توسعه رقابت‌های هسته‌ای در منطقه

دو روز پیش عربستان و امریکا توافقنامه‌ای ‌را به امضا رساندند که همکاری دو کشور در همه موارد از جمله انرژی هسته‌ای را دربر می‌گیرد، به این ترتیب عربستان سومین کشور حوزه خلیج فارس است که توافقنامه‌ای در خصوص استفاده صلح‌آمیزاز انرژی هسته‌ای با امریکا به امضا رساند.
دکتر سید جلال ساداتیان کارشناس مسائل منطقه ای و مشاور وزیر اسبق امور خارجه در گفتاری برای دیپلماسی ایرانی به بررسی تاثیر این توافق نامه ها در توسعه رقابت هسته ای میان کشورهای منطقه پرداخته است.
می توان این نوع توافقات را عامل توسعه رقابت های هسته ای در منطقه دانست، البته رقابت هسته ای میان کشورهای خلیج فارس به‌طور معمول وجود داشته. این شرایط به خصوص در نظام دو قطبی برقرار بود و پس از فروپاشی این نظام (طی ۱۸ سال گذشته) که فرض بر آن بود که امریکا در راس قرار گرفته است، تلاش بر این بود که سطح این رقابت ها در منطقه کاهش یابد و صرفا رقابت ها در چهارچوب های اقتصادی نمود پیدا کند.
بحران هایی که به‌ویژه طی این سال ها در منطقه خلیج فارس رخ داد، فرصتی را فراهم ساخت که جهان تا حدودی از محوریت امریکا دور شد و به‌سوی یک نظم جدیدتر پیش رفت. در این شرایط روس ها، چینی ها و اروپایی ها بیش از گذشته عرض اندام کرده و حالت استقلالی خود را در سایه اتفاقات رخ داده در عراق و به خصوص مقاومت های ایران نشان دادند و بر این اساس دیگران توانستند با کارت ایران نسبتا خوب بازی کنند، به‌دنبال آن هم توانستند وضعیت جدید کنونی را که هنوز دقیقا مشخص نیست شرایطی چند قطبی است یا بلوک بندی دو قطبی جدید، بر پا سازند.
در شرایط جدید حاکم بر جهان یکی از قدرت های در حال رشد در منطقه ایران است. این کشور قائدتا پس از جنگ کاملا تضعیف شده بود اما با فشارها و تحمیل ها ایران از شرایط قبلی دور شد اما می شد به‌گونه ای بهتر در چهارچوب جهت گیری هایی که تبدیل ایران به قدرت اول منطقه را هدف قرار داده اند، گام برداشت. در این راستا شعارهای ایران تا حدودی چالشی بود، شعارهایی که نابودی اسرائیل را مد نظر دارد از جمله شعارهای است که در جمهوری اسلامی ایران به شکل آرمانی دنبال می شود.
این شعارها از سوی جهان و به‌خصوص در نظر برخی کشورهای منطقه ای و همسایه پذیرفته شده نیست، لذا می‌بینیم نوعی رقابت برای هسته ای شدن این کشورها در حال شکل گیری است. هرچند همه این کشورها مدعی هستند که تکنولوژی هسته ای را برای مصارف صلح آمیز طلب می کنند به غیر از پاکستان که رقابت جدی با هند اتمی داشت.
با این وجود کشورهای منطقه زمانی‌که اصرار جمهوری اسلامی ایران را بر ادامه فعالیت های صلح آمیز هسته‌ای خود - که حق مسلم این کشور است- می بینند، درصددند تحت عنوان نیروگاه های هسته ای بتوانند به این تکنولوژی ها دست یابند.
البته همگان می دانند که کشورهایی چون عربستان، بحرین یا امارات در ظرفیت علمی ای نیستند که بخواهند از رقابت های هسته ای در راستای بهره برداری های تکنولوژیک توسط نیروی انسانی خود پیش بروند، تنها ظرفیتی که اکنون در این زمینه و در منطقه شناخته شده، ایران است که به واقع از ظرفیت علمی بالایی برخوردار است.

نویسنده : دکتر سید جلال ساداتیان

منبع : دیپلماسی ایرانی