مدّت حکومت عدل جهانی توحیدی

● پرسش: مقتضای قاعده عمومی در رابطه با مدت حکومت عدل توحیدی امام زمان‏علیه‏السلام چیست؟
▪ پاسخ: مطابق قواعد عمومی، حدّ زمان لازم برای حکومت عدل جهانی توحیدی امام‏زمان (ع) باید وقت وسیعی باشد که بتواند اهداف عالی خلقت بشر در این دنیا در آن مدّت زمان تحقق یابد. این مطلب را با مقدماتی کوتاه تقریر می‏کنیم:
الف) هدف از خلقت ایجاد عبودیّت خالص در سطح کلّ جامعه است، عبودیت در سطح وسیعش به نحو استغراقی نه بدلی. خداوند متعال می‏فرماید: «وَما خَلَقْتُ الجِنَّ وَالإِنْسَ إِلّا لِیَعْبُدُونِ»؛ «من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند.»( سوره ذاریات، آیه ۵۶)
ب) حضرت مهدی (ع) با برپایی حکومت جهانی‏اش در پیاده نمودن این هدف سهم عظیمی دارد.
ج) پیاده کردن این هدف عظیم احتیاج به زمان کافی دارد، زیرا اصل بر عدم معجزه است.
نتیجه: بقای امام وحکومت او در مدت کافی برای تطبیق هدف عالی خلقت انسان ضروری است، زیرا هدف خلقت بشر بر دو نوع است:
۱) هدف کلّی: برای مجموعه بشر که در نهایت باید به نحو عام استغراقی، تمام بشر به کمال برسند.
۲) هدف مقطعی: که برای بشر در هر برهه زمانی متصوّر است وآن به نحو عام بدلی برای برخی از افراد بشر تحقق یافته است.
● پرسش: مفاد روایات در مورد مدت حکومت حضرت مهدی‏علیه‏السلام چیست؟
▪ پاسخ: روایات در این زمینه بر دو دسته‏اند:
الف) روایاتی که دلالت دارند بر اینکه مدت بقای حکومت حضرت، ده سال یا کمتر است. این قول مشهور بین علما بوده، غالب روایاتش در مصادر اهل سنّت یافت می‏شود.
ب) برخی روایات دیگر دلالت دارد بر اینکه مدت حکومت حضرت بیش از ده سال است.
ـ روایاتی از نوع اول
۱) ابوداوود به سندش از ابوسعید خدری از رسول خدا (ص) نقل کرده که فرمود: «مهدی از من است... وهفت سال حکومت خواهد کرد».( سنن ابی‏داوود، ج ۲، ص ۴۲۲)
۲) ترمذی به سند خود از ابوسعید خدری از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده که فرمود: «همانا در میان امّتم مهدی است که خروج خواهد کرد ودر مدت پنج یا هفت یا نه سال حکومت خواهد نمود».( صحیح ترمذی، ج ۳، ص ۳۴۳)
ـ روایاتی از نوع دوم
۱) قندوزی حنفی از حذیفة بن یمان نقل کرده که رسول خدا (ص) فرمود: «مهدی مردی از اولاد من است... بیست سال حکومت خواهد نمود».( ینابیع المودة، ص ۵۳۷)
۲) سیوطی به سندش از امام علی (ع) نقل کرده که فرمود: «مهدی در مدت سی یا چهل سال متولّی امر مردم خواهد شد».( الحاوی للفتاوی، ص ۱۵۵)
۳) شیخ طوسی به سندش از جابر از امام باقر (ع) در حدیثی نقل می‏کند که به حضرت عرض کردم: چه مدت قیام حضرت در جهان طول خواهد کشید؟ حضرت فرمود : «نوزده سال».( الغیبة، طوسی، ص ۲۸۶)
۴) ونیز به سندش از ابن‏ابی‏یعفور نقل کرده که امام صادق (ع) فرمود: «حکومت قائم از ما نوزده سال وچند ماه خواهد بود».( همان، ص ۱۸۱)
۵) ونیز از عبدالکریم خثعمی نقل می‏کند که به امام صادق (ع) عرض کردم: مدت حکومت قائم (ع) چه مقدار است؟ حضرت فرمود: «هفت سال، خداوند روزها وشب‏ها را طولانی خواهد کرد به حدّی که یک سال از سال‏های او به مقدار ده سال از سال‏های شما است. لذا مدت حکومت آن حضرت هفتاد سال از سال‏های شما خواهد بود».( همان، ص ۴۳۲)
ونیز به سندش از ابی‏الجارود از امام باقر (ع) نقل کرده که فرمود: «همانا قائم سیصد ونه سال حکومت خواهد نمود همان گونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند، زمین را پر از عدل وداد خواهد کرد، آن گونه که پر از ظلم وجور شده باشد».( همان، ص ۲۸۳)
● پرسش: روایات مختلف در مورد مدت حکومت حضرت مهدی‏علیه‏السلام را چگونه توجیه می‏کنید؟
پاسخ: با توجه به روایات موجود درباره مدت حکومت حضرت مهدی (ع) سه قول وجود دارد:
۱) ترجیح روایات هفت سال در مدت حکومت حضرت
این قول شواهد ومؤیداتی نیز دارد:
الف) چون از شهرت در عمل برخوردار است.
ب) این روایات بنابر قول ابوالحسین آبرّی مستفیض یا متواتر است.( صواعق المحرقه، ص ۱۶۲)
ج) قیام وحکومت حضرت مهدی (ع) در مدت هفت سال فضیلتی برای آن حضرت است.
