مصاحبه با منصور تایید کارگردان تئاتر در آمریکا

منصور تایید چهل ونه ساله، از شانزده سالگی درآمریکا به سرمی برد وبیست وپنج سال است که به فعالیت های هنری می پردازد. اوابتدا لیسانس فیزیک خود را ازدانشگاه برکلی می گیرد ولی بعدش وارد فعالیت های هنری می شود و تصمیم می گیرد دراین عرصه ماندگار شود. بیست وپنج سال پیش او، فرهاد آییش، سپیده کوشا و بلاواردا گروه تئاتر " داروگ" را تاسیس می کنند ونوشته هایی از خود ونویسندگان ایرانی وغیرایرانی دیگر را به روی صحنه می آورند.
تایید می گوید هم کارهای خودش را کارگردانی کرده وهم نوشته های دیگران را. ازجمله کارهای خودش " هفت وادی" است که اجرایی همراه با رقص وموسیقی بوده است. ایستگاه ویکتوریا نوشته هارولد پینتر که درتئاتر شهر برکلی اجرا شده ویا نمایش "چمدان" نوشته فرهاد آییش که با هنرمندان ایرانی وآمریکایی (ویا ایرانی –آمریکایی) به زبان انگلیسی درسان فرانسیسکو اجراهای موفقی داشته، ازجمله دیگر فعالیت های کارگردانی تایید است.
چهل پنجاه کارکوچک وبزرگ درکارنامه هنری تایید است. بعد ازیکی ازاجراهای گروه جوانه که بخش هایی از آن به زبان انگلیسی وبخش هایی هم به زبان فارسی بود، با کارگردان "شاپرک خانوم" گفت وگو کردم. حال وهوای بچه هایی که برخی شان با لهجه بانمکی فارسی حرف می زدند و تشویق چند دقیقه ای دهها تماشاگر در "تئاتراشبی" گرمی خاصی به آخرین اجراهای این گروه جوان داده بود که به کارتئاتر از از نورگرفته تا صداو صحنه ونمایشنامه نگاهی جدی دارند
▪ کی کار جوانه را شروع کردی؟
ـ سال ۲۰۰۵. حدود سیزده سال است با کلاسی فارسی که در این منطقه وجود دارد کار تئاتر می کنم. شهین وبیژن جرجانی مسئول این کلاس ها هستند. من هم به آنها درکار تئاتر وکارهایی که دراین ارتباط است کمک کردم. این بچه ها ده سال است کار تئاترمی کنند وبا آن آشنایی دارند. البته همه بچه های حاضر گروه از اول نبودند ولی فهمیدم دراین مدت که این بچه ها انرژی خاصی دارند و می توانند به راحتی روی صحنه بیایند.
▪ آیا چنین گروه تئاتری با مشخصاتی که شما دارید قبلا درآمریکا بوده است؟
ـ تا حالا کسی به عنوان یک گروه این کار رونکرده است. همه بچه ها درآمریکا متولد شده اند. قبلا نوشته ای ازبهمن مفید رو که به فارسی بود روی صفحه آوردند. موسیقی آن کار رو کوروش تقوی ساخت همراه با آهنگ هایی که خود بیژن مفید گذاشته روی آن... این نمایش با موفقیت بسیبار زیاد مواجه شد...من که خودم این همه سال کار کردم وهمین طور پدرومادر ها فکر نمی کردند بچه ها بتوانند این کار را بکنند. کاری که الان انجام می دهیم، کار دوم است.
▪ کار "شاپرک خانوم" گروه خیلی موردتوجه قرارگرفت. الان چه کارهایی را روی صحنه می برید؟
ـ بله، به همین خاطر کار شاپرک خانم را تور کردیم وبه جنوب کالیفرنیا، سن دیوگو، ایرواین، لس آنجلس وسانتا کلارا، که آنجا هم خیلی با موفقیت انجام شد. سال ۲۰۰۶ این کار را تمام کردیم. دومین کار گروهی مان سه نمایش کوتاه است: "عشق ونفرت" نوشته پگاه بدیعی وخودم، نمایش دوم "جروبحث به سبک ایرانی" که یک قسمت کوتاهی ازنمایش چمدان است که هم به فارسی وانگلیسی اجرا می شود (چراغ خاموش می شود وبعد به انگلیسی اجرا می شود) وسومین نمایش"اپرای خوک تیزهوش" است که نوشته روحام شیخانی وموسیقی آن راکوروش انگالی نوشته و یک اپرای کامل است وموسیقی آن ابتکاری ونسخه اولیه به شمارمی رود و درمورد سه خوک وآن گرگ ناقلا است که می خواهد خوک ها را بخورد، اما به سبک سه سوپرانویی است.
