کمک به فرد آسیب‌دیده

بعد از اینكه مطمئن شدیم تنفس بیمار برقرار است و یا اینكه احیای تنفسی را آغاز كردیم باید وضعیت قلبی او بررسی شود. ادامه تنفس مصنوعی در حالتی كه قلب مصدوم نمی زند كار بیهوده ای است زیرا خونی جریان پیدا نمی كند تا بتواند اكسیژن ارسالی را به بافتها برساند. بنابراین بالافاصله بعد از اینكه ما ٤ تنفس اولیه را به مصدوم دادیم باید وضعیت قلب را بررسی كنیم. منتها نكته مهم این است كه تا زمانی كه از فقدان ضرابان قلب مطمئن نشده ایم، ماساژ قلبی یا كمپرس قلبی انجام نمی دهیم.
اگر ببینیم نبض بیمار هم ضعیف است اجازه می دهیم كه قلب به همان شكل، ضربان خودش را ادامه دهد و نیاز به كمپرس كردن و ماساژ دادن نیست.
برای اینكه مطمئن شویم ضربان قلب وجود دارد، بهترین و مهمترین راه برای تست نبض، نبض ناحیه ی گردنی است كه با قرار دادن دو انگشت در كنار حنجره و عضلات گردنی می توانیم ضربان نبض را حس كنیم. برای كنترل نبض این كار به جهت نزدیكی به قلب مطمئن تر است.
بعد از اینكه مطمئن شدیم بیمارضربان قلب ندارد باید اقدام به ماساژ قلبی كنیم. اولین قدم قرار دادن مصدوم روی یك سطح سفت است. بطور مثال اگر مصدوم روی یك تخت فنری است نباید اقدام به ماساژ قلبی كنیم زیرا در این حالت ماساژ قلبی بی تاثیر است. سپس باید در كنار مصدوم زانو زد و زاویه ای كه دستها و آرنج با قفسه سینه دارند باید كاملاً عمود بر قفسه سینه ی مصدوم باشد. دستها در نیمه پایین جناق سینه و گودی قسمت برجستگی كف دست، در قسمت رو به پایین جناق سینه قرار گیرد و انگشتان هردو دست در هم فرو رود و سپس اقدام به ماساژ قلبی شود.
نشانه ی ایست قلبی، درد شدید در قفسه سینه و بین استخوان جناق است و این درد سینه به پشت، دست چپ و گردن هم سرایت می كند.
دومین نشانه ی ایست قلبی عرق شدید بدن است. همچنین رنگ پریدگی، نبض ضعیف، احساس تهوع، ترس و اضطراب، از پیامدهای دیگر ایست قلبی است.
● چگونه می توانیم فردی را كه دچار ایست قلبی شده است از مرگ نجات دهیم؟
١- مصدوم را باید روی سطح صاف و سخت قرار دهیم. لباس او را شل كنیم تا بدن راحت تر فعالیت كند.
۲- سر مصدوم را به عقب بر گردانیم. این كار به خاطر این است كه مجرای تنفسی مصدوم باز شود و او بتواند تنفس كند.
۳- اگر دندان مصنوعی یا جسم خارجی وجود دارد باید از دهانش خارج کنیم.
۴- ماساژ قلبی را شروع می کنیم. انتهای کف دست را روی جناق سینه می گذاریم و با هر دو دست ۳ تا ۵ سانتی متر بطور عمود فشار وارد می کنیم.
در ماساژ قلبی محل گذاشتن دست بسیار مهم است. در انتهای جناق سینه ضایعه کوتاهی وجود دارد که حدود ۲ انگشت بالاتر از آن محل گذاشتن دست است. کف دست کمک کننده باید بر روی همین منطقه قرار گیرد نه بالاتر و نه پایین تر. چون در زیر همان منطقه قلب قرار دارد. به این ترتیب با فشار دست قلب وادار به ادامه فعالیت می شود.
