راه میانبر خیانت از مدیترانه می گذرد

سیاست خارجی سارکوزی در نظر سران اسرائیل زمانی قیمت پیدا کرد که سران تل آویو دریافتند که او طرح مهمی به نام اتحادیه مدیترانه را در آستین دارد. این طرح از نخستین روزهای حضور سارکوزی در الیزه مطرح شد و یکی از سازوکارهای نزدیک ساختن اعراب و اسرائیل است.تأمل در اجزای این طرح که برآن است کشورهای عربی و رژیم اشغالگر قدس را زیر یک سقف گرد آورد روشن می سازد که سارکوزی از ابتدا به ایفای نقشی تازه در این زمینه چشم دوخته بود.
طرح اتحاد مدیترانه کمربندی از همکاری سیاسی، اقتصادی را پیش بینی می کند که قرار است میان کشورهای مجاور این حوزه آبی خاورمیانه شروع شود و یکی از مهم ترین پل های همکاری اروپا و اعراب خاورمیانه باشد.
بنابراین اگر قرار باشد از ابتکار و طرح ویژه رئیس دولت فرانسه در خطه خاورمیانه سخن گفته شود این طرح همان بسته پنهانی است که قرار است ۱۸ ژوئیه در اجلاسی به نام اتحاد مدیترانه روی میز مذاکره آید.به همین دلیل بسیاری از ناظران به درستی انگیزه آمد و رفت سارکوزی و تلاش های دیپلماتیک وی را، زمینه سازی برای همین پروژه اتحاد مدیترانه می دانند.
این طرح برای سارکوزی جنبه حیاتی و حیثیتی دارد و اغلب فرانسوی ها آن را مهم ترین آزمون سیاست خارجی دولت جدید فرانسه به حساب می آورند.
طرح اتحاد مدیترانه کاربرد و فایده ای دوسویه دارد؛ از یک سو نفوذ فرانسه در یکی از حساسترین نقاط استراتژیک دنیا را احیا می کند چیزی که فرانسه از دوره استعمار تاکنون در آرزوی آن بوده است و از طرف دیگر شالوده یک همگرایی جدید را میان کشورهای متعارض عرب و غیر عرب بویژه اسرائیل می ریزد.
البته به لحاظ تاریخی طرح سارکوزی برگرفته از الگوهایی پیشین مانند «کنفرانس دارالبیضا» است که در برهه ای تحت همین عناوین اقتصادی و تشویق سرمایه گذاری در قلمرو خاورمیانه عربی برآن شد تا اعراب و رژیم صهیونیستی را در یک جرگه مشترک همکاری اقتصادی وارد کند.در هر حال، طبق جدول دیپلماسی فرانسه قرار است نیکولا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه اواسط ژوئیه به طور رسمی در پاریس اتحادیه مدیترانه را اعلام کند.البته ایده کلی این طرح که دریای مدیترانه محور یک همکاری جدید شود و همانند خلیج فارس کشورهای پیرامون آن یک بلوک دوستی را تشکیل بدهند یک راهبرد منطقی و ضرورتی ژئوپلیتیک است و از جمله خواسته های جمعی ساکنان این منطقه به حساب می آید. حتی بند دوم طرح که بر همکاری اعراب و اروپا تأکید دارد، محل مناقشه نیست. اما مسئله درباره ترکیب سیاسی اعضا است. به همین دلیل اعراب از ابتدا با احتیاط با آن برخورد کردند و قرار شد نخستین جلسه مقدماتی دراین باره با عنوان مجمع کشورهای مدیترانه برگزار گردد و پیرامون مهمترین مانع طرح یعنی درباره حضور اسرائیل رایزنی کنند اما چنان که رسانه های فرانسه نیز نوشتند، در این جلسه تأکید کردند که عادی سازی روابط با اسرائیل صورت نخواهد گرفت.
به این صورت این طرح در ابتدا با مخالفت و واکنش جمعی دولت های عربی روبرو شد. مطبوعات و محافل مستقل عرب آن را به چالش کشیده و نیات سیاسی پشت پرده طرح را فاش ساختند. پس از این جدی ترین مخالفت ها از سوی سه کشور لیبی ، الجزایر و سوریه مطرح شد. سارکوزی دقیقاً بعد از مشاهده این موج منفی دستگاه دیپلماسی خویش را روانه پایتخت های عربی کرد. در همه دیدارهایی که رئیس جمهور فرانسه و دستیارانش از الجزیره ، بیروت ، دمشق یا طرابلس داشتند موضوع طرح اتحاد مدیترانه محور مذاکره بود.
به باور ناظران سارکوزی برای عبور از این سد مخالفت ها و جلب نظر اعراب از تاکتیک آشنایی استفاده کرد و آن کمک به اعراب در کسب برخی امتیازات از طرف اسرائیلی بود. به عبارتی او از راه نیاز مبرم اعراب وارد شد. الیزه در این راستا و با علم به عمق ناراحتی جهان عرب از مشی یکسویه امریکا و برخی اروپایی ها نسبت به رژیم صهیونیستی ، همه تلاش خویش را صرف این کرد که فرانسه را در نقش میانجی دوست اعراب مطرح سازد.این تاکتیک سارکوزی به نظر می آید تا حدی مؤثر واقع شده است. این مسئله را می توان از چرخش در موضع کشورهای عربی نسبت به طرح اتحاد مدیترانه دریافت.

محمدرضا بخشایش

منبع : روزنامه ایران