چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا
نقش سرمایه گذاریهای خارجی در توسعه صنعتی ایران
اولین حرکتها به منظور ایجاد صنایع ماشینی در ایران از دوران حکومت رضاخان آغاز شد. در این دوره صدور کالاهای سرمایه أی و ماشین آلات صنعتی به وسیلهٔ ممالک توسعه یافته به صورت یک رشتهٔ مهم از فعالیتهای اقتصادی درآمده بود. طی این دوره، دولت با در اختیار داشتن بخش اعظم امکانات مالی و اقتصادی کشور، اغلب کارخانجات را با منابع دولتی ایجاد نمود.
درآمد حاصل از فروش نفت در اختیار دولت بود و دولت نیز ضرورتی برای سهیم کردن امکانات مالی خود با جامعه و بخش خصوصی نمیدید. بخش خصوصی ایران، که مستقلاً از حمایت مناسب دولت برخوردار نبود، می کوشید تا با برخورداری از مشارکت خارجی، حتی به مقدار اندک، خود را زیر چتر حمایتی شرکتهای بین المللی و چندملیتی قرار دهد و از انواع امتیازاتی که سرمایه گذاران خارجی در ایران به دست می آوردند، بهره مند شود.
طی جنگ جهانی دوم و هنگام اشغال نظامی ایران به وسیله قوای متفقین، اقتصاد ایران با تورم و کمبودهای بی سابقه مواجه گردید.همزمان با این تغییرات در روند رشد نسبی بخش خصوصی تسهیلاتی نیز به منظور جلب مشارکت سرمایه گذاریهای خارجی صورت گرفت که عمدتاً در قالب “قانون جلب و حمایت سرمایه های خارجی“ تنظیم یافته بود. فعالیت شرکتهای عمدهٔ خارجی در ایران عملاً از سال ۱۳۳۶ شروع شد. در این سال دو شرکت آمریکایی و فرانسوی تاسیس شد.
صنایع ماشین آلات و لوازم الکتریکی و غیرالکتریکی، با ۳۷ مورد، بیشترین شرکتهای خارجی را به خود اختصاص داده بودند و صنایع شیمیایی و دارویی و وسایط نقلیه و لوازم حمل و نقل به ترتیب در مرتبه های دوم و سوم قرار داشتند. آمریکا اولین کشوری بود که بعد از جنگ دوم جهانی در ایران وارد سرمایه گذاری مستقیم گردید. فعالیت شرکتهای بزرگ آمریکایی و ژاپنی تا پایان دورهٔ حکومت پهلوی همچنان در صدر شرکتهای خارجی در ایران باقی مانده است.
بررسی ماهیت این سرمایه گذاریها نشان می دهد که، همسو با اهداف صنعتی دولت، سرمایه گذاری این شرکتها نیز در جهت تامین تولید داخلی به منظور پاسخگویی به مصرف داخلی و جایگزینی واردات بوده است. گذشته از نوسانات سالانه، صنایع پتروشیمی، بالاترین سهم را در سرمایه گذاریهای خصوصی خارجی به خود اختصاص داده بود. پس از آن صنایع فلزی، ماشین آلات و لوازم الکتریکی و غیرالکتریکی، لاستیک سازی، مواد شیمیایی و داروسازی جزو مهمترین صنایع جذب کنندهٔ سرمایه های خصوصی خارجی بوده اند.
نکتهٔ مهم دیگر این است که ترکیب جغرافیایی جذب سرمایه گذاریها در ایران به طور مستقیم و مشخص با ترکیب جغرافیایی واردات کشور همسو بوده است. در بخش صنعتی ایران، آثار مستقیم اشتغالزایی صنعتی، سرمایه گذاریهای خارجی بسیار محدود بوده است. ظاهراً علت اصلی این محدودیت تمرکز شدید فعالیت این مشارکتها در تعداد اندکی از صنایع سرمایه طلب بوده است. ایجاد و رشد صنایع جدید در ایران، مانند صنایع شیمیایی و دارویی، وسایط و لوازم حمل و نقل، عمدتاً به شرکتهای خارجی ارتباط داشته است. الگوی صنعتی انتقال یافته از طریق شرکتهای خارجی بر الگو و ترکیب مصرف جامعه ایرانی تاثیراتی داشت که جنبه های منفی آن بیش از جنبه های مثبت آن ارزیابی می شود.
نتایج حاصل از بررسی حاضر نشان می دهند که در کشورهای در حال رشد نظیر جمهوری اسلامی ایران تنها در پرتو یک خط مشی سنجیدهٔ توسعه می توانند از نتایج مطلوب سرمایه گذاری و مشارکت خارجی بهره مند گردند و در عین حال تاثیرات سوء حضور سرمایه های خارجی را به حداقل ممکن محدود سازند.
دکتر فریدون برکشلی
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران احمد وحیدی مجلس مجلس شورای اسلامی چین دولت سیزدهم خلیج فارس دولت لایحه بودجه 1403 شورای نگهبان حجاب مجلس یازدهم
روز معلم تهران آموزش و پرورش هواشناسی قوه قضاییه شهرداری تهران فضای مجازی سلامت پلیس دستگیری شورای شهر تهران شورای شهر
بانک مرکزی خودرو بابک زنجانی قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا ایران خودرو سایپا دلار مالیات بازار خودرو تورم
تلویزیون سریال سعید آقاخانی سینمای ایران سینما نون خ موسیقی تئاتر دفاع مقدس فیلم کتاب رسانه ملی
اسرائیل رژیم صهیونیستی غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس روسیه نوار غزه ترکیه افغانستان بنیامین نتانیاهو
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید سپاهان تراکتور بایرن مونیخ باشگاه استقلال لیگ برتر فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی
هوش مصنوعی تبلیغات ناسا تسلا اینستاگرام اپل فناوری همراه اول آیفون گوگل
داروخانه خواب دیابت مسمومیت کاهش وزن چاقی سلامت روان بارداری آلزایمر