دست ما باید بین ۵-۳ سانتی متر روی قفسه سینه فشار وارد کند.
چه تعداد ماساژ قلبی لازم است؟ معمولاً بین ۱۰۰- ۸۰ بار در دقیقه باید ماساژ قلبی بدهیم تا مطمئن باشیم یک ماساژ قلبی مؤثر داده شده است.
اگر ماساژ قلبی و تنفس مصنوعی توسط یک نفر انجام شود باید به ازای هر ۱۵ ماساژ قلبی دو بار تنفس به مصدوم داده شود. ولی اگر این کار توسط دو نفر انجام گیرد به ازای هر ۵ ماساژ قلبی یک تنفس به فرد مصدوم داده می شود. این کار بایستی با خونسردی کامل انجام گیرد.
آخرین نکته اینکه اگر ماساژ قلبی و فشردن قفسه سینه به صورت صحیح صورت نگیرد چه بسا می تواند منجر به شکسته شدن دنده ها و جناق سینه شود که خود این شکستگی می تواند موجب آسیب رسیدن به ریه ها، طحال و ... مصدوم شود.
● سوختگی های حرارتی
پیشگیری از بسیاری از سوختگیها آسان است مثلاً اجازه ندهیم بچه های كوچك با آتش بازی كنند و یا كبریت یا چراغ را از دسترس بچه ها دور نگه داریم و یا حتی دسته ماهیتابه را به گونه ای روی گاز قرار دهیم كه با برخورد اشخاص واژگون نشود و یا اجازه ندهیم كودكان در آشپزخانه بازی كنند.
سوختگیهای جزئی تاول ایجاد نمی كنند.
برای تسكین درد و كاهش آسیب، قسمت سوخته شده ی بدن را فوراً در آب سرد قرار دهید. استفاده از وازلین، پماد یا روغن اصلاً توجیه نمی شود و آب سرد كاملاً كافی است.
سعی كنید از دستگیره های بند دار استفاده نكنید و خلاصه اینكه مسائل ایمنی را برای جلوگیری از سوختگی در نظر داشته باشید. اگر در محل سوختگی تاول ایجاد شده، تاول را دستكاری نكنید. بهتر است محل سوختگی را با آب كاملاً شسته و با گاز استریل محل سوختگی را پوشیده نگه دارید.
سوختگیها ممكن است بر اثر حرارت، الكتریسیته و مواد شیمیایی ایجاد شوند. در زمان ایجاد سوختگی چون سطح دفاعی بدن آسیب می بیند و سیستم ایمنی بدن تضعیف می شود احتمال عفونت بالاست. در سوختگیهایی كه بیشتر از ٥/۲ سانتی متر بدن را فرا می گیرند و یا بر اثر الكتریسیته ایجاد شده اند و یا ۹٪ كل بدن را در بر می گیردند نیاز به مراقبتهای پزشكی دارند
● سوختگیها بر اثر عمق سه دسته هستند:
▪ سوختگیهای سطحی
▪ سوختگیهای متوسط
▪ سوختگیهای عمیق
در سوختگیهای سطحی فقط لایه های سطحی پوست آسیب می بینند و علائم آن این است كه بیمار درد شدید دارد، تورم و قرمزی در ناحیه سوختگی دیده می شود. اگر این سوختگی ها به خوبی مراقبت شوند چند روزه بهبود یافته و هیچ آثاری هم از خود به جا نمی گذارند.
سوختگیهای متوسط لایه های عمیق تری از پوست را درگیر می كنند و همراه تاول هستند و از آنجائیكه احتمال عفونت در این نوع سوختگی بیشتر است مراقبتهای پزشكی باید با دقت بیشتری صورت گیرد.
