هر آنچه که به پول مربوط است

خیلی لازم نیست اهل ادبیات باشید تا چارلز دیکنز را بشناسید؛ نویسنده معروف و مشهور قرن نوزدهم انگلستان (۱۸۱۲- ۱۸۷۰) که بسیاری از ما آثار معروف او از جمله «الیورتوئیست»، «آرزوهای بزرگ» و «دیوید کاپرفیلد» را خوانده یا بارها آثار تصویری آن را در سینما و تلویزیون دیده‌ایم.
چارلز دیکنز در سال‌های آخر عمر خود در سال ۱۸۶۵، پنج سال قبل از مرگ ناگهانی‌اش داستانی با عنوان «دوست مشترک ما» را نوشت که از این کتاب به عنوان آخرین رمان او نام برده می‌شود؛ اثری که سینما و تلویزیون کمتر به سراغ آن رفتند.
یکی از معدود آثار تصویری از این داستان مجموعه تلویزیونی با همین عنوان محصول ۱۹۹۸ شبکه بی‌.بی.‌سی است که هم‌اکنون جمعه‌ها از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.
دوست مشترک ما همانند بسیاری دیگر از آثار دیکنز به بررسی تفاوت‌های دیدگاهی و نابرابری اجتماعی حاکم در انگلستان پرداخته و این تفاوت‌ها را در قالب داستان‌های جذاب و پرحادثه به تصویر کشیده است. «دوست مشترک ما» همانند بسیاری دیگر از آثار دیکنز طولانی است و چندین خط داستانی دارد که داستان را پیش می‌برند.
داستان از جایی آغاز می‌شود که جان هارمون متوجه می‌شود که پدرش برای او ارثی گذاشته که شرط رسیدن ارث، ازدواجش با دختری به نام بلا ویلفر است. قبل از اینکه جان به خانه برسد جسد مردی در رودخانه تایمز پیدا می‌شود که شبیه جان است.
همه فکر می‌کنند که جان مرده بنابراین ثروت پدر جان به بافین، خدمتکار باسابقه خانه می‌رسد.
خط دیگر داستان در طبقه پایین جامعه انگلستان پیگیری می‌شود؛ وکیلی به نام ایوجین ریبورن و یک معلم به نام هدستون که به دختر یک کارگر رودخانه به نام لیزی علاقه‌مند می‌شود و پای جان نیز به این داستان باز می‌شود. این پنج شخصیت در کنار دیگر شخصیت‌های داستان از جمله بافین‌ها، خانم تیپینز و مورتیر داستان آخرین رمان دیکنز را رقم می‌زنند.
«دوست مشترک ما» همانند بسیاری دیگر از آثار دیکنز با لحنی پر جاذبه و مردم‌پسند نوشته شده. داستان‌های دیکنز در ابتدا عجیب به نظر می‌رسند. در آغاز داستان دو یا سه نکته پر تحرک بی‌هیچ ارتباط آشکاری به چشم می‌خورد. اشخاص تازه وارد و فراوان بلاانقطاع از گوشه و کنار وارد صحنه می‌شوند اما قدرت عظیم و خلاق دیکنز پرده نمایش وسیعی را پیش چشم ما می‌گستراند.
«دوست مشترک ما» به قول منتقد ادبی جی هلیز میلر عبارت‌است از: «پول، پول، پول و هر آنچه در زندگی به پول مربوط است.»دیکنز «دوست مشترک ما» را در زمان خاصی از زندگی‌اش نوشت. در سال ۱۸۵۷ او به هنرپیشه جوانی به نام آلین ترنان برخورد و چنان به وی علاقه‌مند شد که از رعایت آداب و رسوم چشم پوشید و از همسرش با ده فرزند جدا شد و با آلین که علاقه‌ای به دیکنز نداشت زندگی مشترک پیش گرفته و از بی‌وفایی او رنج بسیار برد. این رنج در کتاب آرزوهای بزرگ (۱۸۶۱) و دوست مشترک ما منعکس شد.
زمانی‌که دیکنز مشغول نوشتن «دوست مشترک ما» بود از یک حادثه مرگبار جان سالم به در برد. اگر این چنین نمی‌شد شاید این رمان هرگز تمام نمی‌شد.اگرچه شانس یار او بود تا رمان «دوست مشترک ما» را به اتمام برساند اما این رمان بعدها از آثار مهجور دیکنز شد و برخلاف استقبال گسترده‌ای که دنیای تصویر از بسیاری از آثار دیکنز از جمله الیورتوئیست نشان داد، «دوست مشترک ما» اثر چندان مطرحی نیست.
تاکنون تنها ۵ اثر تصویری برمبنای این کتاب ساخته شده که دو اثر در سال‌های ۱۹۱۱ و ۱۹۱۹ در دوران سینمای صامت ساخته شدند. پس از آن در سال ۱۹۵۸ تلویزیون انگلستان یک داستان را در قالب یک سریال دوازده قسمتی به تصویر کشید. جدا از این اثر نه‌چندان شناخته شده، تنها دو مجموعه تلویزیونی دیگر براساس این داستان ساخته شد که هر دو محصول‌بی‌.بی.‌سی بوده و در سال‌های ۱۹۷۶ و ۱۹۹۸ ساخته شدند.
