از اعتیاد اینترنتی پیشگیری کنیم!!

زیرچشم هایش گود افتاده است. صورتش تکیده و خسته است. وقتی همه خوابند او بیدار است و وقتی همه بیدارند او چرت می زند. سر کارش تمرکز ندارد بی حوصله است حوصله آدم های دور وبرش را ندارد.
دلش می خواهد ساعت ها تندتر بگذرند و او هرچه زودتر به خلوت اتاقش برسد؛ به دکمه هایی که او را به خود می خوانند، به دریچه ای که چهره دیگری از دنیا را به او نشان می دهد. او بیقرار این دنیای مجازی است.
او همه علامت های یک معتاد را دارد. او یک معتاد اینترنتی است. بی شک اینترنت در زندگی افراد جامعه تغییر اساسی به وجود آورده است.
این تغییر را می توان با اختراع تلفن در اوایل قرن بیستم و تلویزیون در دهه ۵۰مقایسه کرد. اینترنت بشارت گر کم کردن فاصله ها و گسترده کردن روابط میان آدمیان شده است.
اما امر متناقض این است که خود این تکنولوژی گاه موجب تقلیل و افت سایر روابط اجتماعی شده و تنهایی فرد را بیشتر کرده است.
عضو کمیته آموزش انجمن علمی روان شناسان بالینی ایران اعتیاد به اینترنت را مختص به سن یا طبقه خاصی نمی داند.
حامد حیدری می گوید: مردان و زنان و کودکان در سراسر دنیا می توانند به ارتباطات اینترنتی ، بازیهای اینترنتی ، جمع آوری اطلاعات و... از طریق اینترنت معتاد شوند و معمولا افرادی که از ضعف شدید در روابط اجتماعی رنج می برند، کسانی هستند که به ارتباطات اینترنتی پناه می برند.
او می افزاید: اینترنت می تواند مفری برای کسانی که از مشکلات روانی رنج می برند و دچار تشویش ، افسردگی و بی اعتمادی به نفس هستند نیز باشد. ارتباط مجازی از طریق اینترنت محملی را برای گریز از واقعیت و وسیله ای برای ارضای نیازهای هیجانی و روانی به وجود می آورد.
کسی که در روابط واقعی بین فردی توفیق چندانی نداشته ، اکنون از این طریق قادر می شود بدون آن که چهره خود را برملا کند و نام خود را بگوید روابط گسترده ای را برقرار نماید و احساسات خویش را بروز دهد.
این منجر به ایجاد توهم صمیمیت می شود و وقتی واقعیت خارج ، محدودیت های خود را نشان می دهد، واکنش های ناامیدانه ای را در فرد ایجاد می کند.
ظهور این اعتیاد به عنوان یک اختلال اولین بار در سال ۱۹۹۵مطرح شد و در سال ۱۹۹۶توسعه یافت و از آن پس مراکز درمان در سراسر امریکا به وجود آمدند و حتی در دادگاه و سیستم قانونی کشور این اختلال به عنوان یک اختلال روانی پذیرفته شد.
● آثار اجتماعی و روانی
مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل ، سیگار یا کافئین ، اعتیاد به اینترنت نیز با علایمی همچون افزایش نوسانات اخلاقی ، سخن نگفتن با دیگران ، قطع روابط اجتماعی ، کم خوابی ، نگرانی و استرس در کنار ضعف بینایی همراه است.
کودکان و نوجوانانی که به اینترنت دلبستگی فراوان پیدا می کنند و در حقیقت به آن معتاد می شوند، برای ارضای خود ساعتهای متوالی بدون وقفه روی خط باقی می مانند و زمانی که امکان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند، دچار تشویش ، لرزش دست و عصبانیت می شوند، استراحت و آرامش را فراموش می کنند و به اینترنت و وسوسه های آن فکر کرده و خیالپردازی می کنند.
● غریبه در خانواده
حیدری می گوید: در درجه اول وقتی یک نفر در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد، فرصت برقراری تعامل با سایر اعضای خانواده را از دست می دهد.
همین امر موجب تشکیل یک چرخه معیوب می شود که فرد هر روز بیشتر از گذشته از نظر عاطفی و روانی از سایر افراد خانواده فاصله بگیرد و به تنهایی خود و استفاده از اینترنت پناه برد.
این کم شدن روابط به نوبه خود موجب می شود فرد مهمترین منبع حمایت اجتماعی خود را تضعیف کرده یا احیانا از دست بدهد.
