موسیقی ایران را به مکزیک می بریم

● نگاهی به فعالیت های اركستر موسیقی سنتی
وقتی مركز موسیقی وزارت ارشاد نتواند برنامه اجرای اركسترهای زیر نظر خود را حداقل دو هفته زودتر اعلام كند، نمی توان انتظار داشت كه مجوز كنسرت های خصوصی را به موقع به دست برگزاركنندگان برساند تا آنها بتوانند طبق برنامه ریزی قبلی شان تبلیغ كنند و بلیت بفروشند. علاقه به اجرای موسیقی زنده، سیاستگزاری برای جذب مخاطب به سالن های اجرا كه تعدادشان البته زیاد هم نیست و ایجاد تحول در فضای راكد این هنر را می توان از برنامه هایی كه وزارت ارشاد برای اركسترهای خود در طول سال ترتیب می دهد فهمید. اركسترهایی كه مثل سایر گروه های ایرانی مشكل نداشتن مكان تمرین و نگرانی از عدم صدور مجوز یا نگرانی از عدم درآمدزایی یا خالی بودن صندلی های تماشاگران در روزهای اجرا را ندارند. اركسترهایی كه اگر وزارت ارشاد بخواهد می تواند درزمان اجرا تبلیغات وسیعی كند و مخاطبان بسیاری را به تالار وحدت بكشاند.
همه اینها را با نگاه اجمالی و گذرا به فعالیت های اركسترهای ملی، سنتی و سمفونیك تهران كه هر سه به مركز موسیقی وزارت ارشاد تعلق دارند، می شود فهمید.
اركسترهای كم كار و پرنخوتی كه در طول سال فقط سه یا چهار بار یا شاید كمتر كنسرت برگزار می كنند و البته مقصر این كم كاری را نمی توان رهبر یا نوازندگان آن دانست. دلیلش همان میزان اشتیاق وزارت ارشاد برای سازماندهی برنامه های گوناگون موسیقی است. پس تعجبی ندارد اگر بیش از دو فصل از تشكیل اركستر موسیقی سنتی بگذرد و تنها یك اجرا از آن (در جشنواره موسیقی فجر) دیده باشیم.
نادر مشایخی به دنبال تشكیل اركستر جوانان برای پشتیبانی اركستر سمفونیك به هنگام بازنشسته شدن اعضای آن است، در حالی كه هنوز مشكل تعویض ساز های قدیمی و حقوق پایین نوازندگان وجود دارد، محمدجلیل عندلیبی می خواهد اركستر ایران زمین متشكل از نوازندگان سازهای محلی را با ۸۰ نوازنده محلی تشكیل دهد و تا شش ماه دیگر اولین اجرا را به روی صحنه ببرد، در حالی كه هنوز تكلیف بقا و انحلال اركستر سنتی طبق شایعاتی كه وجود دارد، روشن نشده است. جلیل عندلیبی می گوید: «تا محمدرضا لطفی هست گروه شیدا وجود دارد، تا پرویز مشكاتیان هست گروه عارف و تا من هستم گروه مولانا.»
گروه مولانا بخشی از اركستر موسیقی سنتی را تشكیل می دهد. این اركستر از سال ۱۳۶۵ تعطیل شده بود و سال گذشته قبل از برگزاری جشنواره موسیقی فجر دوباره راه اندازی شد و برنامه ای را در این جشنواره اجرا كرد كه به گفته عندلیبی آن قدر موفق بود كه باعث رشك حاسدان شد: «یكهو تنگ نظرانی پیدا شدند كه عملكرد اركستر را زیر سئوال بردند اما نتوانستند به هدف خود برسند و اركستر همچنان به كارش ادامه می دهد.»
اركستر موسیقی سنتی می خواست آنچنان فعال باشد كه در سال چهار بار به روی صحنه برود.
گذشته از اینكه این تعداد اجرا برای اركستری با ۲۰ تا ۲۵ عضو خیلی كم است، با این حال تا به امروز كه به روزهای پایانی تیر نزدیك می شویم این اركستر نتوانسته اجرایی مستقل داشته باشد و تاریخ كنسرت هایش مدام جابه جا می شود. از آخر بهار به آخر تیر، از آخر تیر به نیمه اول مرداد، از نیمه اول مرداد به... تازه ترین خبر هم این است كه اركستر سنتی اواسط مرداد در تالار وحدت به یاد سیدعلی اصغر كردستانی خواننده كرد ۲۰۰ سال پیش برگزار می شود. روزهای دقیق آن طبق معمول هنوز مشخص نیست.
خواننده این برنامه علیرضا شاه محمدی است كه به گفته عندلیبی صدایش مثل شهرام ناظری است، مثل جوانی های او و آوازهایی كه در آثار عندلیبی می خواند.
وقتی از او درباره برنامه سالانه اركستر می پرسیم، پرسشی كه البته دیگر خیلی كلیشه ای و مضحك است، می گوید: «بله برنامه سالانه داریم. اركستر موسیقی سنتی قرار است برای اجرا به مكزیك، تاجیكستان و فرانسه برود.»
اینكه چرا وزارت ارشاد كشوری مثل مكزیك را برای كنسرت های یكی از اركسترهایش در نظر گرفته مشخص نیست.
عندلیبی می گوید: «وظیفه ما سر و سامان دادن به موسیقی ایرانی و الگوسازی است. ما در این اركستر موسیقی هایی را اجرا می كنیم كه از استانداردهای لازم برخوردار باشد. از طرفی موسیقی ایرانی باید به گونه ای ارائه شود كه با ذائقه امروزی مردم و تغییرات زمان هماهنگی داشته باشد. در این اركستر هم چنین كاری صورت گرفته است. هنرمند باید بداند چه بسازد كه ضمن حفظ اصالت های فرهنگی و هنری، مخاطبان را هم راضی كند.»
خیلی خوب است كه اركسترها برای اشاعه موسیقی ایران به سفرهای خارجی بروند اما تكلیف مخاطبان ایرانی كه حالا در تابستان فراغت بیشتری برای دیدن برنامه های موسیقی دارند، چه می شود؟ چرا اركستر سمفونیك تهران تابستان را برای تعطیلات سالانه خود كه باید برنامه ریزی بیشتری برایش كرد، انتخاب می كند؟

سارا سعیدی

منبع : روزنامه شرق