سوختگیهای عمقی سطح زیادی از پوست را از لحاظ عمقی درگیر می كنند. در این سوختگی ها معمولاً سطح پوست سفید رنگ می شود و به خاطر آسیب جدی عصبها كه در اعماق پوست واقع شده اند، این سوختگیها معمولاً درد ندارند و ناحیه سوخته بی حس است. این نوع از سوختگیها احتیاج فوری به مراقبتهای پزشكی دارد.
● اقداماتی كه در زمان ایجاد سوختگی می توانیم انجام دهیم:
در سوختگیهای سطحی سطح را با آب سرد به مدت ۱٠ دقیقه بشوئیم تا درد و التهاب كاهش پیدا كند و اگر آب سرد در دسترس نبود از هر مایع خنك دیگری مثل شیر نیز می توانیم استفاده كنیم.
بعد از آن باید وسایلی مانند ساعت، انگشتر، كمربند و هر چیزی كه به سطح سوخته فشار می آورد را خارج كنیم چون بعد از مدتی ناحیه سوخته ورم می كند و خارج كردن این اشیاء مشكل می شود.
به هیچ وجه نباید سطح سوخته را دستكاری و یا از پمادی برای سطح سوخته استفاده كنیم.
بعد از شستشوی ناحیه سوخته آن را با یك پارچه تمیز و استریل پانسمان می كنیم و اگر احتمال عفونت در روزهای بعدی زیاد بود آن را به پزشك ارجاع می دهیم.
در مورد سوختگیهای شدید ممكن است فرد در حال شعله ور شدن آتش دچار سوختگی شده باشد یعنی آتش تمام لباس و اعضای فرد را در بر گرفته باشد. برای اینكار باید مصدوم را آرام كرده و از او بخواهیم بی حركت بماند زیرا تماسش با هوا باعث شعله ورتر شدن مصدوم می شود.
مصدوم را با پتو یا پرده می پوشانیم و آتش را خاموش می كنیم. سپس عضو سوخته را با آب خنك شستشو می دهیم تا كاملاً التهاب و سوزش آن بیفتد و اقدامات اولیه ذكر شده را انجام می دهیم.
● در هنگام كمك به افرادی كه دچار سوختگی شده اند این موارد را به خاطر بسپارید:
۱- استفاده از آب سرد به مدت ۳٠ دقیقه
۲- ضد عفونی نگهداشتن محل سوختگی
● سوختگی شیمیایی
مواد شیمیایی وجود دارند كه برای پوست سوزش آور هستند و باعث سوختگی در سطح پوست بخصوص در چشمها می شوند. البته مواد غلیایی و شیمیایی بسیار قوی، بیشتر در موارد صنعتی استفاده می شوند ولی ممكن است بسیاری از مواد شیمیایی كه ما در طول روز با آنها سر و كار داریم سوزاننده باشند. مثل رنگ برها، مواد پاك كننده و صابون.
مواد شیمیایی كه باعث سوختگی در سطح پوست می شوند می توانند علائمی را ایجاد كنند مثل تورم، قرمزی، سوزش و ایجاد تاول در سطح پوست.
اگر به چنین موردی از سوختگی در منزل برخورد كردیم باید بلافاصله عضو سوخته را زیر آب سرد بگیریم و باید مطمئن شویم كه جریان آب، ماده شیمیایی را بطور كامل از سطح پوست پاك می كند چون در غیر اینصورت آب می تواند باعث پخش مواد شیمیایی در سطح پوست شده و سوختگی را گسترش دهد.
بعد از این اقدام یك پانسمان با پارچه استریل یا بدون پرز انجام می دهیم. سطح سوخته را نباید دستكاری كرده و یا از پماد، لوسیون و یا هر ماده دیگری برای سطح سوخته استفاده كنیم.
اگر سوختگی وسیع و یا احتمال عفونت زیاد است مصدوم را به یك مركز درمانی ارجاع می دهیم.
