مشکلات پیش روی اوباما

باراک اوباما رئیس جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا از حزب دموکرات در شرایطی باید تا ۲۰ ژانویه (اول بهمن ماه) و برگزاری مراسم سوگند؛ دولت را از جرج بوش سلف جمهوری خواه خود تحویل بگیرد که فهرستی بلندبالا از مشکلات سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی را در مقابل خود دارد. سناتور ایالت ایلینوی و تیم همراه او که پیروزمندانه با استفاده از شعار انتخاباتی «تغییر»، قدم به کاخ سفید گذاشتند در دوران انتقال قدرت تلاش خواهند کرد خط مشی دولت جدید را در موضوعات مهمی چون سیاست مالی؛ مهاجرت؛ محیط زیست و امنیت داخلی تا بحران عراق؛ افغانستان؛ بازداشتگاه گوانتانامو و چالش برنامه هسته ای صلح آمیز ایران تدوین کنند. در این گزارش ضمن معرفی شماری از چالشهای عمده ای که از دولت بوش به دموکرات ها به ارث رسیده؛ به بررسی مواضع اوباما در قبال مشکلات مذکور با استخراج آنها از نطق های انتخاباتی؛ مصاحبه ها و اظهارنظرهای پارلمانی می پردازد:
الف) عرصه داخلی:
۱) سیاست مالی: اوباما در دوران رقابت های انتخاباتی و هنگامی که عضو مجلس سنا بود به لایحه ۷۰۰ میلیارد دلاری دولت برای نجات بنگاه های مالی و اقتصادی آمریکا رأی مثبت داد. وی حتی هنگامی که لایحه مذکور در مجلس نمایندگان به تصویب نرسیده بود راه حلی میانی را برای افزایش میزان تضمین دولت پیشنهاد کرد. با این وجود اوباما گفته بود که ضمن حمایت از تزریق پول دولتی به مؤسسات مالی خواهان آن است که نتیجه این اقدام به نفع صاحبان منازل باشد تا با پول مالیات دهندگان آمریکایی، مدیران بنگاه های کلان مالی در وال استریت پولدارتر از گذشته نشوند. خبرسازترین موضع رئیس جمهور جدید آمریکا انتشار طرح اضطراری اقتصادی در اوت ۲۰۰۸ بود که در آن کاهش ۹۵درصدی مالیات برای خانوارهای کارگری؛ کمک ۲۵ میلیارد دلاری دولت برای جلوگیری از کاهش بودجه بهداشت؛ آموزش و مسکن و همچنین اختصاص مبلغ مشابهی برای کاریابی و اشتغال زایی پیشنهاد شده است.
۲) امنیت داخلی: اوباما معتقد است که آمریکا پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر از بسیاری جهات امن تر شده است و این ناشی از هزینه کرد میلیاردها دلار به منظور افزایش امنیت داخلی است. با وجود این؛ او از تشدید تمهیدات امنیتی به ویژه در فرودگاه ها؛ بنادر و ایستگاه های قطار و اتوبوس و تأسیسات مهم حمایت می کند و نسبت به عملکرد دستگاه های امنیتی آمریکا انتقاد دارد به همین منوال؛ اوباما درباره عملکرد دستگاه های اطلاعات محرمانه نیز موضع دوگانه ای داشته و از منتقدان اقدام جنجالی آژانس امنیت داخلی در شنود مکالمات تلفنی مردم آمریکا بدون اخذ مجوز قضایی است. به همین علت با معرفی مایکل هایدن رئیس این آژانس برای تصدی مدیریت سازمان جاسوسی سیا مخالفت کرد. با وجود این؛ اوباما از اقدام سناتور فینگولد برای توبیخ بوش در زمینه صدور مجوز این گونه جاسوسی های تلفنی حمایت نکرد و گفته برای مدیر اطلاعات ملی، مدیری ثابت را با دوره زمانی معین منصوب خواهد کرد. تا از این راه مجموعه دستگاه های امنیت داخلی دارای ثبات و انسجام باشند.
۳) امنیت انرژی: اوباما همچنین از منتقدان دولت جمهوری خواهان در زمینه تضمین امنیت انرژی به شمار می آید. وی در واکنش به این سخن بوش که گفته بود آمریکا به نفت معتاد شده و برنامه ای برای استقلال انرژی ندارد؛ آن را مثل معتادی دانسته که قصد جهش از یک برنامه ۱۲ مرحله ای را دارد. وی که در ماه ژوییه با استفاده از ذخایر نفت در آمریکا مخالفت کرده بود؛ در ماه اوت اعلام کرد که برای توقف روند صعودی بهای نفت از فروش روزانه ۷۰میلیون بشکه از ذخیره راهبردی نفت حمایت می کند. اوباما از طرح دولت خود برای کاهش روزانه ۷.۶۴ میلیون بشکه نفت در کشورش تا سال ۲۰۲۵ خبر داده است و گفته که ۱۵۰ میلیارد دلار طی ۱۰ سال در زمینه فناوری انرژی جایگزین، هزینه خواهد کرد. حمایت از تولید بیشتر انرژی هسته ای و اخذ مالیات از سود بادآورده شرکت های نفتی از دیگر نکات اصلی سیاست امنیت انرژی رئیس جمهور جدید آمریکا است که تاکنون مطرح شده اند.
۴) بازداشتگاه گوانتانامو: رئیس جمهور منتخب آمریکا بارها مخالفت خود را با ادامه فعالیت بازداشتگاه نظامی گوانتانامو که در آن مظنونان تروریستی بدون مجوز قانونی زندانی هستند؛ ابراز داشته است. وی از حکم ماه ژوئن دادگاه عالی آمریکا که به زندانیان گوانتانامو اجازه اقامه اعتراض در محاکم غیرنظامی را داد؛ استقبال کرد و آن را گامی مهم در مبارزه با تروریسم و احترام به حقوق انسانی دانست. اوباما در فوریه ۲۰۰۸ در واکنش به محاکمه شش زندانی گوانتانامو که به دست داشتن در حملات ۱۱ سپتامبر متهم هستند؛ گفته بود که این محاکمات مهم تر از آن هستند که در یک دستگاه نظامی پر از عیب و نقص که تاکنون نتوانسته است هیچکس را به اقدامات تروریستی محکوم کند؛ انجام شود.
۵) سیاست دفاعی: اوباما از افزایش سربازان ارتش آمریکا و بازسازی آن دفاع کرده و خواستار افزایش شمار نیروهای آشنا به زبان عربی در میان نیروهای مسلح این کشور شده است. از آنجا که اوباما در سال ۲۰۰۴ به مجلس سنا راه یافت؛ سابقه ای از رأی او در زمینه جنگ های کوزوو؛ افغانستان و حتی عراق وجود ندارد. با وجود این؛ او از منتقدان لشکرکشی به عراق و اشغال آن کشور است.
ب) عرصه خارجی:
۱) عراق: رئیس جمهوری جدید آمریکا اعلام کرده است که نیروهای نظامی کشورش را تا ۱۶ ماه پس از استقرار در کاخ سفید از خاک عراق خارج خواهد کرد. وی در عین حال معتقد است که دولت آمریکا باید کانون توجه خود را از عراق به سوی منطقه خاورمیانه معطوف کند. رئیس جمهور منتخب آمریکا که پیش از ورود به کاخ سفید و با اعلام برنامه زمانی خود را در محدودیت زمانی قرار داده؛ در دو راهی دشواری قرار گرفته است زیرا موافقتنامه امنیتی آمریکا و عراق حتی در صورت تصویب آن توسط دولت بغداد؛ باقی ماندن نیروهای آمریکایی تا سال ۲۰۱۱ را پیش بینی کرده که یک سال بیشتر از مهلت مورد نظر اوباما است. اما او این امکان را خواهد داشت تا به علت ماهیت این سند که جنبه پیمان نداشته و نیاز به اخذ مجوز از سنا را ندارد؛ برای تغییر در تاریخ های قید شده وارد عمل شود. اوباما که از ابتدای شکل گیری مبارزات طولانی انتخاباتی در دو سال اخیر مخالفت خود را با جنگ عراق اظهار داشت؛ همچنین اعلام کرده است که بحران کنونی راه حل نظامی ندارد و خروج آمریکا از آن کمکی برای برون رفت از بحران اقتصادی کنونی خواهد شد.
۲) افغانستان: اوباما از آن دسته سیاستمداران آمریکایی است که معتقد است سیاست افزایش سربازان در عراق باعث تشدید وخامت اوضاع امنیتی در افغانستان شده و به همین اعتبار باید سیاست افزایش این نیروها در افغانستان به اجرا گذاشته شود. او وعده داده که دست کم دو گردان رزمی دیگر را به افغانستان اعزام کند و میزان مشارکت نظامی کشورهای عضو پیمان سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را در آن کشور افزایش دهد. به اعتقاد اوباما که از واکنش دولت کشورش به حملات ۱۱ سپتامبر خرسند نیست؛ عراق هرگز جبهه اصلی آمریکا در نبرد با تروریسم نبوده است و توجه کشورش باید بر افغانستان و مناطق نیمه خودمختار قبایلی در شمال غرب پاکستان متمرکز باشد.
۳) فلسطین: اوباما همواره موضع سرسختانه ای را در دفاع از رژیم صهیونیستی در قبال مناقشه فلسطین و سرزمین اشغالی داشته است او در مصاحبه با نشریه آتلانتیک از آنچه که عادلانه بودن بنیادین وجود کیان یهودی و غیرقابل مذاکره بودن امنیت اسراییل نامیده؛ سخن گفته است. رئیس جمهور منتخب آمریکا با جیمی کارتر هم حزبی کهنه کار و رئیس جهور سابق آمریکا درباره ضرورت مذاکره با گروه مقاومت حماس اشتراک نظر ندارد و آن را مشروط به توقف مبارزات ضداشغالگری این تشکیلات و به رسمیت شناختن موجودیت رژیم اسراییل توسط حماس می داند. وی حتی با این نظر کارتر که اسرائیل را به علت تفکرات صهیونیستی یک رژیم تبعیض نژادی مانند حکومت سابق آفریقای جنوبی می داند؛ موافق نیست. در نطق های انتخاباتی، اوباما تاکید کرده بود که در صورت راه یافتن به کاخ سفید؛ از حمایت کامل مالی نظامی رژیم اسراییل حمایت و در زمینه استقرار سامانه ضدموشکی آرو با حاکمان تل آویو همکاری خواهد کرد.
۴) روسیه: اوباما گفته که روسیه متحد نزدیک و یا حتی دشمن آمریکا نیست و واشنگتن نباید از تداوم فشار بیشتر بر مسکو از طریق گسترش ناتو در حوزه های نفوذ سنتی روسیه دست بردارد. به اعتقاد رئیس جمهور جدید آمریکا؛ تلاش عمده این کشور در ارتباط با روسیه باید در خصوص کاهش احتمال استفاده از سلاح های کشتار جمعی و در زمینه هایی چون مردم سالاری؛ شفافیت و پاسخگویی متمرکز شود. اوباما همچنین درباره استقرار سامانه سپر موشک های ضدبالستیک آمریکا در خاک اروپا که واکنش تند روسیه را به همراه داشته؛ ملاحظاتی را مطرح کرده است.
۵) ایران: اوباما ازگشایش گفت وگوها با ایران حمایت کرده و همچنین خواستار نقش سازنده تر ایران در عراق شده است. اوباما در ماه مارس ۲۰۰۷ در سخنرانی خود در کمیته روابط عمومی آمریکا و اسراییل (ایپک) از تحریم های شدید علیه ایران برای توقف برنامه غنی سازی اورانیوم حمایت کرد و گفت: اعتقاد ندارم که استفاده از قدرت نظامی در برابر ایران را باید منتفی دانست. چالش های خاورمیانه ای خبرگزاری رویترز نیز درگزارشی تحت عنوان چالش های خاورمیانه ای رییس جمهور جدید آمریکا به اهم چالش های پیش روی باراک اوباما پرداخت. رویترز نوشت: پس از گذشت پنج سال از تهاجم تحت امر آمریکا به عراق و به رغم پیشرفت های حاصله در زمینه تامین امنیت این کشور؛ عراق همچنان متزلزل و بی ثبات است. موافقت عراقی ها با توافقنامه امنیتی بغداد- واشنگتن که امکان حضور نیروهای آمریکایی در عراق را پس از انقضای مهلت تعیین شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل فراهم می کند؛ همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. اوباما از امکان کاهش نیروهای آمریکایی در عراق و تعیین جدول زمانی برای خروج همه نیروهای رزمی تا اواسط سال ۲۰۱۰ سخن گفته است اما؛ در صورتی که هرج و مرج و اغتشاش به عراق باز گردد؛ اوباما برای عمل به وعده اش در زمینه خروج نیروهای آمریکایی تا اواسط ۲۰۱۰ با مشکل مواجه خواهد شد.
براساس این گزارش؛ اهداف هسته ای ایران که تهران بر صلح جویانه بودن آن تاکید می کند؛ منابع انرژی و نفوذ منطقه ای ایران؛ از منظر منافع ملی آمریکا مهم و حیاتی است. تلاش ها برای انزوا و تضعیف جمهوری اسلامی شکست خورده است و تحریم های آمریکا و سازمان ملل؛ مقامات ایران را از تعقیب و پیگیری اهداف هسته ای شان برای استفاده در تولید برق مورد نیاز کشور بازنداشته است.
اوباما از دیدار با محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران سخن گفته است و به اعتقاد تحلیلگران؛ پذیرش همراهی و همکاری آمریکا از جانب ایران؛ تقویت همکاری در زمینه برقراری ثبات در عراق و افغانستان؛ کاهش درگیری های فرقه ای در منطقه؛ مبارزه با القاعده و توسعه ذخایر نفت و گاز ایران را باعث خواهد شد. مذاکرات به اصطلاح صلح اسرائیل- فلسطین که به ابتکار جرج بوش در آناپولیس از سرگرفته شد؛ که یک سال پس از شروع با پیش بینی های تیره و تاری مواجه است؛ از دیگر چالش های پیش روی اوباماست. مذاکرات گاه به گاه ایهود اولمرت نخست وزیر مستعفی اسرائیل و محمود عباس رئیس حکومت خودگردان فلسطین برای رفع اختلافات مرزی؛ مساله آوارگان و وضعیت بین المقدس با شکست مواجه شده است. اسرائیل با وجود دادن وعده توقف شهرک سازی؛ همچنان به شهرک سازی در کرانه باختری و ایجاد ایست های بازرسی و موانع مرزی ادامه می دهد. حمله اخیر آمریکا به خاک سوریه که واشنگتن از آن به عنوان شبکه قاچاق افراد مسلح به عراق یاد کرد؛ نشان داد که هر چند سفرهای نیکلا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه و ریاست کنونی اتحادیه اروپا و خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی به تلاش های آمریکا برای انزوای بین المللی سوریه لطمه زد اما؛ بوش همچنان با دمشق خصومت دارد. اوباما برخلاف جان مک کین رقیب جمهوری خواه او از؛ گفت و گو با سوریه حمایت کرد و گفت که این امر به ثبات منطقه و بهبود امنیت اسرائیل کمک خواهد کرد.
براساس این گزارش؛ انتقال قدرت در مصر، عربستان سرشار از نفت؛ تنش های فرقه ای در کشورهایی مانند عراق؛ لبنان؛ سوریه؛ عربستان؛ بحرین؛ بی ثباتی در لبنان؛ حزب الله و متحدانش و بی ثباتی در یمن از دیگر چالش های احتمالی پیش روی رئیس جمهور آینده آمریکا در سال آتی میلادی است. اوباما و فرصت ۶۰ روزه تا انتقال قدرت (اول بهمن) باراک اوباما رئیس جمهور منتخب آمریکا؛ همانند رقیب جمهوری خواهش؛ از چند ماه پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این کشور؛ برنامه ریزی برای تصدی این کرسی و نیز گذر از کمپین سیاسی اش به دستگاه حکومتی را آغاز کرده بود. به گزارش خبرگزاری فرانسه؛ رئیس جمهور جدید آمریکا از زمان اعلام پیروزی اش در ا نتخابات تا آغاز به کار رسمی در کاخ سفید؛ برای کند کردن روند اجرای سیاست های جدید؛ فرصتی ۷۷ روزه در اختیار دارد. پس از نخستین انتقال قدرت در آمریکا در سال ۱۷۹۷ میلادی یعنی انتقال قدرت از جرج واشنگتن به جان آدامز و به ویژه پس از جنگ جهانی دوم؛ انتقال مسالمت آمیز و آرام قدرت در آمریکا با برنامه ریزی از پیش تعیین شده صورت گرفته است. اما؛ در حال حاضر و با توجه به بحران مالی کنونی آمریکا و حضور بیش از ۱۵۰ هزار نظامی آن در ماموریت های جنگی خارج از کشور؛ انتقال قدرت از جرج بوش به اوباما در ژانویه ۲۰۰۹؛ در قیاس با گذشته از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار است.
«دارل وست» مدیر مطالعات حکومتی موسسه بروکینگز در اشاره ای به انتقال قدرت به فرانکلین روزولت در دوره بروز بحران بانکی؛ گفت: از سال ۱۹۳۳تاکنون هیچ انتقال قدرتی تا این اندازه چالش برانگیز نبوده است. وست افزود: در حال حاضر؛ با وضعیت اقتصادی نامناسب و دو جنگ مواجهیم و اساساً هیچ پولی برای این که رئیس جمهور جدید صرف حل و فصل مشکلات و مسایل مهم کند؛ دراختیار نداریم. برخلاف بسیاری از کشورها که کارکنان دولتی شغل دائمی دارند؛ پرشماری از صاحبان مناصب بلند پایه در دولت آمریکا؛ از طریق انتصابات سیاسی تعیین می شوند. به این معنی که با روی کار آمدن یک رئیس جمهور جدید؛ تمامی متصدیان آن رده های شغلی اخراج می شوند. گفته می شود هری ترومن پس از به قدرت رسیدنش در پی مرگ روزولت در سال ۱۹۴۵؛ هیچ گونه اطلاعاتی درباره برنامه تسلیحات اتمی نوپای آمریکا نداشت. به اعتقاد «مارتا کومر» استاد علوم سیاسی دانشگاه تاوسون که مطالعاتی در خصوص انتقال قدرت انجام داده است؛ اوباما به دنبال پیروزی انتخاباتی اش؛ بی درنگ یک تیم تصمیم گیری را شامل رئیس کارکنان کاخ سفید؛ یک مشاور حقوقی رئیس جمهوری؛ یک تیم مطبوعاتی؛ مشاوران امنیت ملی؛ مقامات شورای ملی اقتصاد و یک مدیر بودجه؛ به کار خواهد گماشت. همچنین گفته می شود که اوباما بی درنگ افرادی را برای اداره وزارتخانه های دفاع و خزانه داری معرفی خواهد کرد، که در این میان رابرت گیتس وزیر دفاع دولت بوش به عنوان یکی از گزینه های همین سمت مطرح است.
در مجموع؛ روسای جمهور منتخب در آمریکا می توانند حدود هفت هزار نفر را برای انجام کار در دولت های خود به کار بگمارند و در حال حاضر با توجه به تحکیم و تقویت بیش از پیش موقعیت دمکرات ها در کپیتل هیل (کنگره آمریکا)؛ اوباما برای تغییر مقامات کلیدی دولت و کسب تایید سنا؛ احتمالا مشکل چندانی نخواهد داشت. براساس این گزارش؛ جان پودستا که در دوره بیل کلینتون ریاست کارکنان کاخ سفید را به عهده داشت؛ ریاست تیم انتقال اوباما را در دست دارد و وظیفه اش برنامه ریزی کلی و بررسی تعیین صلاحیت نامزدهای بالقوه برای مناصب برجسته دولتی است.

منبع : خبرگزاری ها

منبع : روزنامه کیهان