کارشناس ارشد روان شناسی بالینی می افزاید: از سوی دیگر با گسستن یا تضعیف رابطه بین زن و شوهر یا والدین و فرزندان ، آنها به جای ارتباط باهم ، شنیدن حرفهای همدیگر و گوش سپردن به درددل عضو دیگر خانواده محو فضای مجازی اینترنت شده و سعی می کنند تا خلائ عاطفی به وجود آمده را با حضور شخص دیگری پر کنند.
● افت تحصیلی
براساس نظرسنجی های انجام شده در مدارس امریکا ۸۶درصد از معلمان معتقدند استفاده از اینترنت باعث شده تا دانش آموزان در انجام تکالیف درسی خود کوتاهی کنند.
نظرسنجی دیگری نیز نشان می دهد ۵۸درصد از دانش آموزانی که در استفاده از اینترنت زیاده روی می کنند، افت تحصیلی داشته اند.
حیدری در این باره می گوید: استفاده بیمارگونه از اینترنت نوجوانان را از فعالیت های مفید و سازنده ای همچون انجام فعالیت های درسی ، ورزش کردن و ارتباط با دوستان و همسالان بازداشته و در فرآیند اجتماعی شدن آنها مداخله می کند.
● کار یا سرگرمی؟
برخی از کارمندان به جای آن که در ساعات کاری به وظایف خود بپردازند وقتشان را با سایتهای اینترنتی و سرگرمی های آن می گذرانند.
عضو کمیته آموزش انجمن روان شناسی زیانهای مالی ناشی از غیبت ، کم کاری یا استفاده کارمندان از امکانات محیط کار برای وصل شدن به اینترنت را از مشکلات ادارات و سازمان ها می داند.
در مشاغلی که احتیاج به تمرکز و دقت فوق العاده دارند و خطای فردی می تواند اثرات جبران ناپذیری داشته باشد، این که تمام ذهن و فکر فرد معطوف به اینترنت و استفاده از آن باشد، می تواند درصد احتمال خطا را بالا ببرد.
از سوی دیگر فرد معتاد به اینترنت چون تمام انرژی ذهنی اش را روی استفاده از اینترنت سرمایه گذاری می کند، دیگر توانایی تفکر خلاقانه ، ارائه راه حل های بدیع و طرحهای ابتکاری را نخواهد داشت.
گرچه ممکن است بهانه این افراد برای استفاده افراطی از اینترنت دستیابی به اطلاعات مورد نیاز باشد، اما عملا این گونه افراد جز پرسه زدن بی هدف در سایتهای مختلف ، کار دیگری انجام نمی دهند.
● علایمی برای هشدار
شخص معتاد اینترنت را به شرکت در فعالیت هایی که قبلا مورد توجه اش بوده یا ارتباط با اعضای خانواده و دوستان ترجیح می دهد و بیشتر مایل است با افراد جدیدی که توسط اینترنت پیدا کرده ارتباط برقرار کند.
روزی چندبار و به طور مرتب پست الکترونیکی خود را چک می کند و هنگام اتصال متوجه گذشت زمان نیست. معمولا از زمان تعیین شده برای استفاده از اینترنت سرپیچی می کند و درخصوص مدت اتصال به والدین و اطرافیان خود دروغ می گوید.
از خواب و استراحت صرفنظر می کند و در صورت وصل نشدن به اینترنت ، حالت آشفتگی ، عصبانیت ، بداخلاقی و در نهایت افسردگی پیدا می کند و زمانی که این امکان فراهم شود، تمام حالات فوق در او از بین می رود.
● وداع با اخلاق!
دسترسی از طریق اینترنت به عکسهای مستهجن از جمله مواردی است که جنبه اعتیادآور پیدا می کند و ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول کرده است.
حتی اگر کودکان به طور مفرط به اینترنت متصل نشوند یک جستجوی ساده برای دستیابی به مطالب مفید ناخودآگاه می تواند پایگاه های غیراخلاقی را ظاهر نماید.انبوه نامه های الکترونیکی همچون سیل به صندوق پست الکترونیکی کودکان سرازیر می شود که همه گونه اطلاعات و مطالب در این زمینه را ارائه می دهند.
البته راههایی همچون استفاده از نرم افزارهای کنترلی وجود دارد. اغلب برنامه های پست الکترونیکی نیز قابلیت فیلتر و مسدود کردن نامه های مختلف را دارند.
هر چند بسیاری از این پایگاه ها راههایی برای عبور از موانع را ارائه داده اند ولی به هر حال استفاده از نرم افزارها و کنترل پست الکترونیکی می تواند به طور قابل ملاحظه ای احتمال دسترسی کودکان و نوجوانان را کاهش دهد.