ممكن است مواد شیمیایی جامد یا مایع وارد چشم شده و باعث آسیب جدی به چشمها شوند. چشمی كه با مواد شیمیایی تماس پیدا كرده معمولاً بسیار قرمز، ملتهب و دردناك است و اشك ریزی بسیار زیادی دارد و ممكن است چشم مانند زمان پس از مواجهه با نور خود به خود بسته شود.
اولین اقدام در مواجهه با چنین مصدومی این است كه بالافاصله سر مصدوم را بصورت كج زیر شیر آب بگیریم و آب سرد را وارد چشم مصدوم كنیم، بطوریكه از یك گوشه وارد و از گوشه دیگر خارج شود و تمام سطح چشم را شستشو دهد ولی اگر این امكان وجود ندارد با یك شیشه آب تمیز سطح چشمها را بشوئیم . بعد از آن از بیمار خواهش كنیم كه به هیچ وجه چشمها را نمالد زیرا مالیدن، باعث می شود ماده شیمیایی در سطح چشم پخش شده و آسیب چشم بیشتر شود.
بعد از شستشو یك باند استریل چشم، روی چشم بیمار قرار می دهیم و بیمار را سریعاً به یك مركز فوریتهای پزشكی ارجاع می دهیم.● مسمومیت
هر ساله میلیونها نفر در سراسر جهان دچار مسمومیت می شومند. سم به موادی گفته می شود كه با ورود آن به بدن فرد، سلامت او را به خطر می اندازد. در هنگام كمك به افراد مسموم توجه فوری و سرعت عمل بسیار مهم است. زیرا با هر لحظه تردید میزان بیشتری سم وارد خون فرد شده و خطر مرگ را افزایش می دهد.
همیشه باید به خاطر داشت كه سم آفات نباتی، داروها و نفت را در جای مشخصی دور از دسترس افراد نگه داشت.
اصولاً مواد غذایی اگر به صورت غیر بهداشتی و ناصحیح نگه داری شوند، می توانند منبع بسیار خوبی برای رشد میكروبها و باكتریهای آسیب رسان باشند.
از جمله میكروبهایی كه می توانند داخل مواد غذایی رشد كنند، استاكلوف كلئوس یا استاكلوف طلایی است كه در داخل مواد غذایی سم ایجاد می كند و این سم می تواند باعث مسمومیت برای فردی شود كه این غذا را مصرف كرده است.
یكی دیگر از این میكروبها كه می توانند در مواد غذایی رشد كنند و آسیب رسان باشند سالموتلا است.
علائم مسمومیت با استاكلوف كلئوس بسیار سریع ظاهر می شود. حدوداً ۶- ۲ ساعت بعد از مصرف مواد غذایی مسموم، فرد دچار تهوع، دل درد، استفراغ و حتی اسهال می شود. در مواردی كه میزان سمّ خورده شده زیاد باشد ممكن است علائم شوك در فرد مسموم ایجاد شود. این علائم بصورت اختلال هوشیاری، افزایش ضربان نبض و كاهش فشار خون است.
معمولاً مدت زمان بروزعلائم مسمومیت با میكروب سالموتلا طولانی تر است و ظرف ۲-۱ روز بعد از مصرف ماده غذایی ممكن است ظاهر شود. علائم ممكن است بصورت ایجاد تب، تهوع، دل درد، اسهال و خیلی به ندرت علائم شوك باشد.
در برخورد با افرادی كه با مواد غذایی مسموم شده اند ما اقدامات زیادی نمی توانیم انجام دهیم جز اینكه آنها را وادار به استراحت كرده و از مایعات فراوان استفاده كنیم و اگر مسمومیت خیلی شدید است آنها را سریعاً به بیمارستان برسانیم.
میكروب دیگری وجود دارد كه در مواد غذایی رشد می كند و می توانند بسیار خطرناك باشد. این سم بسیار كشنده است و معمولاً در غذاهای كنسرو شده ایجاد می شود و در این نوع غذاها این میكروب به سرعت رشد می كند و سم آزاد می كند.
