SWOT در بخش کشاورزی ـ نادیده گرفتن مطالعات نظام جامع اطلاعات بخش کشاورزی ـ بخش پایانی

ـ دکتر کیانی راد:
آغازگر مطالعات کشاورزی موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی بوده است؛ در سال ۱۳۶۰ هنگامی‌که این موسسه طرح جامع احیا و توسعه را آغاز کرد نرم افزارGIS در کشورما بکارگرفته نمی‌شد. این موسسه اطلاعاتی به‌منظور طراحی اهداف برنامه‌های توسعه جمع آوری کرده بود سپس این اطلاعات به استان‌ها لینک داده شد، اما در سطح ملی متوقف گردید.
ما با این پرسش مواجه ‌شده‌ایم که هدف از ایجاد بانک اطلاعات کشاورزی چیست؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان اظهار کرد در واقع موسساتی که محدوده‌ی کاری آن‌ها تعیین سیاست‌های بخش برای وزارت جهادکشاورزی است، برای تدوین این سیاست‌ها نیاز به بانک اطلاعات کشاورزی دارند، و از سویی وظیفه‌ی وزارت‌خانه سیاست‌گذاری براساس این اطلاعات است. در سیاست‌گذاری محصولات کشاورزی ابزارها باید متناسب با ساختار تولید و بازار باشد؛ بنابراین اگر ما از تولیدکننده حمایت می‌کنیم به این دلیل است که نمی خواهیم با کاهش عملکرد در بخش کشاورزی مواجه شویم.
نمی‌توان تنها با استفاده از سیاست قیمت تضمینی تمام مشکلات بخش کشاورزی را حل کرد، بلکه باید درک صحیحی از سیاست‌های بخش کشاورزی داشت، رفتار تولیدکننده را شناخت و متناسب با آن سیاست‌گذاری کرد. بنابراین برای انجام سیاست‌گذاری احتیاج به‌ داده‌ها(data) و اطلاعات (information) تولید کنندگان داریم.
یکی از مواردی که قراراست در اقتصاد ما تحول ایجاد کند، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها از منظرمصرف کننده و تولید کننده است. دراین جا باید به این نکته توجه داشت که هدفمند کردن با نقدی کردن یارانه‌ها متفاوت از یکدیگرند و اجرای آن نیازمند در اختیار داشتن اطلاعات کاملی از بهره‌برداران و در دست‌ داشتن معیاری واحد دارد، برای نمونه اگر بخواهیم نهاده‌ای مانند کود را که قبلاً با قیمت ۵۰ تومان در اختیار تولیدکننده قرار می‌دادیم، به قیمت ۵۰۰ تومان به تولیدکننده دهیم، باید به این موضوع توجه کرد که در این‌صورت اگر به تمام افراد یارانه به‌طور یکسان پرداخت شود با عدالت سازگار نخواهد بود. بنابراین باید اطلاعات تولیدکنندگان را داشته باشیم تا بدانیم که آن‌ها چند هکتار زمین دارند؟ به چه میزان نهاده مصرف می کنند؟ تولیدات‌شان درچه سطح از کیفیت است؟ برای نمونه آیا کسانی که در دورافتاده ترین روستاهای سیستان و بلوچستان درحال فعالیت هستند باید همچون افراد فعال دشت ورامین و به‌طور یکسان یارانه دریافت کنند؟ بنابراین ما نیاز به شناخت وضعیت بهره‌برداران این بخش داریم و می‌توانیم با استفاده از بانک اطلاعاتی این خلاء را برطرف کنیم.
