القاعده کابوس غرب

نام القاعده به معنای همان «پایه» به سال ۱۹۸۸ برمی گردد و از كلمه ای ریشه گرفته كه به یكی از مهمانخانه های بن لادن اشاره دارد. در دفتر این مهمانخانه مجاهدینی كه برای جنگ به افغانستان می رفتند ثبت نام می شدند. این دفاتر ثبت بعدها به بن لادن كمك كرد تا ارتباطات گسترده ای با جنگجویان اسلامی در سراسر جهان داشته باشد. نكته قابل توجه این سازمان برای سرویس های اطلاعاتی غرب گستردگی آن در سراسر جهان و همچنین شبكه تأمین مالی آن است كه بدون شك فقط از ناحیه ثروت شخصی بن لادن تأمین نمی شود.
القاعده به كابوس غرب تبدیل شده است و البته بهانه ای خوب برای برخی سوء استفاده ها و پایه ای برای بعضی استراتژی ها هم هست.
به گفته سرویس های اطلاعاتی عرب، اعضای فعال القاعده ۲۸۳۰ نفر هستند كه شامل ۵۹۴ مصری، ۴۱۰ اردنی، ۲۹۱ یمنی، ۲۵۵ عراقی، ۱۶۲ سوری، ۱۷۷ الجزایری، ۱۱۱ سودانی، ۶۳ تونسی، ۵۳ مراكشی و ۳۲ فلسطینی است. اما هیچ كس به غیر از خود بن لادن از صحت و سقم این اعداد و ارقام خبر ندارد. این روزها دیگر بن لادن و جستجو برای یافتن او تب و تاب گذشته را ندارد، اگر چه هنوز جناح ها و گروه ها و افراد قدرتمند از این موضوع برای تصفیه حساب های میان خود استفاده می كنند.اخیراً مقامات اطلاعاتی آمریكا هشدار داده اند كه شبكه القاعده در حال طراحی موج جدید حملات تروریستی انتحاری در لندن و شهرهای بزرگ آمریكاست. القاعده حقیقتاً به كابوس غرب تبدیل شده و البته بهانه ای خوب برای برخی سوء استفاده ها و پایه ای برای بعضی استراتژی ها هم هست. اخیراً یك روزنامه نگار اردنی در كتابی به این سئوال پاسخ داده كه القاعده حقیقتاً چه می خواهد. آنچه او نوشته است بیشتر به یك فرضیه شبیه است، اما در میان انبوه نوشته هایی كه درباره القاعده از جوانب مختلف منتشر می شود، خواندن این هم قابل چشم پوشی نیست.
اگر كسی باشد كه واقعاً تصوری از آنچه القاعده می خواهد، داشته باشد، فؤاد حسین خبرنگار اردنی است. او نه تنها زمانی را در زندان در كنار زرقاوی گذرانده بلكه با بسیاری از رهبران القاعده هم ارتباط برقرار كرده است. براساس همین ارتباطات و منابع خبری، او در كتابی برنامه اصلی سازمان القاعده را به تفصیل شرح داده است. این خبرنگار اردنی نكته قابل اعتمادی دارد و آن این است كه توانسته ابومصعب زرقاوی تروریست شماره یك تحت تعقیب را متقاعد كند كه به او اعتماد نماید. شاید این نكته كه مدت ها قبل این دو با هم در زندان بوده اند به این اعتمادسازی كمك كرده است. سال ها پیش كه حسین یك زندانی سیاسی بوده با انجام مذاكراتی به بیرون آوردن زرقاوی از سلول انفرادی كمك كرده است. شاید هم این اعتماد سازی به دلیل صداقت و صراحت حسین بوده است. دلیل آن هر چه كه باشد نتیجه این شده كه فیلمی كه حسین درباره زرقاوی ساخته حتی در وب سایت های نزدیك به القاعده هم نمایش داده شده است.