د) روایات هفت سال به روایتی تقیید می‏خورد که هر سال از آن هفت سال را برابر ده سال می‏داند که مجموع آن هفتاد سال می‏شود، که در نتیجه مدت معقولی برای برپایی حکومت عدل جهانی است.
ونیز ممکن است که روایت فوق را حمل بر مبالغه در طولانی بودن مدت حکومت حضرت نمود، زیرا عدد هفتاد به جهت مبالغه به کار می‏رود.
۲) حمل روایات به مرحله حیات وحکومت
احتمال دوم آن است که روایات مختلف را بر دو مرحله حمل کنیم:
الف) مرحله حیات امام زمان (ع) بعد از ظهور؛ که کمتر از ده سال است.
ب) مرحله حکومت عدل جهانی توحیدی؛ که بیش از ده سال به طول خواهد انجامید. خصوصاً آنکه با رجعت هر یک از امامان قبل از برپایی قیامت وبعد از ظهور حضرت، حکومت عدل جهانی توحیدی ادامه خواهد یافت.
۳) حمل بر مراحل شدّت وضعف
ممکن است اختلاف مدت در حکومت حضرت را به مراحل قوت وضعف حمل نمود.
سفارینی می‏گوید: «بر فرض صحت تمام روایات می‏توان همه را این گونه حمل کرد که حکومت حضرت از حیث ظهور وقوت متفاوت است، مدت بیشتر را حمل بر تمام مدت حکومت از اول زمان بیعت تا آخر حکومت حمل می‏کنیم. ومدت زمان کمتر را بر حدّ اقلّ ظهور ومدت حدّ وسط را نیز بر حدّ وسط ظهور وقوّت حمل می‏کنیم».( لوائح الانوار، ج ۲، ص ۷۹)
خلاصه کلام سفارینی این است که ایشان مراحل حکومت حضرت را بر سه بخش تقسیم می‏کند:
الف) مرحله ظهور وقوّت که در آن زمان، امور رتق وفتق می‏شود. (حدّ اقل).
ب) مرحله تثبیت وآرامش. (حدّ وسط).
ج) مرحله نهایی، ونهایت حکومت حضرت: (حدّ اکثر).
● پرسش: وسعت حکومت حضرت مهدی‏علیه‏السلام چه مقدار است؟
▪ پاسخ: مطابق برخی ادله، حکومت حضرت مهدی (ع) بر کلّ کره زمین است زیرا:
۱) هدف از خلقت، مطابق برخی ازآیات، رسیدن کلّ بشر به عبودیت کامل در تمام زمینه‏هاست.
۲) در برخی ازآیات آمده است که حکومت حضرت تمام کره زمین را فرا خواهد گرفت.
۳) مطابق برخی روایات که به حدّ تواتر رسیده، حضرت مهدی (ع) تمام زمین را پر از عدل وداد خواهد کرد.
۴) در برخی از روایات حکومت مهدی (ع) تشبیه به حکومت ذوالقرنین در گستردگی آن شده است.
۵) همچنین در برخی روایات آمده است حضرت تمام مناطق روی زمین را فتح خواهد کرد.
نعمانی به سندش از ابی‏حمزه ثمالی نقل کرده که از امام باقر (ع) شنیدم، فرمود: «... خداوند برای او -قائم آل محمّد:- روم وچین وترک ودیلم وسند وهند وکابل شاه وخزر... را فتح خواهد کرد...».( الغیبة، نعمانی، ص ۱۲۳و۱۲۲)
۶) مطابق برخی روایات همه مردم روی زمین موحّد شده وزمین آباد خواهد شد.( ینابیع الموده، ص ۵۰۸)
● پرسش: مطابق‏قواعد، مدت حیات بشریّت بعداز ظهور چه‏مقداری باید باشد؟
▪ پاسخ: از آنجا که هدف خلقت انسان رسیدن به تکاملی است که لایق آن است، وعصر ظهور زمینه مساعدی برای رشد انسان برای رسیدن به کمال است، لذا بشریّت بعد از اجتماع شرایط تکامل در عصر ظهور استحقاق درجه‏ای جدید وعالی به جهت تطبیق عدل کامل در روی زمین را پیدا می‏کند، جز آنکه این شرایط وقابلیّت‏ها هنگامی به بار می‏نشیند واثر مطلوب خود را می‏گذارد که بشر در عصر ظهور مدت کافی زندگی کند تا در سایه حکومت عدل گستر الهی به نهایت کمال انسانی برسد، وبا عمری کوتاه هرگز به طور طبیعی نمی‏تواند کمال خود را به بار بنشاند، دلیل این مطلب این است که:
ـ اولاً: هدف از خلقت بشر تنها تحقق وتشکیل حکومت عالمی نیست تا با وجود آن ولو در برهه‏ای از زمان مقصود حاصل شده باشد، بلکه هدف مهم واعلی از تشکیل این نوع حکومت، پیاده شدن عبودیت به معنای وسیع وگسترده آن در تمام شؤونات جامعه است که این به نوبه خود اقتضای عمری طولانی برای بشر در عصر ظهور را دارد.
ـ ثانیاً: بعید به نظر می‏رسد که زمان نتیجه‏گیری کوتاه‏تر از زمان مقدمات آن باشد. می‏دانیم که چه زمان‏های طولانی بشر خود را آماده روز موعود کرده وبه انتظار آن به سر می‏برد، مدت زمانی که می‏توان به درازای عمر بشریّت به حساب آورد وچه فداکاری‏ها که برای تحقق این هدف به کار رفته است، حال می‏توان طیّ این همه مقدمات طولانی را به جهت رسیدن به مدّتی کوتاه در نتیجه‏گیری دانست.

منبع : درگاه پاسخگویی به مسایل دینی