اگر اپرای سه ایتالیایی معروف را به یاد بیاورید می توانم بگویم سبک این اپرا که مطلبش بسیار خنده دار است را بچه ها با صداهای عالی به زبان فارسی می خوانند که همه اینها کارگردانی اش با من است.
▪ گروه جوانه چند نفره است؟ آیا همشون می توانند فارسی صحبت کنند؟
ـ الان ۱۲ نفر دراین سه نمایش داریم. نمایش قبلی ۱۳ نفر بودند، محدود سنی شان بین ۹ تا ۲۰ است. همگی درآمریکا متولد شده اند واتفاقا همگی هم فارسی بلدهستند اگر چه با هم انگلیسی صحبت می کنند، ولی وقتی روی صحنه می آیند چنان فارسی صحبت می کنند که متوجه نمی شوید.
▪ چطوری این بچه ها را از میان دانش آموزان انتخاب می کنید؟
ـ درمدرسه کسانی که فارسی یاد می گیرند ۶۰-۷۰ نفر هستندو چون بخش تئاتر با من است توانشان را می بینم وخودم انتخاب می کنم. گروه جوانه را براین اساس انتخاب کردم که بتوانم آنها را کنار هم بچینم.
▪ می خواهید آخرش چه بکنید؟ برای خودت هدف جمع کردن این بچه ها چه بوده است؟
ـ نیت این گروه جوانه وآوردن "شاپرک خانم" این بودکه بتوانیم نمایش را برای بچه هایی که محروم هستنداجرا کنیم. فکر تشکیل گروه برای من بعد ازجنگ افغانستان شروع شد. فکر کردم من به عنوان کسی که کار تئاتر می کند چه کاری می توانم برای بچه های افعانستان کنم. بچه ها را جمع کردم وگفتم کار تئاتری کنیم که یک روزی ببریم به افغانستان. این نیت ما است. همه پدر ومار ها این را می دانند وخیلی استقبال می کنند اگر بتوانیم یک جایی مثل افعانستان برویم وآنها را خوشحال کنیم.
▪ چطوری هزینه های این گروه غیرانتفاعی را تامین می کنید؟
ـ فعلا فقط وفقط از طریق فروش یلیط و کمک خانواده ها تامین شده است. اخیرا تقاضای کمک ازچندین سازمان مانند پارسا کردیم. تازه یک خورده داریم سرمان را بیرون می کشیم والبته مسلما افرادی هستند که به ما کمک می کنند مثلا ایرانیان دات کام وتلویزیون نیما. وقتی می بینند که ریشه های ما اینجا ست به ما کمک می کنند که این حرف را بتوانیم به بقیه بزنیم.
وقتی گروه لس آنجلس بود همه تلویزیون ها به ما کمک کردند که تبلیغ کنیم بدون هیچ هزینه ای. من خودم هنرمندم، آنها یا کسانی مثل هوشنگ توزیع، پرویز کاردان وپرویز صییاد بدون هیچ جشم داشتی برنامه های ما را اعلام کردند برای انیکه این بچه ها آینده جامعهما هستند. همه این را درچشم های بچه ها می بییند واحساس می کندن باید کمک کرد.
▪ آیا ازشهر برکلی هم کمک می گیرید؟
ـ هنوزسراغ آن نرفتیم. اولین کاری که کردیم فارسی بود وفکر نمی کردیم مورد توجه آنها قرار بگیرد اما الان که به انگلبسی اجرا داریم می خواهیم با هاشون تماس بگیریم. مسلما این کار را خواهیم کرد که به اصطلاح هنر بچه های ایرانی آمریکایی را بشناسانیم. اینها هم ایرانی هستند وهم آمریکایی واز این طریق است که می توانیم این گفتگو را ایجاد کنیم. مثلا قطعه عشثق ونفرت خیلی مسائل انسانی را مطرح می کند هم جامعه ایرانی وهم جامعه آمریکایی برایشان این موضوع جالب است.