این خبرنگار اردنی می گوید:
«این موضوع نشان می دهد كه آنها حداقل احساس درك شدن پیدا كرده اند.»نزدیك شدن و برقراری تماس با محافل داخلی القاعده حتی برای یك خبرنگار عرب هم آسان نیست. اما حسین كه در امان مستقر است موفق به برقراری این ارتباط شده و آن را به یك كتاب فوق العاده تبدیل كرده با نام «زرقاوی نسل دوم القاعده.»اگر حسین را مثلاً در یكی از كافه های امان ملاقات كنید او را مردی آرام و خونسرد می بینید كه هیچ نشانه ای از یك جاسوس سرویس مخفی در خود ندارد. اما همین مرد لاغراندام بی سرو صدا از برنامه كار خطرناك ترین شبكه تروریستی دنیا و از استراتژی آن برای دو دهه آینده خبر دارد و آن را گزارش كرده است. این برنامه وحشت آور حاصل فكر افراد متعصبی است كه در دنیای خود زندگی می كنند، اما با اقداماتشان دنیای واقعی دیگران را هم تحت تأثیر قرار داده اند. یكی از مهمترین منابع حسین در این كتاب، سیف العدل مصری است كه متهم به مشاركت در حملات سال ۱۹۹۸ به سفارتخانه های آمریكا در نایروبی و دارالسلام است. اف.بی.آی برای سر او ۵ میلیون دلار تعیین كرده است. سرویس های اطلاعاتی غرب اكنون این احتمال را مطرح می كنند كه سیف العدل ممكن است در یكی از كشورهای همسایه عراق باشد.
حسین واقعاً با عدل ارتباطی برقرار كرده و در دو صفحه نخست كتابش نسخه ای از نامه دست نوشته ای را به چاپ رسانده كه عدل برای نویسنده فرستاده است. در نامه اصلی كه ۱۲ صفحه است، عدل درباره اختلاف نظرهای میان زرقاوی و اسامه بن لادن در جریان جنگ افغانستان توضیح داده است. فؤاد حسین می گوید: «حرف های سیف العدل در درك استراتژی القاعده نقش مهمی دارد.»این خبرنگار اردنی در مقدمه كتابش نوشته است: «من با گروه های مختلفی از اعضای القاعده با ایدئولوژی های مختلف مصاحبه كردم تا دریابم چطور جنگ میان تروریست ها و واشنگتن در آینده به پیش می رود.» سپس در صفحات ۲۰۲ تا ۲۱۳ این كتاب سناریویی را توضیح می دهد كه هفت مرحله دارد و القاعده امیدوار است در این هفت مرحله یك حكومت اسلامی ایجاد كند كه غرب برای مقابله با آن بسیار ضعیف است.
* مرحله اول: این مرحله به «مرحله بیداری» موسوم است و قبلاً كامل شده. دوره این مرحله بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ یا دقیقاً از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تا سقوط بغداد در سال ۲۰۰۳ طول كشیده است. هدف حملات ۱۱ سپتامبر تحریك آمریكا به اعلام جنگ با دنیای اسلام بوده كه این كار، مسلمانان را بیدار كرده است. استراتژیست ها و طراحان القاعده این مرحله اول را بسیار موفقیت آمیز می دانند: چرا كه میدان نبرد گشوده شده آمریكایی ها و هم پیمانانشان به اهداف آسان تری تبدیل شده اند. القاعده اكنون خوشحال و راضی است كه پیامش در همه جا شنیده می شود.
* مرحله دوم:این مرحله «گشودن چشم ها» نام دارد و به گفته حسین، اكنون در جریان است و تا سال ۲۰۰۶ طول می كشد.