همچنین در بچه های زیر یكسال خوردن عسل می تواند این بیماری را ایجاد كند. این میكروب در داخل عسل هم می تواند رشد كند. علائم این میكروب بصورت فلج است زیرا روی سلسله اعصاب مركزی اثر می گذارد و فرد را با خشكی دهان، یبوست، تهوع، اختلال در بلع مواجه می كند و به تدریج كه فلج به طرف پایین می رود اختلالات تنفسی هم ایجاد می شود كه بسیار خطرناك است و منجر به خفگی می شود.
ما اقدامات زیادی برای این بیماران نمی توانیم انجام بدهیم. این بیماران باید سریعاً به بیمارستان انتقال داده شوند تا مراقبتهای پزشكی برای آنها انجام گیرد و برای تشخیص حتماً باید بقایای غذای خورده شده به آزمایشگاه انتقال داده شود.
برای شستشوی معده ی بیمار بهتر است از كمی آب ولرم با كمی پرمنگنات استفاده كنیم مثلاً در یك سطل ۲٠ لیتری آب ۲٠ گرم یا یك قاشق پرمنگنات كافی است. یعنی یك در ۱٠٠٠.
● برای كمك به افراد مسموم با غذا توجه به این نكات ضروریست:
▪ دانستن عامل مسمومیت
▪ برگرداندن هر چه سریعتر غذای مسموم
▪ گرم نگهداشتن بیمار
▪ رساندن بیمار به مراكز درمانی
● خونریزی
خونریزی یكی از مهمترین مسائل در ایجاد مرگ و میر است و كنترل خونریزی می تواند نقش مهمی در جلوگیری از مرگ و میر مصدوم داشته باشد.
در افراد عادی اگر ٥٠٠ سی سی تا نیم لیتر خون از دست بدهند ممكن است تغییر محسوسی در عملكرد بدن ایجاد نشود ولی اگر این خونریزی به ٥/١ لیتر برسد و نزدیك به ۳/۱ حجم خون را در برگیرد، این یك شرایط بحرانی را ایجاد می كند و نیاز به اقداماتی دارد و سریعاً باید جلو هدر رفتن خون را گرفت.
در مواقع مواجه شدن با فردی كه دچار خونریزی است یكسری علائم و نشانه هایی وجود دارد كه به ما كمك می كند تا متوجه شویم كه شرایط خونریزی فرد در چه وضعیتی است و بتوانیم میزان خونریزی فرد را ارزیابی كنیم و كثرت این خونریزی را مشخص كنیم.
اولین مسئله این است كه صورت و لبها ممكن است رنگ پریده شوند. معمولاً وقتی به پوست این افراد دست بزنیم سرد و مرطوب است و دلیل آن هم این است كه عروقی كه خون رسانی را به پوست انجام می دهند در مواقع حیاتی بدن یك واكنشی دارند كه سعی می كنند خونی را كه جریان پیدا می كند، به اندام حیاتی سوق دهند. بنابراین خون كمتری به سطح پوست می آید و ما با یك پوست سرد و مرطوب مواجه می شویم.
معمولاً نبض این افراد تند، ولی ضعیف است و این به خاطر این است كه جریان خون در بدن فرد كاهش پیدا كرده است.
علامت بعدی این است كه زمانی كه خون رسانی به مغز كاهش پیدا می كند، یكسری علائم مغزی قابل رؤیت است. این علائم می تواند بصورت اختلال حواس، سرگیجه، اختلال در دید و ضعف است.
در عین حال كه این علائم دیده می شود ممكن است فرد مصدوم را دچار اضطراب كند. همچنین مصدوم ممكن است احساس تشنگی و عطش كند كه می تواند این عطش هم به آب باشد و هم به هوا.
معمولاً تنفس فرد تند می شود چون وقتی حجم خون كاهش پیدا كرد، اكسیژن خون كم می شود و فرد سعی می كند با تنفس بیشتر این كمبود اكسیژن را جبران كند.
