۳۵ میلیارد بشکه به ذخایر اثبات شده عراق افزوده شده است.
در سال ۱۹۸۵ ذخایر اثبات شده عراق ۶۵ میلیارد بشکه و سال بعد ۷۲ میلیارد بشکه و در سال ۱۹۸۷ یکصد میلیارد بشکه اعلام شده است که به نظر می رسد این اقدام بدون بررسی های فنی و تحت تأثیر مسائل سیاسی و گرفتن سهمیه بالاتر در اوپک انجام شده باشد.
بعد از آغاز روند نزولی قیمت نفت در سال ۱۹۸۲ کشورهای عضو اوپک تصمیم گرفتند با ایجاد سازکار سهمیه بندی و تعیین سقف تولید برای هر یک از اعضا، از کاهش قیمت های نفت جلوگیری کنند.
در مورد میزان سهمیه هر یک از اعضا مباحث گوناگونی مطرح و سرانجام با توجه به عواملی مانند تولید تاریخی، مقدار تولید و میزان ذخایر هر یک از اعضا در آن زمان، سهمیه هر یک از اعضا تعیین شد. این مسئله سبب شد که بیشتر اعضای اوپک مقدار ذخایر اثبات شده خود را بالا اعلام کنند که عراق نیز در همسویی با این سیاست، ذخایر خود را بیش از حد اعلام کرد.
اگر چه در عراق سازندهای نفتی عمیقی به ‌ویژه در صحرای غربی وجود دارند که تا کنون در آنها فعالیت های اکتشافی انجام نشده است، اما در مورد مطالعه اخیر موسسه آی.اچ.اس در مورد ذخایر کشف نشده عراق نیز تردید وجود دارد و با مطالعات موسسه یو.اس.جی.اس آمریکا در تضاد کامل است.
موسسه یو.اس.جی.اس با انتشار گزارشی در سال ۲۰۰۴ ذخایر کشف نشده عراق را در صحرای غربی با احتمال ۹۰ درصد؛ ۵۰۰ میلیون بشکه و با احتمال ۵۰ درصد؛ ۶/۱ میلیارد بشکه اعلام کرد و کل ذخایر کشف نشده عراق را با احتمال ۹۵ درصد؛ ۱۳ میلیارد بشکه و با احتمال ۵۰ درصد؛ ۴۵ میلیارد بشکه و با احتمال ۵ درصد؛ ۸۴ میلیارد بشکه برآورد کرد که با ارقام موسسه آی.اچ.اس قیاس ناپذیر است.

مهدی یوسفی

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا