زباله های شهری

● مواد زائد جامد شهری
مدیریت مواد زائد جامد امروزه بعنوان یكی از مهمتریندغدغه های جوامع بشری مطرح می باشد. افزایش حجمزباله ها از یك سو و تنوع و گوناگونی آنها از سوی دیگر بر پیچیدگی نحوه جمع آوری و دفع آنها می افزاید.گسترش علوم و فن آوری در زمینه های مختلف شیمی ، فیزیك ، پزشكی و …… موجب ورود انواع زباله های خطرناك حتی در داخل زباله های خانگی شده است . امروزه دیگر سیستم های جمع آوری و دفع سنتی زباله ها جوابگو نبوده و نمی تواند از آلودگی های زیست محیطی ناشی از انواع زباله های شیمایی ، میكربی ، رادیو اكتیو و …جلوگیری كند. تصویب قانون مدیریت پسماندها علیرغم وجود اشكالاتی در آن ، می تواند بعنوان یكی از گامهای مهم در راه ارتقاء وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در سطح كشور باشد . بر اساس این قانون شهر داریها در محدوده شهر ها برای اولین بار قانونا و رسما بعنوان ارگان مدیریت كننده زباله های خانگی شناخته شدند اگر چه به نظر می رسد كه اقدامات شهر داری ها به تنهایی نمی تواند مثمر ثمر بوده و موارد زیر در جهت بهبود وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در شهر ها ضروری بنظر می رسد :
۱) تغییر الگوی مصرف مردم از طریق آموزش و فر هنگ سازی و تصویب قوانین مورد نیا ز شامل : خرید و استفاده از اجناس با دوام ، تهیه مواد غذایی باندازه مصرف ، بازیافت و استفاده مجدد در مبداء تولید
۲) استفاده از نیروهای متخصص و دارای دیدگاههای بهداشتی و زیست محیطی در مدیریت مواد زائد جامد
۳) تلاش برای تولید بیو كمپوست بجای كمپوست مخلوط از طریق ایجاد سیستم های بازیافت و جداسازی زباله ای خطرناك در مبداء تولید .
۴) تجهیز ناوگان جمع آوری و حمل و نقل زباله و استفاده از سیستم های جدید و بهداشتی
۵) مكان یابی مناسب و آماده سازی و نگهداری محل های دفن زباله و اجرای كامل تعریف دفن بهداشتی دراین مكانها
۶) انجام طرح های پژوهشی و تحقیقاتی و یافتن سیستم های
مناسب دفع زباله بر ای هر منطقه از كشور، افزایش بی رویه جمعیت شهرها ، تغییر الگوی مصرفجوامع و ازدیاد سرسام آور مواد زاید جامد و همچنینفقدان روشهای علمی و مدیریتی موثر در امر تولید،جمع آوری و دفع زباله های شهری این موضوع را به عنوان یكی از معضلات جوامع شهری در كشورهای در حال توسعه در آورده است .
بطور كلی از نظر مهندسی بهداشت ، دفع مواد زائد جامد یك مسئله عادی نبوده بلكه یك مشكل زیست محیطی می باشد ، زیرا دفع غیر بهداشتی آن بطور محسوس در آلودگی های محیط و گسترش بیماریها تاثیر دارد .توده های زشت مواد زائد ، كانالها ی روباز پرشده از زباله ها و آبگذرهای مسدود شده بوسیله آنها ، خیابانهای كثیف و پوشیده از آشغال نشان دهنده آلودگی محیط در بسیاری از شهرها و شهركهای دنیای در حال توسعه می باشند . ساكنین این شهرها در معرض بیماریهای منتقله توسط پاتوژنها و پارازیتهای موجود در این مواد زائد ، مزاحمتها و مخاطرات ناشی از آن قرار دارند .
زیانهای اقتصادی ناشی از عدم كنترل مواد زائد جامد در مناطق شهری نیز قابل توجه است . در شهر بزرگی مثل تبریز روزانه حدود ۱۰۰۰ تن زباله خانگی تولید میشود كه این میزان زباله علاوه بر هزینه های سرسام آور لازم برای جمع آوری ، حمل و دفع حجم عظیمی از مشكلات زیست محیطی نگران كننده ای نظیر آلودگی خاك ، آب ، هوا ، رشد و تكثیر حشرات ، جوندگان و ناقلین بیماریها را بدنبال داشته و از جنبه های بهداشتی زیبایی شناختی نیز علاوه بر دادن چهره زشت به شهرها ، سلامتی میلیونها انسان را بمخاطره می اندازد . از اینرو برداشتن گامهای مؤثر و اساسی در زمینه مدیریت موادزائد جامد شهری ضروری بوده و بایستی در راس برنامه های سازمانهای مسئول و ذیربط قرار داشته باشد .
یكی از دلایل مهم نابسامانی وضعیت زباله ها در استان عدم نگرش جامع به این مسئله می باشد.امروزه مسئله جمع آوری حمل و دفع زباله ها در دنیا بصورت مدیریت مواد زائد جامد مطرح گردیده كه از عناصر اصلی تولید ، نگهداری موقت ، جمع آوری حمل و نقل ، دفع و بازیافت تشكیل یافته است و لازم برای كلیهعناصر برنامه وجود داشته باشد چرا كه هر یك از این عناصر متاثر از یكدیگر بوده و پرداختن به یك یا چند عنصر بدون داشتن برنامه برای سایر عوامل سودی نخواهد داشت .
● تعریف زباله ها
شما احتمالا بسیاری از اشیا ئی كه كهنه شده و یاشكسته شده اند ودیگر به آنها نیازی ندارید را دور می اندازید. اما زباله های ماتنهاجز كوچكی از خروارها زباله ای هستند كه همه ساله در سراسر جهان به دور ریخته میشوند. استفاده دوباره از زباله ها موجب كاهش استفاده از منابع طبیعی می شود. زیراروزی خواهد آمدكه ذخیره منابع طبیعی به اتمام برسد. بازیافت موجب كاهش آلودگی حاصلاز دستگاه های زباله سوز, زباله دانیها و معادن می گردد در ضمن زباله كمتری دفن وسوزانیده و همینطور مواد خام كمتری از دل خاك بیرون كشیده می شود.این روش به زیباییشهرها و اطراف آنها كمك می كند.
● انواع زباله ها
بسیاری از زباله ها مربوط به كارگاه هایساختمانی, مزارع , كارخانه ها و معادن است كه بعضی از آنها بسیار مضر می باشند وباید از محیط زیست دور نگه داشته شوند.
بسیاری از اشیاء بی فایده, زباله هایی هستند كه به داخل رودخانه ها و یا روی زمینریخته می شوند. همه روزه كشتی ها صد ها تن زباله شامل تور های كهنه ماهیگیری وزبالههای پلاستیكی را به صورت غیر قانونی به دریا می ریزند.
از دیگر عوامل آلودهكننده محیط زیست پساب آب ها می باشند كه در بسیاری از شهر های ساحلی پساب ها ازداخل لوله فاضلا ب در زیر دریا به داخل آب می ریزند. اما بندرت ممكن است پساب هاقبل از ریختن به دریا تصفیه شوند. این فاضلاب های تصفیه نشده می توانند آب دریاهارا آلوده كنند و شنا كردن در آب را غیرممكن سازند.
فاضلاب تصفیه خانه ها ومزارع با تركیبات شیمیایی فسفات ها و نیترات ها می توانند رودخانه ها را آلودهكنند. فسفات فاضلاب ها از پودر و پاك كننده های مایع می باشد.
نشت تانكرهای نفت كش ویا شستشوی تانكرها در دریانقض قوانین است و آب دریاها را آلوده می كند گاز و دودهای خطرناك اتومبیلها,كارخانه ها و نیروگاه ها هوا را آلوده می كنند. بعضی از اوقات این دودها بهبارانهای اسیدی تبدیل می شوند. باران های اسیدی به درختان ودریاچه ها آسیب میرساند. این باران ها می تواند موجب سایش و فرسودگی ساختمان ها و مجسمه ها بشود.
كلروفلوئوركربن گازی است كه می تواند به لایه اوزون آسیب برساند. مقداری ازگازكلروفلوئوركربن در ساخت یخچال های خانگی استفاده می شود. بسیاری از كشورهاموافقت كرده اند كه از سال ۲۰۰۰ استفاده از این گاز متوقف شود .
باطریهای كهنه ماشین ها دارای اسیدهای خطرناكی هستندكه می توانند نشت كنند .این باطری هارامیتوان مجددا بازیافت كرد.