مجموعه‌ای که هم‌اکنون از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود محصول ۱۹۹۸ بی.‌بی.‌سی است و آن را باید جزئی از مجموعه آثار دیکنز در شبکه بی.‌بی.‌سی دانست. بی.بی.‌سی در یک دهه اخیر تقریباً اکثر داستان‌های دیکنز را در قالب سریال‌های تلویزیونی به تصویر کشیده است.
کاترین ویرنیگ، تهیه کنندگی این سریال را برعهده داشت. او که کار هنری را از سال ۱۹۹۰ با فیلمنامه‌نویسی آغاز کرد؛ نخستین بار با سریال «بازی ساده‌لوحانه» کار تهیه‌کنندگی را تجربه کرد که این تجربه نامزدی جایزه بافتا را برایش به ارمغان آورد. پس از آن نیز یک بار نامزد دریافت جوایز آثار کمدی بریتانیا شد.
ویرنیگ در مورد این اثر دیکنز می‌گوید: «داستان حس امروزی دارد، استفاده از فلاش‌بک‌ها و جابجایی در زمان آن را به اثری مناسب برای به تصویر کشیدن تبدیل کرده است. تصاویر رودخانه تایمز، تپه خاک و عقده‌های اجتماعی با پول بر این داستان جذاب عشقی غالب شده است.»
دو چهره شناخته شده تلویزیون انگلستان بازی در نقش‌های اصلی را برعهده داشتند: پل مک گان و کیلی هاوس. مک گان بازیگر نقش ایوجین ریبورن متولد نوامبر ۱۹۵۹ است که با بازی در سریال‌هایی چون «مردی با عینک یک چشمی»، «من و ویتمیل» و «دکتر هو» مشهور شد.
مک گان به توصیه یکی از معلمان خود وارد رویال آکادمی هنرهای دراماتیک شد. و پس از آن توانست دوران موفقی را در بازیگری پشت سر بگذارد.فیلم «مردی با عینک یک چشم»‌محصول ۱۹۸۶ بی.‌بی.‌سی، مک گان را به شهرت رساند. او به دلیل بازی در نقش پرسی تابلیس در این فیلم توانست در نخستین سال‌های حضور در دنیای بازیگری بخصوص در تلویزیون به چهره‌ای شناخته شده تبدیل شود.
پروژه بعدی او در سال ۱۹۸۷ فیلم کمدی به نام «من و ویتمیل» بود. پس از آن در چندین فیلم و سریال تلویزیونی بازی کرد تا اینکه در ژانویه ۱۹۹۶ برای بازی در سریال معروف «دکتر هو» انتخاب شد و به مدت ۹ سال در این سریال بازی کرد. او در سال‌های اخیر حضور مستمری در سینما و تلویزیون داشته ضمن اینکه صدای او را می‌توان در برخی از کتاب‌های سمعی کودک شنید.
نقش لیزی را بازیگر مستعد انگلیسی کیلی هاوس بازی کرد. او متولد ۱۹۷۷ است که طی سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۸ با بازی در چندین سریال تلویزیونی از جمله «سنگ مروارید»، «دوست مشترک ما» و «عروس بیچاره» مطرح شد. در سال ۲۰۰۲ در سریال «جاسوسان» در نقش زئورینولدز بازی کرد. او در این سریال همبازی متو
مک فارین، هنرپیشه معروف انگلیسی بود. این حضور زمینه آشنایی و ازدواج آنها شد.
هاوس در سال ۲۰۰۶ صداپیشگی‌ لاراکرانت را در بازی رایانه‌ای «تامب رایدر» برعهده داشت.
دیوید شافیلد، دیوید برادلی، پل بیلی، دومنیک مافام، آنتونی کالف، استیون مکینتاش ، پام فریس از بازیگران اصلی سریال دوست مشترک ما هستند که در ۶ قسمت ۴۵ دقیقه‌ای ساخته شد.
این سریال جوایز متعددی را از جمله جایزه بافتا برای بهترین طراحی صحنه، بهترین سریال داستانی، بهترین گریم و بهترین صدابرداری در سال ۱۹۹۹، جایزه انجمن روزنامه‌نگاران برای بهترین بازیگر و بهترین سریال داستانی، جایزه انجمن تلویزیون انگلستان برای بهترین طراحی تولید و بهترین گروه تولید و جایزه فستیوال بین‌المللی فیلم سان‌فرانسیسکو را برای بهترین سریال کوتاه داستانی به دست آورد.

مترجم- لادن بهبودی
www.pbs.org
www.wikipedia.com

منبع : روزنامه همشهری