مکانهای دیدنی آذرشهر

الف) چشمه چهارسو: این چشمه در محله ستوباد آذرشهر، در میدان کوچکی که محل تقاطع چهار کوی باریک است، قراردارد.
طاقی مثمن با هشت ستون چوبی بر روی چشمه سایه افکنده و ستونها سرستونی به شیوه صفوی دارند. ظاهراً طرح این طاق و سنگ چین چشمه مانند چشمه های جلوی مساجد بزرگ استانبول ترکیه است که در سال های اخیر از سوی اداره میراث فرهنگی جهت بهسازی تخریب و مدتها است به صورت نیمه تمام رها شده است.
ب) گورستان پیرحیران:
این گورستان به نام خواجه یوسف دهخوارقانی ملقب به پیرحیران یا باباحیران معروف شده است در وسط آن اطاق کوچکی وجود دارد که قبر خواجه یوسف در آن قرار دارد این مقبره در سال ۱۱۵۱ هجری قمری توسط حکم بیگ بن زکریا بیگ تعمیر شد. تاریخ وفات پیرحیران ظاهراً محرم سال ۶۷۰ هجری قمری بوده است. تنها آثار باقیمانده فعلاً قبر مذکور بوده و سنگ های حکاکی گورستان توسط افراد سودجو به محل های دیگر حمل و گورستان کلاً تخریب و به محل بازار هفتگی تبدیل شده است.
ج) مسجد چهارسو ستوباد:
در نزدیکی چشمه چهارسو واقع شده است دارای ۱۸ ستون چوبی با سرستون های چوبی است که تقلیدی از سرستون های دوره صفویه است بنای نخستین مسجد فروریخته و چندبار تعمیر و تجدید بنا یافته، سرانجام به صورت کنونی در آمده است.
د) مسجد رومیان
مسجد رومیان سقفی چوبی دارد و مدخل سر در آن فاقد طاق و کتیبه ای است فقط دو پایه سنگی خوشتراش مارپیچی به شیوه صفوی از بنای سابق آن بجا مانده که آنها را در دو طرف در ورودی مسجد کار گذاشته اند در زیر مسجد چشمه ای جریان دارد که در سال های اخیر مسجد تجدید بنا گردیده و به مدل امروزی ساخته شده است.
هـ) مسجد محراب:
در محله محراب واقع شده و به همین جهت به مسجد محراب معروف گردیده است طاق مرمرین درب ورودی آن از شاهکارهای هنر حجاری به شمار می رود، در پیشانی آن کتیبه ای با خط ثلث درشت عبارت در قال (الله سبحانه و تعالی و تقدس) و در متن کتیبه با خط جلی آیه شریفه ای در (سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین) و در گوشه پایین رقم (کتبه عبدالله) و در زیر حاشیه کتیبه با خط ثلث ریز و خفی عبارت (عمل اسناد ملک علی بن استاد حسن علی حجار چوپانی) به طور برجسته کنده شده است. متن کتیبه و حواشی آن و سایر قسمت های طاق مرمرین همه با ختایی و شاه عباس و اسلیمی گلدار و ماری و اژدر دهنی برجسته زینت یافته است، با اینکه سقف مسجد بارها فرو ریخته و تعمیر شده، ولی طاق مرمرین درب ورودی از حوادث مکرر به سلامت جسته است.
و) آثار بادامیار:
بادامیار یا قدمگاه، روستای در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی آذرشهر است گورستان تاریخی بادامیار بر روی پشته ای قرار دارد و سنگ نبشته ها و حجاری ها و مجسمه های متنوعی در آن به چشم می خورد، سنگ نبشته ها و الواح قبور به خط کوفی و ثلث نو است، خطوط کوفی اغلب شیوه ای نزدیک به تعلیق دارند و بهترین نمونه آنها نوشته های سنگ قبر خواجه علی و پیرچوپان است، اما سنگ نبشته های ثنث تقریباً همه یکنواخت و یک دست است و نشان می دهند که در روزگاری کنده شده اند که مذهب جعفری در آذربایجان رسمیت و عمومیت یافته و محبت خاندان نبوت در دلها جا گرفته و نام ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین، زینت بخش کتیبه های قبور بزرگان علم عرفان شده است.
ز) آثار تورامین:
روستای متروک تورامین در چهل کیلومتری تبریز، بین شهرهای ایلخچی و ممقان واقع شده است طاق سنگی سر در مسجد در کنار استخری در ساحل شمالی رودخانه تورامین افتاده است در قسمت بالای این طاق سنگی آیه شریفه (و ان المساجد لله فلاتدعو مع الله احداً) با خط ثلث درشت و در پایین آن عبارت (امر به عمارت هذا المسجد المبارک الخواجه ملک بن عبدالله سندی ۹۲۰) و در دست چپ کتیبه در الفقر گیچی بیگ بن غیاث الدین با همان خط و شیوه و کمی ظریفتر بطور برجسته کنده شده است، نوع سنگ کبود و محکم است، از سنگ چین پایه‌های مسجد نیز در چند نقطه نمونه ای به جای مانده است و الان آثار فوق به صورت متروکه می باشد.