حسین می گوید: القاعده امیدوار است كه جامعه اسلامی را نسبت به وجود توطئه غرب هوشیار كند. در این مرحله القاعده می خواهد سازمان خود را به یك جنبش تبدیل كند. شبكه القاعده در این مرحله روی عضوگیری از میان جوانان سرمایه گذاری می كند. عراق مركز همه این فعالیت هاست و رویارویی مستقیم با دشمن در آ نجا صورت می گیرد. البته در دیگر كشورهای عربی هم پایگاه هایی ایجاد می شود.
* مرحله سوم:این مرحله، مرحله «قیام و ایستادگی» نام دارد و از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ به طول می انجامد.حسین می گوید: براساس اطلاعات دریافت شده از منابع خبری است، در این مرحله، تمركز روی سوریه وجود دارد. كادرهای نبرد از هم اكنون آماده شده اند و بعضی در عراق مستقر هستند. پیش بینی می شود كه حملاتی به تركیه و حتی اسرائیل صورت گیرد.طراحان و برنامه ریزان القاعده امیدوارند كه حملات به اسرائیل باعث شود كه این سازمان به رسمیت شناخته شود. حسین می گوید: كشورهای همسایه عراق همچون اردن در معرض خطر هستند.
* مرحله چهارم:این مرحله بین سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ است و به نوشته حسین در این مرحله القاعده قصد فروپاشاندن «دولت های منفور عربی» را دارد. پیش بینی های القاعده این است كه كاهش قدرت این رژیم ها به تقویت و تحكیم القاعده منجر می شود. به طور همزمان حملاتی به منابع عرضه نفت صورت می گیرد و با استفاده از «تروریسم سایبر» اقتصاد آمریكا هم هدف قرار می گیرد.* مرحله پنجم:در این مرحله، یك حكومت اسلامی اعلام می شود. برنامه القاعده این است كه در این زمان یعنی بین سال های ۲۰۱۳ و ،۲۰۱۶ نفوذ غرب در جهان اسلام چنان كاهش یافته و اسرائیل چنان تضعیف شده كه جنبش مقاومت دیگر هیچ ترسی به خود راه نمی دهد. القاعده امیدوار است كه در این زمان، حكومت اسلامی بتواند نظم جدید جهانی ایجاد كند.
* مرحله ششم: حسین بر این باور است كه از سال ۲۰۱۶ به بعد مرحله «رویارویی كامل» شروع می شود. وقتی حكومت اسلامی اعلام شود «ارتش اسلامی» آن نبرد میان «مؤمنان و كافران» را شروع می كند. این همان نكته ای است كه اسامه بن لادن بارها پیش بینی كرده است.
* مرحله هفتم:این مرحله نهایی «پیروزی قاطع» نام دارد. حسین می نویسد كه از دید القاعده چون بقیه دنیا مغلوب یك میلیارد و نیم مسلمان شده اند حكومت اسلامی بدون شك پیروز می شود. این مرحله باید تا سال ۲۰۲۰ كامل شود، اما جنگ نباید بیشتر از دو سال طول بكشد. اما این سناریو چقدر جدی است؟
فؤاد حسین نویسنده این كتاب می گوید: «القاعده هیچ امتیازی نمی دهد و سازشی نمی كند.» این طرح هفت مرحله ای از نظر حسین، یك دستورالعمل و نقشه راه برای همه مبارزان القاعده از طیف های مختلف است. حسین یك هشداردهنده هیجانی نیست، بلكه یك روزنامه نگار جدی است و كتاب او درباره زرقاوی بسیار بهتر از همه گزارش های دیگری است كه در كشورهای عربی درباره این موضوع به چاپ رسیده است. سال گذشته این خبرنگار اردنی فیلمی ساخت كه با استقبال و علاقه زیادی رو به رو شد و از شبكه های تلویزیونی اروپایی پخش شد. او در آن فیلم به ماشین تبلیغات اینترنتی القاعده پرداخته و از نزدیك آن را بررسی كرده بود.با این حال، به هیچ ترتیبی نمی توان اثبات كرد و یا به اطمینان رسید كه سناریویی كه او به عنوان طرح درازمدت القاعده مطرح كرده مرحله به مرحله پیش می رود. فعالیت شبكه القاعده اكنون این طور كه در این سناریو آمده نیست.