بانک اطلاعات جغرافیایی باید به‌شیوه‌ای عمل کند تا با ورود کد ملی افراد به سیستم اطلاعاتی بتوانیم اطلاعات لازم را در ارتباط مشاغل، میزان حقوق و درآمد و پرداخت مالیات این افراد دریافت کنیم، سپس در ارتباط با پرداخت یارانه به افراد مستحق تصمیم گیری مناسبی انجام دهیم. یکی از مواردی که در این راستا می‌توان به اشاره کرد سیستم کارت سوخت بود که در این‌باره توانستیم تا حدود زیادی موفق عمل کنیم؛ برای نمونه اعلام شد افرادی‌که دارای اتومبیل‌هایی با موتور بالای cc ۲۰۰۰ هستند نباید به آن‌ها یارانه پرداخت کرد و این عمل با اندکی اصلاحات منطقی و با اصل عدالت سازگار است، چراکه این افراد می تواند تا قیمت ۸۰۰ تومان هم بنزین خریداری کنند. بنابراین هنگامی‌که هدف ما از ایجاد بانک اطلاعاتی شناسایی ساختار تولید و ساختار بازار برای هر محصول و از سویی شناخت صحیح از رفتار تولیدکننده است، بانک اطلاعات جغرافیایی می‌تواند زیرمجموعه ای از بانک اطلاعات کشاورزی باشد.
▪ خبرنگار:
وزارت جهادکشاورزی سالانه آمار و اطلاعات مربوط به این بخش را ارائه می‌دهد از سویی مرکز آمار ایران نیز مسوولیت جمع‌آوری آمارهای گوناگون از جمله آمار و اطلاعات مربوط به عرصه‌ی کشاورزی را به‌عهده دارد، شنیده‌ها حاکی از آن است که این اطلاعات در بسیاری از مواقع دارای اختلافات بسیاری است، آیا بهتر نیست منبع جمع آوری اطلاعات در این بخش واحد باشد تا مراجعه کنندگان بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری از اطلاعات موجود استفاده کنند؟
ـ دکتر کیانی راد:
در اواخر دوره‌ی دولت هشتم نظام جامع آماری کشور که مرکز آمار ایران متولی آن است، تعریف و در اواخر سال ۱۳۸۳و ابتدای سال ۱۳۸۴ به تصویب رسید. گفتنی‌ست مرکز آمار ایران باید نظام جامع آماری را طراحی کند تا بتواند تمام بخش‌ها را دربر گیرد؛ وزارت جهاد کشاورزی زیرمجموعه‌ای از این نظام جامع آماری کشور است. شنیده‌ها حاکی از آن است که طراحی این نظام آماری و هماهنگی‌های لازم با وزارت‌خانه انجام شده است، بنابراین می‌توان گفت در این نظام جامع تمام اطلاعات مورد نیاز برای اهداف سیاست‌گذاری درنظر گرفته شده است.
پیش از طراحی نظام جامع آماری افراد براساس نیاز خود تحقیقاتی را انجام می‌دادند، هر یک از دستگاه‌ها با توجه به نبود نظام جامع آماری براساس نیازشان آمار و اطلاعاتی را جمع آوری کرده‌اند، با یک بررسی و مطالعه‌ی ساده مشاهده می‌شود که بسیاری از این اقدامات موازی کاری است، این درحالی‌ست که اگر آن نظام جامع آماری وجود می‌داشت نیازی به این همه موازی کاری و هزینه‌های اضافی نبود.
برای نمونه وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند به مرکز آمار اعلام کند که اطلاعات مورد نیازش را با روش x جمع آوری کند؛ گفتنی‌ست شیوه‌ی جمع آوری اطلاعات به‌صورت نمونه گیری وظیفه‌ی وزارت جهادکشاورزی نیست، چراکه اداره کل فناوری اطلاعات وزارتخانه وظیفه‌ی تولید آمار را ندارد، بلکه یکی از وظایف جزئی این اداره هدایت تولیدات آماری و اطلاعاتی درجهت اهداف وزارت جهاد کشاورزی است، به همین دلیل است که مشاهده می‌شود اطلاعات عرضه شده توسط مرکز آمارایران با اطلاعات ارگان‌ها وسازمان‌های دیگرمتفاوت است.
درحال حاضربانک مرکزی، مرکز آمار ایران و وزارت جهاد کشاورزی بر اساس نیازها واهداف خود با بهره‌گیری از سازوکارهای پیشین خود مجموعه‌ای از قیمت‌ها را اعلام می‌کنند، که متاسفانه متفاوت از یکدیگر هستند. برای نمونه، میزان رشد اقتصادی اعلام شده از سوی بانک مرکزی و آقای رئیس جمهور متفاوت است؛ چراکه منابع آماری گوناگون هستند؛ رشد اقتصادی شاخصی است که باید عدد آن در کشور یکسان باشد، ‌اما به‌دلیل وجود منابع متفاوت در این‌باره عددی واحد نخواهیم داشت.
درحال حاضر سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی جدید موضوع آمایش سرزمین که در واقع همان جمع‌آوری اطلاعات است را به‌عهده دارد. بنابراین با اجرای این طرح نیز می‌توان اطلاعات موردنیاز را جمع آوری کرد، اما به دلیل آن‌که هدف اصلی از تدوین نظام جامع آماری را تعریف نکرده ایم، هم‌چنان موازی کاری انجام شده و باید انتظار هزینه‌های اضافی را نیز داشت.
نمونه بارزی که در زمینه‌ی جمع آوری اطلاعات در تمام بخش‌های کشاورزی می‌توان به آن اشاره کرد (US Department of Agriculture (USDA است، گفتنی‌ست اطلاعات و آمار این سایت کشاورزی که مربوط به ایالات متحد آمریکاست بسیار دقیق و صحیح است؛ به نحوی‌که می‌توان میزان محصولات کشاورزی تولید شده، میزان نهاده‌های مصرفی، قیمت محصولات و ... را در هر واحد تولیدی بدست آورد. بنابراین باید به شیوه‌ای عمل کنیم که از موازی کاری و تحمیل هزینه‌های اضافی به دولت جلوگیری شود.
سازمان امور اراضی نقشه‌های GIS را تهیه و از سویی موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی نقشه‌ی تمام طرح‌های جامع احیا و توسعه را در بخش های مختلف زراعت، باغ، دام و صنایع جمع آوری کرده است، تمام این اطلاعات رقومی شده است. GIS می تواند به‌صورت پل ارتباطی بسیار قوی بخش‌های مختلف را با هم مرتبط کند و اگر اطلاعات مشابهی وجود دارد آن‌ها را با هم تطبیق دهد.
ـ مهندس احمدی:
اما تا اکنون هرچه بانک اطلاعات داشته‌ایم، اطلاعات توصیفی بوده و تا هنگامی‌که آن‌ها با اطلاعات مکانی که اساس کار کشاورزی است تلفیق نشوند در واقع نمی‌توان از آن استفاده کرد.
ـ دکتر کیانی‌راد:
تعریف شما از اطلاعات توصیفی با تعریفی که ما از اطلاعات توصیفی داریم کاملاً متفاوت و در واقع اطلاعات کمی و طبقه‌بندی نشده است که تنها بخشی از این اطلاعات استفاده شده است و مابقی آن در پرونده‌های کاری یا پوشه‌های رایانه‌ای قرار گرفته‌اند. به باور من می‌توانیم در این طرح اسم «طراحی نظام آمار و اطلاعات بخش کشاورزی» را جایگزین «بانک اطلاعاتی» کنیم، و باید به این نکته توجه داشته باشیم که این بانک به‌ چه منظوری تدوین می‌شود و باید چه نیازهایی را در این بخش تامین کند. معاونت تولیدات گیاهی بر اساس نیازش این اطلاعات را جمع آوری کرده است، اما در واقع نظام جامع آماری در پی معماری اطلاعات بخش کشاورزی است.
▪ خبرنگار:
‌آیا درحال حاضر نوع اطلاعات مورد نیاز دربخش کشاورزی مشخص است؟
ـ دکتر کیانی‌راد:
مشخص است چه نوع اطلاعاتی داریم، برای نمونه موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی در بخش اقتصادی اطلاعاتش تنها قیمتی نبوده، بلکه شامل اطلاعات خریداران، مکان فروش محصول، قیمت فروش محصول و...می‌باشد، بنابراین باید به این نکته توجه داشت که در نظام جامع آماری موازی کاری انجام نگیرد و تمام اطلاعاتی را که دریافت کنیم باید قابل استفاده و مفید درسیاست گذاری‌ها باشند.
▪ خبرنگار:
آیا به طور مشخص مطالعه‌ای برای تعیین نوع اطلاعات موردنیاز در چارچوب نظام جامع آماری کشور انجام گرفته است؟
ـ دکتر کیانی‌راد:
بانک اطلاعاتی ایجاد شده باید نیازهای سیاست‌گذار بخش را تامین کند. در پایان سال۱۳۸۳، از تمام دستگاه‌ها درخواست شد که نیازهای آماری خود را به مرکز آمار اعلام کنند، پس از ارسال این بخش ‌نامه به موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی در اختیارمعاونت‌هایی مانند حوزه‌ی زراعت وقت، باغبانی ، امور دام، شیلات و آبزیان، جنگل، مرتع و غیره قرارگرفت تا براساس آن نیازهای اطلاعاتی مورد نیاز خود را اعلام کنند، معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی این اطلاعات را جمع آوری و موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی به‌عنوان بازوی سیاست‌گذار اعلام کرد که این اطلاعات با یکدیگر، هم پوشانی دارند چراکه بسیاری از این اطلاعات همانند اطلاعات درخواست شده از جانب معاونت زراعت اساس آن با اطلاعات معاونت باغبانی یکسان و در آن تنها سطح زیر کشت محصول لحاظ شده بود.
متولی تولید آمار در کشور مرکز آمار ایران است، به طورحتم طرح‌های نمونه‌گیری انجام گرفته منطبق با مطالعات آماری است.
وظیفه‌ی وزارت جهاد کشاورزی جمع آوری آمار نیست، بلکه این وزارت‌خانه باید به‌عنوان نهادی سیاست‌گذار به تحلیل ‌ و استفاده از آماربپردازد. وزارت جهاد کشاورزی درسال ۱۳۷۶- ۱۳۷۵ در طی برنامه‌ی جاری و نقدی کردن یارانه‌ی کودهای شیمیایی، متوجه شد که نباید به تمام افراد یارانه‌ی یکسان پرداخت کرد، اما متاسفانه برای اصلاح سیاست پرداخت یارانه اطلاعاتی از تولیدکنندگان در دست ندارد. برای نمونه نباید از کسانی‌که با مصرف بی‌رویه‌ی کود یا سموم شیمیایی باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شوند همانند تولیدکنندگانی که از منابع و نهاده‌ها به میزان بهینه استفاده می‌کنند حمایت کرد.
در اتحادیه‌ی اروپا و یا درکشورهایی همانند هند، چین، مالزی، اندونزی و ترکیه به تولیدکنندگانی که دوستدار محیط زیست( environmental) هستند و از کود و سم به میزان توصیه شده استفاده می کنند یارانه‌ی سبز(Green Subsidy) پرداخت می‌کنند. در این کشورها پرداخت یارانه‌ی سبز با بهره‌گیری از بانک اطلاعاتی و با توجه به میزان مصرف نهاده‌ها توسط بهره‌برداران صورت می‌گیرد.
▪ خبرنگار:
تحلیل نهایی توسط چه نهاد یا سازمانی انجام شده است؟
ـ دکتر کیانی‌راد:
تحلیل نهایی را وزارت جهادکشاورزی ‌ انجام داد چراکه موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه‌ریزی و اقتصادکشاورزی زیرمجموعه‌ای از این وزارت‌خانه‌ است. وزارت‌خانه به مرکز آمار اعلام کرد که نیازمند مجموعه‌ای از اطلاعات در دوره‌های زمانی خاص، همانند قیمت دریافتی تولیدکننده بر اساس فصل تولید، اطلاعات سطح زیر کشت در فصل کشت یا در دوره آیش و اطلاعات مربوط به تناوب محصولات برای معاونت زراعت است.