ح) اولیای قاضی جهان:
روستای قاضی جهان از توابع گوگان در چهار کیلومتری شمال غربی آذرشهر قرار گرفته است بقعه ای گنبدواری در جنب مدرسه فجر و رضوان فعلی قرار دارد. دیوارهای بقعه سنگی و گنبد آن آجری است، کف بقعه هفت پله پایین تر از سطح تپه است و در داخل آن گوری وجود دارد که روی آن با کاشی های سبز رنگ ساده شش ضلعی پوشانده شده است، نام صاحب آن معلوم نیست ولی مردم می گویند این اولیا به معنی پیر و عارف و پارسا است شب های جمعه مردم روستا در آن گرد آمده و شمع روشن می کنند و شایع است که هر شب جمعه از قبر اولیا نور سبز رنگی ساطع می شود.
ط) پیر جابر ممقان:
قبر پیر جابر در ممقان واقع است این قبر سنگ نبشته و کتیبه ای ندارد فقط سرلوح قبر بر رویه ای درونی دیوار غربی زاویه، و چهار قطعه سنگ کم عرض که مجموعاً قسمتی از کتیبه دیوارهای یک قبر قدیمی را تشکیل می دهند به کره بیرونی دیوارهای غربی و جنوبی زاویه نصب گردیده است دو قطعه از سنگ نبشته ها تاریخ ۱۱۳۵ هجری قمری دارد.
ی) تپه باستانی شیرامین:
تپه باستانی در روستای شیرامین قرار دارد که در هفده کیلومتری جنوب غربی آذرشهر واقع شده است چند قطعه سنگ نیمه صیقل شده که تصور می رود از وسایل دفاعی مردم قدیم این ناحیه بوده، در آنجا بدست آمده است.
ک) تپه پیر قطران:
سه تپه ساحل جنوبی رودخانه آذرشهر پشت سر هم قرار گرفته اند که به تپه های آتشکده یا تپه پیر قطران معروفند سطح بالای تپه از سنگ های آتش نشانی قیرگون درشت که در طول سده ها در مسیر رودخانه ها سائیده شده اند پوشیده شده است، در چند جای تپه حفاری به عمل آمده و قطعات بزرگ خمره های سفالی بدست آمده است، ظاهراً این تپه روزگاری معبد یا گورستانی بوده است و سنگها را مردم آن زمان در آنجا گرد آورده اند.
ل) تپه مصلی:
در انتهای خیابان امام آذرشهر در ساحل شمالی رودخانه دهخوارقان واقع است که مردم محل آن را (یوواداغی) یا (دوواداغی) و خواص (مصلی داغی) می نامند. بالای تپه پوشیده از الواح و سنگ نبشته های قبور است و درمیان آن نه تنها کتیبه های تازخ، بلکه سنگ نبشته ها و قطعه سنگ های مفقود و منقش فراوانی نیز به چشم می خورد که اغلب به سده های ۷ و ۸ هجری قمری است در وسط این گورستان، مصلی یا نمازگاه بزرگی به طول و عرض متجاوز از یکصد متر تعبیه شده است که سطح آن حدود یک متر از کف گورستان بلندتر است، محراب آن سنگ و آجر بنا گردیده است سنگها مربوط به قبور دوران های پیشین است فقط طاق سنگی منقوش وسط محراب سنگ قبر مرمرین به طول عمودی به دیوار نصب شده که در روی آن چند بیت فارسی و دو آیه قرآن مجید و چند عبارت عربی به خط ثلث دل انگیز بطور برجسته کنده شده و چند ترنج و اسلیمی خوش طرح بر زیبایی آن افزوده است ظاهراً حجاری سنگ در سده‌های ۸ و ۹ هجری قمری صورت گرفته است.
م) قبرهای تاریخی و بزرگ روستای ینگجه از توابع آذرشهر دارای قطعه سنگ های بزرگی است که حجاری آنها اعجاب انگیز است، هنگام تبدیل این گورستان به دبستان، اغلب سنگهای حجاری شده و کتیبه ها و مجسمه های سنگی آن را خرد کرده در پای دیوار مدرسه بکار برده اند و فقط سه قطعه بزرگ با حجاری زیبا سالم مانده است که در حال حاضر در پای دیوار مدرسه افتاده است و دو سه نوشته هایی به خط کوفی تزئینی و ثلث دارند.

منبع : بانک اطلاعات گردشگری