جهانی برای فتح

ارتباط از نظر لغوی واژه ای است عربی به معنی پیوند دادن، پیوستگی و رابطه این اصطلاح در معنی عام عبارت است از فن انتقال اطلاعات، افکار و رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگر.
ارتباطات فرآیند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده به شرط همسان بودن معانی بین آنها است. به زبان دیگر ارتباطات را می توان فرایند انتقال یامبادله اطلاعات بین موجودات زنده دنیا تفسیر کرد که یکی از نیازهای اساسی و مهم وجود انسانهاست. ارتباط، چگونگی تولید و توزیع کالاها و خدمات مختلفی را که وسایل و فعالیتهای فوق به عهده دارند، بیان می کند.
ما به محض اینکه کلمه ارتباطات را می شنویم، بلافاصله، تلفن، رادیو، تلویزیون یا کتابها و نشریات در ذهنمان مجسم می شوند و همه وسایلی که ما در ارتباطات کلامی با آن سر و کار داریم. اما ارتباط جمعی به چه معناست؟ به عبارتی رساندن اطلاعات، انتقال اندیشهها، ایدهها و برداشتها به عده زیادی از انسانها در یک زمان بدون در نظر گرفتن مکان و مرزهای جغرافیایی را می توان ارتباطات جمعی دانست که به وسیله وسایل ارتباط جمعی صورت می گیرد. در بحث ارتباطات یک عنصر مهم مخاطب است. مخاطب هدف اصلی وسایل ارتباط جمعی است در جهت انتقال پیام.
مخاطب کسی است که محتوای پیام به او مربوط می شود; سهمی از پیام داشته و پیام به منافع و مصالح وی مرتبط است.
● پیامدهای ارتباطات بر جوامع انسانی
البته بحث ارتباطات در جوامع انسانی دارای پیامدهای مختلفی است که از چند منظر می توان آن را مورد کنکاش قرار داد. پیامدهای سیاسی ارتباطات عبارتند از;
۱) رشد و گسترش آگاهیهای سیاسی
۲) ایجاد تحولات سیاسی در سطح گسترده
۳) رشد افکار عمومی، توسعه سیاسی و کمک به ایجاد تشکلهای مردمی
۴) کمک به ایجاد یکپارچگی سیاسی و حرکت به سوی قانونمند شدن جوامع
پیامدهای اجتماعی فرهنگی که به مراتب مهم تر از پیامدهای فوق الذکر می باشند، نیز عبارتند از;
۱) حرکت به سوی جهانی واحد و یکپارچگی فرهنگی اجتماعی
۲) کمک به تشکیل نهادهای مختلف اجتماعی و ایفای نقش در تغییرات فرهنگی اجتماعی جامعه
۳) ایجاد تغییر در مفاهیم و خرده فرهنگهای جامعه و جوامع به نفع فرهنگ قدرتمندتر
۴) گسترش شهرنشینی و رشد جامعه مدنی
و اما از همه ریشه ای تر و اساسی تر پیامدهای اقتصادی است که ارتباطات دارد;
۱) تبدیل اقتصاد معیشتی به اقتصاد بازار در واحد جامعه یعنی خانوار
۲) کانالیزه کردن سلایق افراد در مسیر مورد نظر به جهت اهداف اقتصادی و تبلیغات اقتصادی خاص در جهت انتخاب کالاهای مورد نظر
۳) گسترش مبادلات سودمند اقتصادی بین جوامع در سطح بین المللی
از جنبه دیگر می توان تاثیر رسانههای جمعی بر امنیت جامعه را در محورهای زیر خلاصه کرد;
۱) ایجاد یک هویت عمیق و ریشه دار جمعی
۲) ایجاد حس مسوولیت و حساسیت در قبال مصالح عمومی
۳) شکل دادن به افکار عمومی متناسب با مقتضیات امنیتی، سیاسی و اقتصادی.
● وسایل نوین ارتباط جمعی
با ظهور اینترنت و گسترش آن ارتباطات دگرگون شده است. به شکلی که حتی می توان به جرات گفت که این امر در دیگر ابعاد زندگی واقعی بشر تاثیر خود را گذاشته است. گسترش اینترنت موجب شده است که مرزهای کشورها هر روز در حال از بین رفتن باشند. اگر رشد این پدیده جدید با این سرعت ادامه پیدا کند ممکن است در آینده نزدیک هیچ مرزی بین کشورها نباشد. در این میان قدرت رسانههای دیداری و شنیداری همچنان بیش از رسانههای مکتوب است. در جهان مجازی و اینترنتی نیز اصل بر این است که تاثیرگذاری تصویر و صدا بیش از تاثیرگذاری نوشته است.
یکی از مزایای سیستمهای جدید ارتباطی یعنی اینترنت توانایی ممکن شدن برخی از ناممکنها است. اگر تا چندین سال قبل تصور اینکه یک نامه در عرض کمتر از چند ثانیه به دورترین نقاط برسد محال به نظر می رسید اکنون با ایمیل و پست الکترونیکی روزانه میلیونها نامه با محتواهای مختلف شامل نوشته و تصویر و صدا و... در اقصی نقاط جهان رد و بدل می شود. به نظر می رسد مثبت ترین بخش این نوع رسانهها که به اینترنت وابسته هستند آن است که فرد دیگر یک مخاطب منفعل نیست که تنها دریافت کننده پیامی باشد که رسانههای غول آسا با صرف میلیونها دلار پول آن را به انسانها تحمیل می کردند. در این جا ما سه پدیده مرتبط با اینترنت به عنوان ابزارهای جدید ارتباطی را مورد بررسی قرار می دهیم. پدیدههایی که کم و بیش در جامعه ما رواج پیدا کرده اند. «وبلاگ»، «رادیو اینترنتی» و «تلویزیون اینترنتی». البته از میان این سه پدیده «وبلاگ»ها در میان کاربران فارسی زبان اینترنت بیش از دو پدیده دیگر جا افتاده اند و البته «تلویزیون اینترنتی» به واقع بسیار ناشناخته است که این بر می گردد به امکانات محدود فنی و مخابراتی و سرعت بسیار پایین اینترنت در ایران.
● وبلاگ، روزنامه ای شخصی برای خود
واژه Wedlog یک هم آمیزی از دو واژه Wed (که در فارسی به صورت وب به کار می رود) وLog است. واژهLog، واژه ای است از زبان انگلیسی دوره میانه با خاستگاه نامعلوم که به معنای «دفتر گزارش سفر کشتیهاست.» Log در زبان تخصصی رایانه به پروندههایی گفته می شود که گزارش وقایع رخ داده در رایانه در آن ثبت می شود. واژه Wedlog بعضا در زبان انگلیسی به شکل خلاصه شده Blog نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
نخستین وبلاگ را «دیوید واینر» ساخت که نام آن NEWS SCRIPTING بود. در ابتدای سال ۱۹۹۹ تنها ۲۳ وبلاگ در شبکه اینترنت وجود داشت اما در عرض چند ماه، تعداد بلاگرها به میلیونها نفر در سراسر دنیا رسید. چند سال بعد، پدیده وبلاگ نویسی با وبلاگ «سلمان» وارد ایران شد. وبلاگ سلمان توسط «سلمان جریری»، دانشجوی ۲۲ ساله مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف در ۱۶ شهریور۱۳۸۰ آغاز به کار کرد و دو ماه بعد با انتشار یک راهنما و چند قالب پیش ساخته توسط یکی دیگر از وبلاگ نویسان فارسی زبان این پدیده به کاربران ایرانی معرفی شد. در اولین سال انتشار این راهنما، تعداد وبلاگهای فارسی به ۱۰۰ مورد رسیده بود، با راهاندازی سرویس «پرشین بلاگ» در همان سال و سرویس «بلاگ اسکای» در سال بعد، کاربران بیشتری امکان ورود به دنیای وبلاگ نویسی راه یافتند. امروز با آنکه عمر اینترنت در ایران به ۱۰ سال هم نمی رسد طبق آمارها دهها هزار وبلاگ فارسی در فضای اینترنت وجود دارد.
وبلاگ نویسی میل به گفت وگو و ارتباط با دیگران دارد. البته وبلاگهای فارسی زبان تحت تاثیر هژمونی قالب فرهنگی جامعه ما هستند اما با بیان همه وبلاگها این امکان را فراهم کرده اند که این قالب سنتی فرهنگ جامعه ما که مبتنی بر منولوگ و تکگویی است شکسته شود.
از طرف دیگر وبلاگ ادعای بیان سخن آخر را ندارد در نتیجه از مطلق اندیشی و مطلقانگاری به میزان زیادی می کاهد. چون جنس وبلاگ نویسی نمیتواند ادعای سخن آخر را داشته باشد به همین دلیل افق نوشته به روی خوانندگان باز می ماند. به طور مثال وجود قسمت «comment» در نوشتههای وبلاگی موجب می شود که خوانندگان یک مطلب بتوانند به آن پاسخ گویند و این مطلب مورد نقد و بررسی قرار گیرد. پس محتوای وبلاگ نمی تواند راوی فراروایتها و مضامین کلان باشد به همین دلیل بیشتر نوشتهها مصداقی، عینی و زماندار است. وبلاگ نویسی تمایل به مدارا دارد، به عبارت دیگر مدارا بر نویسنده و بر خواننده وبلاگ تحمیل می شود و این امر نهایتا به دموکراتیزه کردن فرهنگ حاکم بر جامعه ما کمک می کند. در واقع کسی که به تاسیس وبلاگ دست می زند گریزی ندارد جز اینکه نقد و نظر دیگران و حتی زبان پرخاشگرانه آنان را تحمل کند. وبلاگ متن گفتاری است که زبان نوشتاری هم دارد. به دلیل ضعفی که در فرهنگ مکتوب ما هست ما بیشتر گوینده بوده ایم و هستیم تا نویسنده، ولی گسترش وبلاگ نویسی به معنای توسعه فرهنگ نوشتن و نوشتاری شدن فرهنگ است، این یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ وبلاگ نویسی است.
در وبلاگ نویس «خود» به سوژه ای تبدیل می شود که نویسنده به دنبال شناخت آن در آینه دیگران است. مزیت وبلاگ در ایفای این نقش هویتیابی، شکستن قاعده «تصور ثابت و قالبی» است. ما در وبلاگ، در آینه دیگرانی که حداقل «تصور قالبی» را از ما دارند خود را «می بینیم» و «می شناسیم.»
البته پدیده وبلاگ نویسی را می توان از زاویه اجتماعی نیز مورد بررسی قرار داد. به طور مثال وجود بخش لینک دانی در هر وبلاگ، این امکان را به افراد می دهد که با بلاگرهایی از جنس خود ارتباط برقرار کرده و به مرور از طریق تبادل لینک، با افراد بیشتری از این دست آشنا شود. این مساله، به شکل گیری شبکه ای از بلاگرهای همراه می انجامد که می توانند زندگی واقعی را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
وبلاگ ضمن آنکه امکان بیان تجربیات و دنیای خود به عنوان یک انسان مونث یا مذکر را می دهد، یک پدیده فرهنگی مدرن است که پس از اشاعه و ورود به ایران کارکردهای خاص خود را یافته و سعی دارد بسیاری از خلاهای اجتماعی موجود را جبران کند. وبلاگهای شخصی، نوعی تلاش جهت هویت جویی و خودیابی و نیز دری به شبکه گسترده بلاگرهایی هستند که فارغ از محدودیتهای تعاملی دنیای واقعی، جمعهایی تقریبا پایدار تشکیل داده و به فعالیتهایی می پردازند که گاه خود دنیای واقعی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
● پادکست; ایستگاه رادیوی فردی
برای پادکست pobcast هنوز معادل فارسی مناسبی تعریف نشده است اما برخی بر آن نام پادپخش نیز می گذارند ولی چون خیلی شبیه کلمات فارسی است (به خاطر «پاد» اولش و «ست» آخرش) احتمالا در زبان فارسی و در میان کاربران فارسی زبان به همان نام پادکست شناخته شده تر است. در زبان انگلیسی واژه پادکست از هم آمیزی واژههای iPob (آی پاد) و droabcasting (پخش) پدید آمده است.
واژه نامه جدید آکسفورد واژه پادکست را برترین واژه سال نامیده است. این لغتنامه تعریف لغوی این واژه را نیز بدین شکل آورده; «برنامه ای رادیویی یا مشابه که دیجیتالی ضبط شده و جهت دانلود کردن برای دستگاههای شخصی پخش صدا در اینترنت گذاشته می شود.»
پادکست یا همان رادیوی اینترنتی یکی از روشهای ارائه محتوا از طریق انتشار فایل بر روی اینترنت و نام عمومی نوعی برنامه صوتی است که توسط کاربران معمولا بر روی یک پخش کننده موسیقی دیجیتال و عموما یک آی پاد به شکل یک فایل صوتی ساخته می شود و سپس فایل ساخته شده بر روی یک سایت در دسترس عموم قرار می گیرد. برای شنیدن این پرونده، معمولا آن را از طریق برنامههای ویژه ای که از خدمات وب استفاده می کنند دریافت کرده و بر روی رایانههای شخصی یا پخشکنندههای موسیقی دیجیتال پیاده می کنند.
نسبت پادکست به رادیوی اینترنتی مثل نسبت وبلاگ است به روزنامه اینترنتی.
پادکست از دو فایل تشکیل شده است; یکی فایل(یا فایلهای) صوتی و دیگری فایلی که نشان می دهد محتوای برنامهها چیست. فایلهای صوتی معمولا فرمت mp۳ دارند. فایلی که محتوای برنامهها را نشان می دهد، فرمت RSS دارد.
این روش ارائه محتوا که به آن پادکستینگ (Pobcasting) گفته می شود، در سال ۲۰۰۴ محبوبیت و گسترش یافت. این روش با افزایش محبوبیت دستگاه پخش موسیقی دیجیتالی آی پاد به عنوان روشی آسان برای به اشتراک گذاشتن محتویات صوتی از طریق اینترنت به وجود آمد. در سال ۲۰۰۴ گسترش و محبوبیت این پدیده به حدی بوده است که حتی کاخ سفید هم تعدادی از سخنرانیهای جرج بوش را به صورت پادکست آماده کرده و بر روی سایت رئیس جمهور آمریکا قرار داده است. پادکستینگ نیز مانند روشهای دیگر ارائه محتویات رسانه ای بر روی اینترنت از ارسال فایل استفاده می کند اما پادکستینگ دارای چند تفاوت عمده با روشهای دیگر است;
۱) پادکستینگ بر خلاف سایر روشهای ارائه محتوای صوتی این اجازه را به مخاطب می دهد که براساس تقاضای مشخص خود به محتوای وب دسترسی دارد و مانند رادیو، مطالب به او تحویل داده نمی شود بلکه او آنها را براساس نیاز خود انتخاب می کند. همین مساله باعث شده است که مخاطب با اختیار و آگاهی خود بتواند محتوایی را که می پسندد و لازم دارد انتخاب کند و محتوای پیام به وسیله آن رسانه به او تحمیل نمی شود.
۲) در این روش، مصرف کننده محتوای مورد نظر را توسط دستگاههای پخش غیر از رایانه نیز استفاده می کند و در زمان استفاده، لزوما نیازی به دسترسی به کامپیوتر نیست.
معمولا دستگاههایی که می توان پادکستها را روی آنها شنید، همان دستگاههای پخش موسیقی دیجیتال هستند که عموما بسیار کوچک و قابل حمل اند. در نتیجه کاربر در هر زمان و مکانی قادر به استفاده از محتوای صوتی خواهد بود.
۳) محتوا پس از دریافت از اینترنت بدون نیاز به ارتباط با اینترنت قابل استفاده خواهد بود در حالی که در سایر روشها، نیاز به حفظ ارتباط با منبع اصلی رسانه ای برای استفاده از محتوا وجود دارد.
۴) در این روش، امکان شنیدن هر بخش از محتوا، جلو و عقب بردن آن، شنیدن محدوده خاص از محتوا و سایر کنترلها از طرف کاربر ممکن است. کاربر به هر تعداد بار که بخواهد می تواند محتوا را گوش دهد در حالی که در مورد رادیوهای سنتی چنین امکانی به خودی خود وجود ندارد. پادکستها معمولا آماتوری و غیررسمی هستند. نسبت پادکست به رادیو مثل نسبت وبلاگ است به روزنامه.
● تلویزیون اینترنتی، فاتح عصر ارتباطات نوین
اختراع اینترنت و گسترش کاربریهای گوناگون آن همچنین گزارشهای آماری حاکی از این که در کشورهای توسعه یافته میزان استفاده از اینترنت به مراتب بیشتر از تلویزیون است، عده ای از نظریه پردازان را به سمت این باور هدایت کرد که با توسعه رسانه ای جدید به نام اینترنت، سایر رسانهها افول خواهند کرد ولی ظهور تلویزیون اینترنتی که ترکیبی از امکانات و فناورهای نوین ارتباطاتی و اطلاعاتی در کنار تلویزیون سنتی است به شکل گیری تصور جدیدی در رابطه با آینده دنیای ارتباطات منجر شد.
داستان از زمانی شروع شد که موجودی به نام ITV که مخفف Television Interactive است، در دنیای رسانهها متولد شد.
تلویزیون اینترنتی یا (Tv interactive) یک فناوری جدید است که دنیای تلویزیون و اینترنت را به هم پیوند می دهد و محصول همگرایی صنعت رایانه، مخابرات و مولتی مدیا (چند رسانه ای) است. با بهره گیری از این فناوری مخاطب به دنیایی از اطلاعات وصل می شود. در حقیقت هدف از پیدایش این فناوری حفظ بیننده و ایجاد روشهای جدید استفاده از تلویزیون است. نحوه کار فناوری مذکور به این نحو است که مخاطبان تلویزیون در حین دریافت برنامههای تلویزیون می توانند از طریق اینترنت به بانک اطلاعاتی شبکه مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند و به صورت آن لاین در آن چه مشاهده می کنند دخل و تصرف کنند. البته قطعا هدف از دخل و تصرف این نیست که علایق خود را بر تمامی بینندهها تحمیل کنند بلکه هر کاربری خود تعیین می کند که چه چیزی را و چگونه می خواهد ببیند.
