تغذیه و تحرک دو عامل تندرستی

از سالها پیش، كاربرد واژه «سیب زمینی های نیمكتی» برای افرادی كه در حین تماشای برنامه های تلویزیون یا فیلم های ویدیویی یا بازیهای كامپیوتری مشغول خوردن تنقلات می شوند، متداول شده است. امروزه اغلب افراد، فعالیت های بدنی بسیار اندكی دارند و بیشتر از آن كه كار و فعالیتی انجام دهند، ساعتهای متمادی در یك محل می نشینند. البته اگر این یكجا نشستن با كار فكری همراه نباشد كه فرد را سرگرم سازد، فرد به تدریج تمایل زیادی به خوردن مواد غذایی نرم (شیرینی ها ) و تنقلات خوشمزه از قبیل سیب زمینی سرخ شده و یا چیپس (معمول ترین نوع مورد استفاده) پیدا می كند و بدون آن كه توجهی به میزان دریافت بالای انرژی و چربی از این طریق باشد، به خوردن ادامه می دهد. بسیاری از افرادی كه همه روزه در اطراف خود مشاهده می كنیم، دچار این عادت غلط هستند.
البته ذكر این نكته ضروری است كه طرز زندگی و عاداتی كه افراد در دوران كودكی و بلوغ دارند، تأثیر بسیار زیادی در بروز عادات دوران بزرگسالی آنها خواهد داشت و چنانچه در این مراحل تأثیرگذار، به بی تحركی عادت كنیم، بی شك در بزرگسالی نیز از تحرك كافی برخوردار نخواهیم بود.بنابراین لازم است برای پیشگیری از عوارض آتی به فعالیت های روزانه كودك خود توجه كافی داشته باشیم و اگر كودكان ما بیشتر تمایل دارند به تلویزیون نگاه كنند و یا به جای ورزش، اخبار و رویدادهای ورزشی را از طریق تلویزیون دنبال می كنند، در واقع زنگ خطر برای ما به صدا درآمده است.در واقع مدل«زندگی بی تحركی» كه امروزه گریبانگیر ما است، چه بسا الگوی نامناسبی از رفتار و طرز زندگی والدین ما می باشد كه ما نیز ناخواسته آن را فرا گرفته ایم. لذا باید به سرعت این شیوه زندگی را ترك كنیم.
تحقیقات پزشكی انجام شده مؤید این مطلب است كه عدم فعالیت و زندگی بی تحرك، فرد را مستعد ابتلا به انواع بیماریها نظیر بیماریهای قلبی و عروقی، انواعی از سرطانها، دیابت، فشارخون بالا و چاقی و پوكی استخوان می كند. حتی افراد لاغر و كم وزن نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
بعضی افراد لاغر به غلط بر این تصورند كه به علت وزن كمی كه دارند، احتمال ابتلا به بیماریهای مذكور در آنها پایین است. ذكر این نكته ضروری به نظر می رسد كه ابتلا به بیماریهای مزبور به شیوه زندگی یعنی میزان تحرك یا كم تحركی فرد بستگی دارد و می تواند همه افراد را مبتلا سازد. هر ساله طبق آمار، بیماریهای مزمن یاد شده، هزینه های اقتصادی زیادی را به دوش فرد و جامعه تحمیل می كند. زمان آن فرا رسیده است كه ما نیز شیوه زندگی خود را تغییر دهیم و از حالت نشسته و فاقد تحرك خارج شویم و به دوندگان فعال و سالمی مبدل شویم.
شاید این سؤال بارها برای شما پیش آمده باشد كه آیا فعالیت و تمرینات بدنی، ما را گرسنه تر می كند؟ یا این كه آیا هنگامی كه كار بیشتری از بدنمان می كشیم، به همان نسبت هم نیاز فیزیولوژیكی بیشتری به غذا پیدا می كنیم؟ و دیگر این كه علت گرسنگی چیست؟ امروزه یافته های پزشكی گویای این مطلب است كه در طول فعالیت بدنی و بلافاصله بعد از اتمام آن، جریان خون در ارگانهای هضمی اصلی (معده، روده و...) كند می شود و متعاقب آن، فعالیت سیستم هضمی بدن نیز كاهش می یابد. در این مواقع، بخش عمده خون به ماهیچه های بزرگ كه نیاز فوری به مواد غذایی و اكسیژن دارند، می رسد. این بدان معنی است كه برای هضم مواد غذایی موجود در دستگاه گوارش به زمان بیشتری نیازداریم. البته كمی بعد از اتمام ورزش، فعالیت های هضمی دوباره از سر گرفته می شوند. ولی نكته ای كه اشاره به آن ضروری به نظر می رسد، این است كه توقف مواد غذایی در معده هنگام تحرك و فعالیت بیشتر بود و غذاها دیرتر هضم می شوند. همه ورزشكاران بعد از اتمام فعالیت بدنی یا ورزش بیشتر تمایل به نوشیدن مایعات دارند و در این مواقع كمتر میل به غذا نشان می دهند. آنچه مسلم است، این كه انجام هرگونه فعالیت بدنی یا ورزش، موجب كاهش قند خون می شود، بنابراین نوشیدن یك فنجان آب میوه و یا یك میان وعده خیلی سبك در این مواقع توصیه های بسیار مناسبی هستند. امروزه افراد زیادی مایلند از تناسب اندام برخوردار باشند. مشكل عمده آنها این است كه نمی دانند باید از كجا شروع كنند و چگونه این خواسته را عملی كنند. اگرچه انجام فعالیت مرتب یا ورزش بسیار ضروری است، اما اكثر اوقات نقطه شروع آن دشوارترین بخش است، به عنوان مثال اغلب افراد نمی دانند آ یا انجام ورزش یا هر گونه فعالیت منظم در صبح مفیدتر است یا در ظهر یا در شب؟
علاوه بر این عده ای نیز با این سؤال مواجه هستند كه آیا ورزش یا فعالیت بدنی باید هر روز صورت گیرد یا انجام آن به طور یك روز در میان نیز كفایت می كند؟ سرانجام این كه مناسب ترین شیوه انجام ورزش یا فعالیت بدنی چگونه است؟
سؤالهای مطرح شده از دید افراد مختلف، ممكن است پاسخ های متفاوتی را دربرداشته باشد. اما آنچه كه در ابتدا و قبل از هر چیز فرد باید به آن توجه كند، تغییر رفتار در خود است كه با به كار بردن شیوه مؤثری كه تحت نام «الگوبرداری» خوانده می شود، قابل اجراست. این مدل را به راحتی در زندگی روزمره خود می توانیم به كار بندیم. در واقع اصل و پایه این شیوه، تقلید و انجام كارهای یك فرد مشخص است. برای ساده تر شدن موضوع، اجازه بدهید این مدل را برای خودتان به كار بندیم. شما به عنوان مثال، تصور می كنید كه فعالیت فرد خاصی كه در نزدیكی شماست، مناسب بوده و مایل هستید كه نحوه فعالیت های شما هم شبیه او باشد، یعنی بتوانید مثل او فعالیت منظم و مرتبی داشته باشید. در ابتدا می توانید خود را به جای او تصور كنید، یعنی فرد مورد نظر، هر فعالیتی كه انجام می دهد، فكر كنید كه این خود شما هستید كه این كارها را انجام می دهید. در روش دیگر نیز می توانید با فرد مزبور گفت وگو كرده و از وی بخواهید برای شما نحوه اجرای فعالیت كنونی خود را شرح دهد و موانع و مشكلاتی را كه از ابتدا تاكنون با آن مواجه بوده، برایتان بازگو كند. استفاده از هر دو تكنیك، در شیوه «الگوبرداری» مؤثر است.
به عنوان مثال در تكنیك اول، فرض می كنیم كه یكی از نزدیكترین دوستان شما برنامه ورزشی مرتبی را انجام می دهد. ابتدا در ذهنتان، دوست خود را در حال آماده سازی خود برای انجام ورزش مجسم كنید، سپس برای چند لحظه خود را جای دوستتان قرار دهید. تصور كنید كه در حال مرتب كردن لباس ورزش خود هستید و در حال تنظیم ساعت برای ورزش هستید و در مرحله بعد لباس ورزش می پوشید، ورزش می كنید و پس از پایان آن در حال استراحت هستید. خواهید دید كه بعد از چند روز خود توانایی انجام ورزش و فعالیت بدنی مرتب را پیدا خواهید نمود. در تكنیك دوم نیز، به رفتار افرادی كه به طور مرتب ورزش می كنند(كه ممكن است دوست شما یا عضوی از خانواده باشند) به دقت توجه كنید و ببینید كه چطور برای ورزش آماده می شوند و از چه تكنیكهایی برای تناسب اندام خود استفاده می كنند؟ چند بار در هفته ورزش می كنند؟ چطور سایر برنامه های خود را تنظیم می كنند كه تداخلی با فعالیت مرتب آنها نداشته باشد؟ بعد از یافتن پاسخ این سؤالات و وفق دادن تكنیك های این افراد با شرایط خودتان متوجه می شوید كه شما هم می توانید یك ورزشكار با نظم باشید و با تغییر شیوه زندگی خود از حالت نشسته (سیب زمینی های نیمكتی) خارج شده و از تناسب اندام خوبی برخوردار شوید!

بهناز عباسی مقدم
كارشناس ارشد تغذیه

منبع : پایگاه‌نشاط