سوزاندن و یا دفن تایرهای كهنه بسیار دشواراست از این رو دانشمندان سعی می كنند تا راهی برای باز یافت مجددآنها پیدا كنند. ازظروف پلاستیكی مخصوصاً نوع « فشرده » كه از انواع مختلف پلاستیك و از چند لایهساخته شده اند و به طور وحشتناكی غیرقابل تجزیه هستند، پرهیزكنید.
● كاربرد زباله ها
▪ كمپوست
بهترین روش برای حذف ضایعات جامد و یا استفاده ازبهینه آنها تهیه كمپوست است كه توسط میكروارگانیسم های مختلف در حضور رطوبت و گرمادر شرایط هوازی صورت می گیرد. با حجم بسیار زیاد زباله شهرهای بزرگ روش كمپوستمقرون به صرفه خواهد بود. در كشورهای مختلف از روشهای گازی كردن و پیرولیز جهتتبدیل ضایعات جامد به گاز استفاده شده است. گاز ایجاد شده در ژنراتورها و توربینهای بخار نهایتا به برق تبدیل شده و مورد استفاده قرار گرفته است. پس ماندهایآشپزخانه منبع مناسبی برای تولید بیوگاز هستند. بیوگاز حاصل می تواند جایگزینسوختهای فسیلی آشپزخانه گردد.
▪ گازهای حاصل از زباله
بعضی از موادی كه طی فرآیند تجزیه بدست می آیند،گازها هستند. مقادیر زیادی از فضولات خانگی در چاله های بزرگ زباله در اطراف شهرهاریخته می شوند. وقتی زباله ها تجزیه می گردد، گازهای مختلفی از آن بدست می آید. اصلی ترین گازهایی كه از زباله های پوسیده بدست می آید شامل، دی اكسید كربن،هیدروژن، متان، نیتروژن و اكسیژن می باشند .
با گذشت زمان مقدار هریك از این گازها كه اززباله حاصل می شوند تغییر می كند. به عنوان مثال، با سپری شدن حدود ۶ ماه، دو گازاكسیژن و نیتروژن حاصل می شوند و بعد از گذشت ۵ سال، زباله ها بیشتر گاز دی اكسیدكربن و متان حاصل می كنند. گازمتان رامی توان جمع آوری و به عنوان یك سوختاستفاده کرد .
گازمتان برای كارگران معدن خطر زیادی دارد. وقتی آنها سطحسنگها را با مته سوراخ می كنند، گاهی به ذخایر متان برخورد می كنند. گاز خیلی سریعخارج می شود و اگر هوا وجود داشته باشد، یا از كلیدهای برق و یا در اثر برخوردپوتین معدنچی ها با سنگها، جرقه ای تولید شود، باعث انفجار شدیدی میگردد.
▪ بیوگاز
تمام اجساد حیوانات و گیاهان پوسیده می شود. بهعنوان مثال در مناطق باتلاقی گیاهان خشك شده در آب می افتند و همانطور كه رفته رفتهمی پوسند، از خود گازی متصاعد می كنند. دانشمندان این گاز را بیوگاز نامیده اند. بیوگاز از زباله، فاضلاب و كود نیز بوجود می آید.
▪ تولید بیوگاز
بیوگاز در كشورهایی كه سوخت در آنجا كمیاب وبسیار گران است، با اهمیت می باشد. دهكده ای كوچك می تواند با استفاده از زباله وفاضلاب خود، بیوگاز تولید كند. مردم می توانند فضولات حیوانات مزرعه را جمع كرده وآنها را در مخزنی بریزند.
بعضی از فضولات به مایع تبدیل می شود و چندی نمی گذردكه مایع از خود متان را متصاعد می كند كه در مخزن ذخیره ای با سرپوش قابل حركت،نگهداری می شود. این گاز می تواند در منازل برای آشپزی و بخاری و یا به عنوان سوختبرای تقویت یك موتور یا یك ژنراتور الكتریكی مورد استفاده قرارگیرد.
▪ متان با ارزش
بیوگاز منبع با ارزشی از انرژی است كه اغلب بههدر می رود. هنگامی كه مواد می پوسند بیوگاز با دی اكسید كربن تركیب شده و گازی بهنام متان را تشكیل می دهد. مقدار زیاد متان خطرناك می باشد. جرقه كوچكی نزدیك اینگاز می تواند باعث انفجاری شود. اما اگر متان با ایمنی كامل جمع شده و به درستیذخیره گردد، می تواند منبع مهمی از انرژی باشد.

نوشته شده توسط مریم اسعدی

منبع : سایت همکلاسی