ـ مهندس احمدی:
با استفاده از اطلاعات توصیفی و عکسهای ماهواره‌ای می‌توانیم وضعیت اراضی را مورد بررسی قرار دهیم. ما با مقایسه‌ی تصاویر ماهواره ای سال جاری و سال گذشته، توانستیم از روند خشکسالی امسال اطلاع پیداکنیم، اما متاسفانه نمی‌دانیم اراضی و باغات خشک شده متعلق به چه افرادی هستند.
▪ خبرنگار:
چه سازمان‌هایی در زمینه تدوین بانک‌های اطلاعاتی با شما همکاری می کنند؟
ـ مهندس احمدی:
با رهنمودهای معاونت امور تولیدات گیاهی هم‌راستا هستیم.
▪ خبرنگار:
با توجه به این‌که این اطلاعات توسط معاونت تولیدات گیاهی جمع‌آوری شده است، تنها مربوط به محصولات گیاهی است یا تمام محصولات کشاورزی را شامل می‌شود؟
ـ مهندس احمدی:
یک سطح از اطلاعات مربوط به معاونت تولیدات گیاهی است، می‌توانیم مختصات سایر واحد‌های تولیدی کشاورزی شامل باغ، زراعت، گلخانه، دامپروری، شیلات وغیره را نیز برداشت کنیم،‌ سپس یک لایه اطلاعاتی از آن نقطه بسازیم و به‌واسطه روابط فضایی میان اراضی زراعی، دامداری، شیلات و ... با اطلاعات توصیفی، می‌توانیم به تحلیل اطلاعات مورد نیاز بپردازیم. اما درحال حاضر برنامه‌ای در زمینه این موضوع نداریم.
▪ خبرنگار:
هزینه‌ای که برای طرح اطلاعات جغرافیایی برآورد شده چه میزان است؟
ـ مهندس احمدی:
در این‌باره براساس ارزش اراضی دو مقیاس ۱به۲۰۰۰ و ۱به۵۰۰۰ داریم. مقیاس ۱به۲۰۰۰برای استان‌هایی مانند تهران، گیلان، مازندران و گلستان به دلیل ارزش بالای اراضی یا خرد بودن درنظرگرفته می‌شود. هم‌چنین دراستان‌های داخلی کشورمانند سمنان، قزوین و زنجان به‌دلیل همگن بودن اراضی از مقیاس ۱به ۵۰۰۰ استفاده می‌شود. در شرایط کنونی برآورد ما برای هر هکتار۲۵ هزارریال براساس مقیاس ۱به ۵۰۰۰ است، در مقیاس ۱به۲۰۰۰ نیز این عدد برای استان‌های گوناگون متفاوت است. این طرح به شکل آزمایشی در ۱۳۰۰ مترمربع از یک بلوک زراعی دراستان گیلان اجرا شد، گفتنی‌ست در استان گیلان تمام بلوک های زراعی به شکل دایره‌ای است به طوری که درنقشه‌های GIS با ۵۰ نقطه این سطوح مشخص می‌شوند درحالی‌که در استان سمنان تیپ اراضی به‌صورت اشکال هندسی است وتنها با ۴ نقطه می‌توان سطوح را در نقشه‌ها مشخص کرد. در پی گفتگوهای انجام گرفته قرار بر آن شد که در استان‌های گوناگون به نسبت ارزش زمین، تکنولوژی قابل دسترس، هزینه برآورد شود.
دراستان سمنان در حدود ۲۳۰ هزار هکتار اراضی وجود دارد بنابراین هزینه آن در حدود ۵۷۵ میلیون تومان برآورد می‌شود. این مبلغ برای مواردی چون عکس‌های هوایی، نقشه، پرسشنامه، نرم افزار وغیرهدرنظرگرفته شده است، دراین پرسشنامه‌ها حدود ۱۶ مورد وجود دارد، درصورتی‌که به موارد دیگری نیاز باشد به‌نحوی‌که هم راستا با اهداف ما بوده و امکان جمع آوری آن نیز فراهم باشد می‌توان آن را باهماهنگی وزارت‌خانه بدنه‌ی پرسشنامه اضافه کرد.