مثلا یک خانم آمریکایی که برای دیدن نمایش امده بود به سختی تحت تاثیر قرارگرفته بود وگریه می کرد ومی گفت که چطور بچه هایی به این سن می توانند درمورد مسائلی مانند تبعیض نژادی روی صحنه صحبت کنند. مساله هنری موضوع برای ما خیلی مهم است ومی خواهیم مطمئن باشیم که کارحتما تئاتری است. بنابراین برروی اینکه نور خوب، کارگردانی خوب ودیگر کاراکترهای تئاتری خوب باشد تاکید داریم.
▪ آیا بچه ها ازشهرهای مختلف درتمرین ها شرکت می کنند تا تمرکز دارند؟
ـ کمابیش نزدیک هستند. خوشبنتخانه کسانی که انتخاب می کنیم سعی می کنیم محلی باشند البته با فاصله نیم ساعت تا یک ساعت دورتر ازمحل تمرین. برای اینکه کارتئاتر باید محلی باشد. قرار است کاررا به نیویورک ببریم وبرای این کار امیدواریم بودجه داشته باشیم تا حداقل ده شب اجرا کنیم.
▪ با تئاتر ایران در تماس هستید؟
ـ تا حدودی، دوست بسیار خوبم فرهاد آییش آنجا کار می کند و با او درتماس هستم ولی دوست داشتم بدانم کار بچه ها چطور است وآنها چطور با مسائل دست وپنجه نرم می کنند. ان شاء الله یک موقع بروم ایران این کار را انجام می دهم.
▪ چقدر آماده کردن یک اجرا کار وزمان می برد؟
ـ موقعی که نوشته اش آماده است یک چیزی حدود چهارماه طول می کشد. ازجایی شروع می کنیم که بچه ها نمی توانند متن نمایش را بخوانند، بعد باید متن را بفهمند وبعد لهجه هاشان نرم تر ونرم تر بشود وبعدازآن اینکه چطور تئاتر بشود. نصف انرژی صرف این می شود که آماده یک کار تئاتری شود. اما بازده اینقدر خوب است که باعث می شود مشکلاتش را قبول کنیم.
▪ مشکلات عمده تان را درچه چیزهایی می توانید خلاصه کنید؟
ـ مشکل جا ومحل تمرین مهمترین مساله است واینجا که هستیم تازه اجاره کرده ایم وفقط کار تئاتردرآن انجام نمی شود. با شهرزداخرسندی که کار رقص می کند شریک هستیم. تا قبل از آن، بالای دفتر این وآن همین طور بی خانمان بودیم هنر هم وقتی بی خانمان است به جایی نمی رسد. مشکلات دیگر مسائل مالی است که بتوانیم خیلی ازچیزها را بخریم وتبلیغ کنیم وروی پای خودمان بایستیم. اصولا کار تئاتر سخت است چه برسد بخواهیم آن رابه فارسی و البته با بچه ها انجام بدهیم.
▪ جداب ترین خاطره؟
ـ درنمایش شاپرک خانوم یک قسمت بچه ها رقص جارو دارند که یک شب آن جاروهایی را که آورده بودمی مستخدم آنجا برده بود وبچه ها مجبور شدند که با چوب گردگیری کاررا انجام بدهند
▪ برنامه های آینده ؟
ـ یکی ازکارهای آینده مان کارگاه است که یک نمایش خوبی را توسعه بدهیم با کمک کسانی که دست اندر کار تئاتر هستند چه درنوشتنش وچه دراجرا. کاردیگری که می خواهیم انجام بدهیم همان رفتن به افغانستان است.
درضمن می خواهیم دی وی دی شاپرک خانم را که به فارسی ضبط کردیم می خواهیم زیر نویست انگلیسی کنیم ومنتشرکنیم.

سایت جوانه
منبع: بی بی سی

منبع : انجمن دوستداران ایران در خارج از کشور