امکان دیگر تلویزیون اینترنتی جدول زمان بندی پخش برنامهها است و مزیتش نیز این است که کاربر می تواند زمان پخش یک برنامه را تغییر داده یا برنامه دلخواه خود را رزرو کند و بعد با پیغامی که داده می شود از زمان پخش آن برنامه باخبر شود، یا اینکه کاری کند که برنامه به طور خودکار برای او ذخیره شود. یکی دیگر از قسمتهایی که در آن پویایی تلویزیون اینترنتی به بهترین وجه دیده می شود; بخش سفارشات خرید اجناس، موسیقی یا فیلم دلخواه استITV. این امکان را می دهد که هنگام لذت بردن از یک موسیقی از مشخصات آهنگ با خبر شوید و آن موسیقی را خریداری یا بارگذاری کنید. حتی می توانید با ITV سینمای مجازی را به خانه بیاورید. بدان معنا که به جای رفتن به ویدئو کلوپ می توانید فیلم مورد نظرتان را از خانه سفارش دهید. بازیهای فردی یا دسته جمعی، اطلاع از اوضاع آب و هوا، چت با ستارگان سینما و تلویزیون، مشارکت زنده در مسابقات تلویزیونی، اطلاع از آخرین اخبار و مشاهده متن کامل اخبار دلخواه، دسترسی به وب سایتهای مورد علاقه و دهها امکان دیگر از این قبیل از دیگر امکاناتی هستند که تلویزیون اینترنتی به مخاطبان خود می دهد.
اما شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که تلویزیون اینترنتی چگونه کار می کند؟
این فناوری نوین در جهان به دو شیوه ارائه می شود;
۱) اینترنت محور;
در این حالت موسسات رادیویی و تلویزیونی، ضمن قراردادن برنامههایشان بر روی آنتن به کاربران خود این اجازه را می دهند که از طریق اتصال به اینترنت بتوانند تا حدی در برنامه دخل و تصرف کرده و آن چه را می خواهند، دریافت کنند. برای این کار صفحات پخش برنامه به گونه ای طراحی می شود که در پایین، بالا یا اطراف آن آیکونهایی وجود دارد که مخاطب با کلیک کردن آنها می تواند از امکانات خاص تلویزیون مجازی استفاده کند.
۲) تلویزیون محور;
در این حالت کامپیوتری ابتدایی به نام Box-Top-Set که توانایی اتصال به اینترنت را هم دارد به تلویزیون وصل می شود.
هم اکنون تلویزیون اینترنتی در اکثر کشورهای توسعه یافته به بهره برداری رسیده است و یکی از دلایل پیشرفت آن رقابت بین شبکههای مختلف بر سر جلب رضایت بیننده است. طبق تحقیقات، اروپاییها بیشتر مایل به ارتقای سطح کیفی برنامهها و بهره برداری از امکانات تبلیغی تلویزیون اینترنتی هستند و آمریکاییها از سرویس سینمای مجازی و سرویسهای خدمات اینترنتی این تلویزیون استقبال می کنند اما گویا این پدیده در جامعه ما همچنان ناشناخته مانده است. این امر خود دلیلی است برای کسانی که می خواهند در جهان پرتلاطم امروزی از دیگر انسانها عقب نیفتند، سریعا نسبت به شناخت و بهره برداری از این پدیده اقدام کنند تا این زمین بکر را به اشغال خود در آورند.
این پدیدههای نوین ارتباطی می روند تا جهان رسانه ای را دچار این تحول عظیم کنند که دیگر غولهای رسانه ای نتوانند هر آن چه را که دوست دارند به میلیون ها مخاطب خویش تحمیل کنند. به عبارتی این غولها دوباره در شیشه شده اند. این خود تک تک انسانها هستند که هر کدام تبدیل به یک مرجع رسانه ای شده اند. اینجا دیگر لازم نیست پول هنگفتی داشته باشی که روزنامه یا ایستگاه رادیو تلویزیونی تاسیس کنی بلکه تنها با یک خط تلفن و یک رایانه شخصی می توانی وارد جهانی پرتکاپو شوی و به میزان تلاش و خلاقیتی که به خرج می دهی برای خود مخاطب پیدا کنی و بر روی آنها تاثیر بگذاری. در اینجا دیگر انسانها می توانند با میل، اختیار و آگاهی خود دست به انتخاب از میان میلیونها تولیدات مختلف بزنند و این روند می تواند در دموکراتیک تر شدن زندگی بشر کمک شایانی بکند.

نویسنده : مهرداد شاکری

منبع : روزنامه مردم سالاری