ـ دکتر کیانی‌راد:
براساس نظام جامع آماری، اداره‌ی کل فناوری اطلاعات، طرحی را به‌صورت آزمایشی انجام می دهد. برای نمونه معاونت تولیدات گیاهی اعلام کرد به‌منظور تعیین الگوی کشت نیازمند اطلاعاتی در این باره است، متاسفانه در کشور ما کشاورزان بدون درنظرگرفتن مزیت‌های نسبی تولید اقدام به کشت محصول در نقاط مختلف کشورمی‌کنند، بر این اساس باید الگوی کشت تعیین شود. برای نمونه بهتر است کشت برنج درشمال کشور انجام شود این در حالی‌ست که این محصول بدون درنظرگرفتن این مزیت در استان‌های دیگری همانند فارس و اصفهان نیز کشت می‌شود، بنابراین به‌طورحتم با کاهش عملکرد مواجه هستیم و باید به‌دلیل بی‌توجهی به این موضوع هزینه‌های بالایی را متحمل شویم.
اطلاعات جمع‌آوری شده از منظر سیاستگذاری در بخش کشاورزی دارای اهمیت بسیاری است چراکه برای مثال اگر بخواهیم تولید کننده‌ی نمونه را شناسایی و معرفی کنیم باید بدانیم که آیا این فرد نهاده‌های کشاورزی را به‌صورت بهینه مصرف می‌کند؟ آیا از خدمات ترویجی و مهندسین مشاور بهره‌می‌برد؟ میزان کیفیت و عملکرد محصولاتش در مقایسه با دیگر تولیدکنندگان چگونه است؟ بنابراین سیاستگذاران برای تصمیم‌گیری مناسب در بخش کشاورزی نیازمند بانک اطلاعاتی هستند. به بیان دیگر مواردی‌ که در تحقیقات به‌عنوان داده در نظر گرفته می‌شوند می‌توانند بخشی از سوخت مورد نیاز برای سیاست گذاری را تامین می کند.
نبود بانک اطلاعاتی باعث می‌شود که ما امکان بسیاری از سیاست‌ها را از دست بدهیم، برای نمونه با وجود تمام ایراداتی که بر قیمت تضمینی وارد است، سیاست اجرایی در کشورما خرید تضمینی است نه قیمت تضمینی ؛می‌توانیم به خرید پیاز یا سیب زمینی در سال‌های گذشته اشاره کنیم، به طوری‌که با اعتراض تولیدکنندگان و با فشار نمایندگان مجلس، دولت مجبور به خرید این محصولات از تولیدکنندگان شد. این درحالی‌ست که اگر بانک اطلاعاتی دقیق وجود داشته باشد تا اطلاعاتی همانند قیمت دریافتی تولیدکننده، هزینه‌ی پرداختی نهاده‌ها و ..را در خود ثبت کرده باشد دیگر نیازی به فشار از سوی تولیدکنندگان نیست، براساس میانگین منطقه‌ای می‌توان به این نتیجه رسید که عده‌ای از تولیدکنند گان درحال زیان هستند بنابراین به‌جای خرید محصول این افراد می‌توان مابه‌التفاوت قیمت تضمینی و قیمت محصول را به آن‌ها پرداخت کنیم.