برخی از والدین نیز نگران این مساله اند که فرزندانشان ، نرم افزارهای کنترلی و نصب شده را از کار بیندازند. برای این منظور نیز برنامه هایی وجود دارند که می توانند به طور نامحسوس تمام فعالیت های انجام شده روی رایانه را ثبت کند.
این گونه نرم افزارها می توانند اطلاعاتی نظیر این که چه پایگاه های مورد بازدید قرار گرفته اند یا گفتگوهای انجام گرفته در اتاقهای گفتگو را نمایش دهند. البته این موارد توصیه شده دقیقا شبیه به این است که شما در اتاق فرزندتان دوربین مخفی نصب کنید به مکالماتش گوش دهید یا دفتر خاطرات روزانه اش را بازرسی کنید.
حتی می توانید با حضور او رایانه اش را وارسی کنید یا می توانید محیط خصوصی او را محدود کنید و در حقیقت دیوار اطمینان بین خود و فرزندتان را ویران کنید. اما بهتر است راهی بهتر و موثرتر را امتحان کنید. با او به گفتگو بنشینید و در مورد مسائلی که باعث نگرانی و هراس شما شده اند صحبت کنید.
● راهنمای حفظ ایمنی برای کودکان و نوجوانان
۱) به هیچ عنوان اسم ، آدرس ، شماره تلفن و هر گونه اطلاعات شخصی خویش را آشکار نکنید.
۲) عکس خود را از طریق اینترنت یا پست الکترونیکی برای کسی ارسال نکنید.
۳) با کسانی که روی اینترنت ملاقات می کنید، تماس تلفنی نگیرید و یا قرار ملاقات نگذارید.
۴) در صورت دریافت مطالب خشن ، زننده ، فریبنده یا هر مساله ای که آرامش شما را برهم می زند آن را به اطلاع والدین یا معلمان خود برسانید.
۵) این نکته را به خاطر داشته باشید هر آن کس را که روی اینترنت ملاقات می کنید، مجبور به گفتن تمام حقایق راجع به خود نیست ، لذا نباید به هر کس اعتماد کنید.
۶) هیچ گاه در اتاقهای گفتگو وانمود نکنید که شخص دیگری هستید.
۷) بدون اجازه والدین دستور خرید ندهید یا برای پیشنهادهای مجانی ثبت نام نکنید.
۸) بجز به والدین رمزهای عبور خود را افشا نکنید. برای اطمینان از رعایت قوانین فوق ، والدین باید در بعضی اوقات به کار فرزندانشان نظارت کنند تا در صورت وجود بتوانند هر کدام از علایم هشدار را تشخیص دهند.
● جاده پیشگیری و درمان
در صورت بروز هر کدام از علایم اعتیاد، منع کامل دسترسی به اینترنت نیاز نیست و توصیه نیز نمی شود. حیدری می افزاید: ایجاد ساختاری که در نهایت به کاهش این دسترسی تا مرز اعتدال منجر شود، لازم است.
برای مثال استفاده یک نوجوان از ۶ساعت در روز به یک ساعت کاهش یابد.
استفاده از وسایلی مثل ساعت زنگ دار برای نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب یک کپی از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق فرزندتان برای این که به آن وفادار بماند، می تواند مفید باشد.
بهتر است در ازای کاهش اتصال به شبکه برای او پاداشی در نظر بگیرید یا در صورت تخطی مجازاتش کنید. اگر رایانه فرزندتان در اتاق او یا در محل مجزا قرار دارد، انتقال آن به مکانی مثل آشپزخانه ، اتاق ناهارخوری یا هر مکانی در منزل که براحتی بتوان رایانه را مشاهده کرد می تواند به شما کمک کند. تهیه فهرستی از فعالیت های جایگزین مفید است.
به تناوب استفاده از اینترنت را با دیگر سرگرمی های جذاب که قبلا انجام می شوند جایگزین کنید. استفاده مفرط از اینترنت می تواند پوششی برای مشکلات مختلفی باشد که فرزندتان با آن روبه روست و در این حالت نیاز به درمان هایی خارج از خانه به کمک متخصص احساس می شود در این حالت می توانید از مشاوران مدرسه یا مراکز درمانی کمک بگیرید.
البته مراکز درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز می تواند کمک فکری بکند. مشخص است که تجربیات آنها در خور اعتیاد اینترنتی نیست ، ولی می توانند اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار دهند. البته مراکز درمان این گونه از اعتیاد را می توانید روی اینترنت بیابید به شرط آن که خود دچار اعتیاد نشوید.

منبع : شبکه فن آوری اطلاعات ایران