رهبری مركزی آن اكنون مانند گذشته درخششی ندارد و دستورات مستقیم دیگر صادر نمی شود. این طرح فرضی كه برای سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ ارائه شده بیشتر به مجموعه ای از ایده ها شبیه است كه به عنوان دورنما مطرح شده و شباهتی به یك برنامه ریزی از پیش تعیین شده ندارد. اینكه القاعده بتواند در سراسر دنیای اسلام یك حكومت اسلامی ایجاد كند، تفكر مبهمی است؛ چرا كه این برنامه ۲۰ ساله بیشتر بر تفكراتی خاص استوار است و با واقعیت خیلی فاصله دارد. این موضوع به ویژه برای مراحل چهار تا هفت صادق است.
اما این به آن معنی نیست كه می توانیم به راحتی همه آنچه فؤاد حسین كشف كرده را نادیده بگیریم. چند مرحله از مراحل ارائه شده در این برنامه، قابل توجه است. اینكه سوریه كانون توجه مجاهدین قرار گیرد، از سوی كارشناسان بسیار مطرح شده است.در آغاز ماه اوت پیامی بر روی یكی از وب سایت های سوریه ای خطاب به مجاهدین در سوریه منتشر شد با این مضمون كه: «آماده باشید، نیروگیری را بیشتر كنید، زنگ ها را به صدا درآورید.»همچنین از نظر جهادی ها اسرائیل و تركیه اهداف منطقی برای رویارویی هستند. حسین می گوید: «القاعده هر جنگی را یك پیروزی می داند، چون مدت ها بود مسلمانان سلاحی نداشتند.»حرف های این خبرنگار اردنی چندان هم غیرمنطقی نیست. رهبران القاعده مثل زرقاوی حملاتی را به خود اردن انجام داده اند. آنها همچنین در مقاطع و موقعیت های مختلف اعلام كرده اند كه بیت المقدس هدف اصلی شان است. این تفكر كه در آینده القاعده می تواند به جنبشی تبدیل شود كه جوانان را به خود جذب كند، با توجه به تلاش سنگین تبلیغاتی القاعده، چندان دور از ذهن نیست.نكته جالب توجه این كتاب و حرف های حسین آن است كه در آن هیچ اشاره ای به غرب نشده است. به نظر می رسد این حملات، عاملی برای تدارك هدف نهایی یعنی ایجاد حكومت اسلامی است. حملاتی مانند نیویورك، مادرید و لندن به تنهایی هدف نیستند، بلكه راهی برای رسیدن به یك هدف بزرگترند و گام هایی هستند در مسیر افزایش ناامنی در غرب. امروزه درك حقیقی القاعده از هر زمان دیگری دشوارتر است.این سازمان اكنون به شعبه ها و هسته هایی نه چندان مرتبط با هم و افرادی تبدیل شده كه قبلاً هیچ ارتباطی با القاعده نداشتند، اما اكنون به نام القاعده فعالیت می كنند.
تصور اینكه دستورات به طور مستقیم از رأس سازمان صادر می شود، تصور دشواری است؛ چون اسامه بن لادن همه وقت خود را برای حفظ جانش و ادامه بقا صرف می كند.از سوی دیگر، تفكیك میان سربازان سازمان و هواداران آن كاری دشوار و پیچیده است. در این راه خیلی آسان، می توان در دام اطلاعات غلط افتاد و القاعده خود در این زمینه فعال است. حتی سناریوی حسین را هم باید با بدگمانی به قضاوت نشست. اما كتاب او را باید خواند و مورد بررسی قرار داد چون تلاشی است برای دریافتن اینكه القاعده به چه فكر می كند، چه می خواهد و چگونه به هدفش می رسد.

منبع : روزنامه همشهری