بنابراین تولیدکننده نیز می‌تواند محصول خود را به قیمت دلخواه بفروشد. تلاش‌های بسیاری از سوی موسسه‌ی پژوهش‌های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی دردوره‌ای که وزارت بازرگانی تعرفه‌ی واردات برنج را پایین آورد، صورت گرفت تا تعرفه‌ی واردات در آینده به‌صورت ناگهانی برای تمام محصولات کاهش نیابد، بلکه مانند سایرکشورها از سیاست‌های TRQ استفاده شود؛ براساس این سیاست اگر میزان نیاز داخلی به محصولی مانند برنج ۲۰۰ هزارتن باشد، واردات این محصول در انحصاردولت است، بنابراین اگرتعرفه‌ی واردات ۱۵۰ درصد باشد دولت برای تامین نیاز داخلی تعرفه‌ی واردات برنج را برای میزان مورد نظر(تا ۱۵۰هزارتن ) صفر در نظر می گیرد، اما اگر کسی بخواهد حتی یک گرم بیشتر از این میزان وارد کند باید تعرفه ۱۵۰ درصدی گذشته را پرداخت کند؛ این درحالی ست که دولت اعلام می‌کند سیستم اطلاعات گمرکی در کشورما آن‌چنان قوی نیست تا اگر فردی بخواهد بیشتر از نیاز وارداتی جنسی را وارد کند آن‌ را شناسایی کنیم و تعرفه را بالا ببریم.
از سویی هنگامی‌که به‌عنوان نماینده‌ی وزارت جهاد کشاورزی به کمیسیون تعیین تعرفه می رویم و درخواست می‌دهیم تا برای نمونه تعرفه‌ی واردات برنج را از ۱۵۰ درصد به صفر درصد کاهش دهند به دلیل این‌که از قیمت دریافتی تولیدکنندگان برای محصولشان اطلاعی نداریم، نمی توانیم اثرات این کاهش تعرفه را بر رفاه تولیدکننده و مصرف کننده محاسبه کنیم. متاسفانه نبود بانک اطلاعاتی منجر شده است که سیاستگذاران نتوانند نیازهای اطلاعاتی خود را برطرف کنند و در نهایت تدوین سیاستهای بخش کشاورزی با مشکل مواجه خواهند شد. از دیگر مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد به‌هنگام انجام مذاکرات تجارت جهانی(WTO) موفقیت با کشورهایی است که بانک اطلاعاتی قوی‌تری دارند چراکه سریعتر می توانند آثار کاهش تعرفه ها را بر روی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان داخلی محاسبه کنند. خلاء اطلاعاتی در زمینه‌ی ساختار تولید، بازار و رفتار تولیدکنندگان، منجر به آن شده است که می توانیم به درستی منافع و رفاه اقتصادی تولیدکننده، مصرف کننده و درنهایت رفاه اقتصادی جامعه را تامین کنیم.
▪ خبرنگار:
آقای دکتر کیخا با توجه به صحبت‌های انجام شده در ارتباط با اهمیت وجود بانک اطلاعاتی در تمام بخش‌ها به‌ویژه در بخش کشاورزی که موضوع اصلی نشست ما بود برای خوانندگان توضیح دهید که آیا مجلس هشتم برنامه‌ای در خصوص تدوین بانک اطلاعات جغرافیایی دارد؟ شما به‌عنوان نایب رئیس کمیسیون کشاورزی چه پیشنهادی در رابطه با برطرف کردن خلاء موجود دارد؟
ـ دکتر کیخا:
اگر همکاران ما این موضوع را قبول کنند این کار را انجام می‌دهیم. ما به عنوان نمایندگان مجلس در بخش کشاورزی اهدافی داریم و تلاش می‌کنیم که به آن‌ها برسیم، وزارت کشاورزی نیزبا مجموعه‌ای از کارشناسان و محققان در نظر دارند با برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب مشکلات را برطرف و در نهایت به اهداف خود برسند و در این مسیر نیاز به بودجه دارند. مجلس برای پیشبرد اهداف خود باید ارتباط تنگاتنگی را با انجمن های گوناگون علمی هماننداقتصاد کشاورزی، بیماری‌های گیاهی و ترویج برقرار کند چراکه ما با تعدادمحدود ۲۳ نفر نمی‌توانیم به تمام موضوعات تسلط داشته باشیم این‌انجمن‌های کشاورزی، محققین و دانش‌پژوهان باید برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت کشاورزی از منظر هم‌سویی با اهداف و چشم اندازهای ما بررسیوهم چنین موانع و شکافهای موجود ‌را اعلام کنند. اگر بانک اطلاعات کشاورزی یکی از ابزارهای مورد نیاز برنامه ریزی‌ها و سیاست گذاران این بخش باشد به‌طور حتم ما به منظور برطرف کردن این مانع کمک خواهیم کرد.