اقدام اولیه در مواجهه با فردی كه دچار خونریزی شده و این علائم در او ظاهر گشته، این است كه جریان خون را به طرف عضوی كه در حال خونریزی است، كاهش دهیم.
● كه این كار را با دو روش می توانیم انجام دهیم:
▪ با ایجاد فشار
▪ قرار دادن عضو آسیب دیده بالاتر از سطح بدن.
فشار می تواند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم باشد. فشار مستقیم به این صورت است كه با یك پارچه تمیز و هر چه كه در دسترس است، فشار مستقیم به محل خونریزی بیاوریم. زمانی كه فشار مستقیم به محل خونریزی وارد می كنیم، معمولاً رگ پاره شده مسدود می شود و جریان خون به آن ناحیه كاهش پیدا می كند و خون در آن ناحیه منعقد می شود.
باید بر روی سطح خونریزی پارچه گذاشت و در صورت ادامه یافتن خونریزی نیازی به برداشتن آن نیست، بلكه باید بر روی آن دوباره پارچه بگذاریم و با باند ببندیم و قبل از رسیدن بیمار به پزشك، نباید باند برداشته شود.
فشار مستقیم می تواند بین ۱٥-٥ دقیقه ادامه داشته باشد. در زخم هایی كه بطور معمول ایجاد می شود این فشار می تواند خونریزی را قطع كند.
اگر با فشار مستقیم خونریزی قطع نشد، اقدام به فشار غیر مستقیم می كنیم و بر روی عروقی كه در حال خونریزی هستند و بیشتر هم در خونریزیهای شریانی و یا خونریزیهایی كه سرخرگ دچار پارگی شده است، فشار وارد می كنیم. ولی باید توجه كرد فشار به شریان اصلی، چون خون رسانی را به كل عضو قطع می كند نباید زیاد ادامه یابد. بلكه باید متناوباً این فشار اعمال شود تا خونریزی قطع شود.
آخرین كمكی كه هر فرد می تواند به فرد مصدوم بكند استفاده از شریان بند است. شریان بند نواری پهن است كه به فاصله ٤ انگشت بالای زخم بسته می شود و با یك چوب پیچیده می گردد تا شل و سفت كردن آن آسان باشد و رگ اصلی را كه دچار خونریزی شده مسدود كند.
● چون استفاده از شریان بند ممكن است خطراتی را هم برای مجروح به همراه داشته باشد توجه به چند نكته بسیار مهم و اساسی است:
١- نوار شریان بند نباید نازك و برنده باشد. بلكه باید پهن و نرم باشد مثل جوراب بلند.
۲- محل بستن شریان بند بهتر است زیر بغل یا كشاله ران و از روی لباس باشد.
۳- زیر محل بستن شریان بند با دستمال پوشیده شود تا به پوست آسیب نرسد.
٤- تا زمانیكه مجروح به پزشك یا مراكز درمانی انتقال می یابد، باید شریان بند هر ۱٠ دقیقه یكبار رها شود تا خون در عضو مجروح جریان یابد و همواره نبض در زیر آن احساس گردد.
٥- بهتر است ساعت بستن شریان بند را روی باند یادداشت كنیم. اگر توقف جریان خون بیش از ۱٥دقیقه ادامه داشته باشد، به اعصاب و شریانهای درد آسیب وارد شده و بافتها در اثر نرسیدن اكسیژن آسیب می بینند. پس رها كردن شریان بند هر ١٠ دقیقه، به بافتها اجازه می دهد كه از اكسیژن و مواد غذایی موجود در خون استفاده كنند و آسیب نبینند.
۶- باید نوار شریان بند را به آسانی باز كرد. ممكن است باز كردن سریع شریان بند باعث درد مجروح شود.

منبع : واحد مرکزی خبر