در مرحله‌ی بعدی که در واقع تعیین اطلاعات مورد نیاز بخش کشاورزی‌ست به باور من از اهمیت بسیاری برخوردار است و باید به‌صورت جدی‌تر بررسی شود. اطلاعات آماری را باید تحلیل و بررسی کنیم و در نهایت نقایصش را مشخص کنیم. به نحوی‌که تمام افراد اعم از دانشجو، استاد، محقق یا کاسب، بتواند آن بخش از اطلاعات که مورد نیاز برای کار و فعالیت خود را از مجموعه‌ی اطلاعات موجود بیرون آورد و نیازش را برآورده کند.
همان طورکه آقای دکتر کیانی راد در صحبت‌های خود اشاره کردند، بسیاری از وزارت خانه‌ها و سازمان‌ها اطلاعاتی را براساس نیاز خود جمع آوری می کنند، که ممکن است در بسیاری از مواقع مورد استفاده‌ی سازمان‌ها و بخش‌های دیگر نیز باشد، بنابراین بهتراست در شروع کار اطلاعات و آمارهایی که تا به امروز جمع آوری شده‌اند بررسی شوند تا ازدوباره کاری‌ها وموازی‌کاری‌ها بی‌مورد جلوگیری شود. باید اطلاعات و آمارهای موجود با استفاده از سازوکاری مشخص گردآوری و دسته بندی شوند، تا افراد بسته به نیاز خود بتوانند از اطلاعات استفاده کنند، بنابراین باید مشخص کنیم چه اطلاعاتی داریم و درحال‌ حاضر این اطلاعات کجا هستند و در صورت وجود نقایص آن‌را برطرف کنیم.
ـ دکتر کیانی‌راد :
ما باید از بخشی نگری خارج شویم، در حال حاضر مشکل عمده‌یسیاست گذاری های کشور در حوزه‌ی اقتصادی عدم یکپارچگی‌ست،هنگامی‌که پیشنهاد یا طرح جدیدی ارائه می‌شود درست است که نیاز به بودجه و صرف هزینه دارد اما در مقابل ممکن است منفعت اجرای آن بیشتر باشدآقای دکتر کیخا می‌توانند با طرح یک پرسش از مرکز آمار ایران یا حتی از معاون رئیس جمهور بپرسند که نظام جامع آماری کشور در چه مرحله‌ای است؟ در صورت پاسخ‌گویی به این پرسش تا حدودی وضعیت موجود از حالت ابهام خارج می‌شود و ممکن است مرجع پاسخ‌گو اعلام کند که وزارت جهاد کشاورزی با ما همکاری نمی کند که البته تا جایی من اطلاع دارم این‌گونه نیست و ارتباط آن‌ها بسیار نزدیک و تنگاتنگ است. بنابراین به نظرمن باید مبحث نظام جامع آماری کشور بدون موازی کاری صرف هزینه های زیاد پیگیری شود.
ـ دکتر کیخا:
رسالت مجلس مشخص و بر اساس تعریف مقام معظم رهبری هدایت دولت است، بنابراین مشکل در این کارگاه شناسایی شد و باید به کمیسیون‌ها ارجاع داده شود. این موضوع را در دستور کار قرار می‌دهم.

گفت و گو:
زهرا انصاری ـ خبرنگاران اقتصاد کشاورزی سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران
آذین رحمتی ـ خبرنگاران اقتصاد کشاورزی سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران

منبع : خبرگزاری ایسنا