جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا

با گذشته‌ چه‌ باید کرد؟


با گذشته‌ چه‌ باید کرد؟
از میان‌ تمام‌ یادگارهای‌ جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا هیچ‌كدام‌ به‌ اندازه‌ ستون‌ یادبود فرانكو كه‌ در نزدیكی‌ مجسمه‌ پیروزی‌ ساخته‌ شده‌ توسط‌ فرانكو است‌ شهرت‌ ندارد.
حالا و در جشن‌ هفتادسالگی‌ پایان‌ جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا مقامات‌ دولتی‌ این‌ كشور امیدوارند كه‌ این‌ مكان‌ها و یادبودها بیشتر از آنكه‌ یادآور «جنگ‌» و «دوران‌ دیكتاتوری‌ فرانكو»باشد یادآور صلح‌ و اتحاد دوباره‌ كشور باشد.
واقعیت‌ این‌ است‌ كه‌ در اسپانیا مهمترین‌ مساله‌ در مورد دوران‌ جنگ‌ داخلی‌ و سپس‌ دیكتاتوری‌ فرانكو مساله‌ «سكوت‌» است‌، یعنی‌ بسیاری‌ از افراد سیاسی‌ و اجتماعی‌ این‌ كشور ترجیح‌ می‌دهند كه‌ در مورد آن‌ دوران‌ صحبت‌ نكنند و بسیاری‌ از بحث‌های‌ گذشته‌نگر صرفا از سال‌ ۱۹۷۵ یعنی‌ مرگ‌ فرانكو و آغاز حركت‌ اسپانیا به‌ سمت‌ دموكراسی‌ آغاز می‌شود.
در سال‌های‌ اخیر آرام‌آرام‌ تمام‌ مجسمه‌ها و ستون‌های‌ یابود فرانكو به‌ جز آنهایی‌ كه‌ در نزدیكی‌ مقبره‌ اوست‌ از شهرهای‌ اسپانیا ناپدید شده‌ است‌ و هر خیابان‌ و میدانی‌ كه‌ به‌ نام‌ او یا القاب‌ او نامگذاری‌ شده‌ بود هم‌ تغییر نام‌ یافت‌ و در عوض‌ بسیاری‌ از جنازه‌های‌ قربانیان‌ دوران‌ فرانكو كه‌ در گوشه‌ و كنار به‌ صورت‌ ناشناس‌ دفن‌ شده‌ بودند از این‌ قبرهای‌ پنهانی‌ خارج‌ شده‌ و در گورستان‌های‌ عمومی‌ یا در مكان‌های‌ خاص‌ مخصوص‌ قربانیان‌ دوران‌ دیكتاتوری‌ فرانكو دفن‌ شده‌ است‌ اما به‌رغم‌ تمام‌ این‌ نشان‌ها مردم‌ اسپانیا، حتی‌ مردم‌ عادی‌ تمایل‌ زیادی‌ ندارند كه‌ در مورد آن‌ دوران‌ صحبت‌ كنند. به‌ نظر می‌رسد هنوز سایه‌ سنگین‌ تابوی‌ «سیاست‌» در دوران‌ فرانكو در زندگی‌ مردم‌ عادی‌ باقی‌ مانده‌ است‌.
دورانی‌ كه‌ در آن‌ هیچ‌كس‌ درمورد سیاست‌، دولت‌ و عملكردش‌ حرف‌ نمی‌زند. جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا با كودتای‌ فرانكو كه‌ یك‌ نظامی‌ بود علیه‌ جمهوری‌ تازه‌ پا گرفته‌ و چپ‌گرای‌ آن‌ زمان‌ آغاز شد و در نهایت‌ به‌ پیروزی‌ فرانكو كه‌ از سوی‌ نازی‌ها حمایت‌ می‌شد انجامید، پیروزی‌یی‌ كه‌ باعث‌ حدود چهار دهه‌ حكومت‌ فرانكو بر اسپانیا شد.
بسیاری‌ جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا را آغازگر واقعی‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ می‌دانند. نبردهای‌ نیروهای‌ سلطنت‌طلب‌ كه‌ به‌ اسم‌ ملی‌گرا می‌جنگیدند با نیروهای‌ جمهوریخواه‌ به‌ نبردی‌ ایدئولوژیك‌ بدل‌ شد كه‌ حمایت‌های‌ پنهان‌ و آشكار بسیاری‌ از كشورهای‌ جهان‌ به‌ دو طرف‌ درگیر را در پی‌ داشت‌، با توجه‌ به‌ حمایت‌ هیتلر از فرانكو و حمایت‌ استالین‌ از جمهوریخواهان‌ جنگ‌ به‌ نبرد ایدئولوژیك‌ طرفداران‌ قدرت‌ مطلقه‌ و دموكراسی‌ و نیز نازی‌ها و كمونیست‌ها بدل‌ شد و دامنه‌ آن‌ به‌ تمام‌ اروپا كشیده‌ شد.
پس‌ از این‌ جنگ‌ طرفداران‌ برانكو او را به‌عنوان‌ منجی‌ كشور و كسی‌ كه‌ اسپانیا را از خطر تجزیه‌ و بلشوویسم‌ حفظ‌ كرد می‌شناختند و منتقدان‌ او، وی‌ را دیكتاتوری‌ می‌دانستند كه‌ فاشیسم‌ را سی‌ سال‌ پس‌ از فروپاشی‌ نازی‌ها در جهان‌ حفظ‌ كرد. شاید با توجه‌ به‌ این‌ اختلاف‌نظرها است‌ كه‌ بسیاری‌ از مردم‌ اسپانیا ترجیح‌ می‌دهند در مورد آن‌ سكوت‌ كنند.
حتی‌ كمیسیونی‌ كه‌ قرار است‌ در مورد باقی‌ ماندن‌ یا تخریب‌ «ستون‌ یادبود فرانكو» و مجسمه‌ پیروزی‌ تصمیم‌ بگیرد هم‌ در مورد مسائل‌ سكوت‌ می‌كند. آنا سالادو، سخنگوی‌ این‌ كمیسیون‌ می‌گوید: «این‌ مسائل‌ بسیار پیچیده‌ است‌ و كمیسیون‌ باید مسائل‌ زیادی‌ را لحاظ‌ كند و حاضر نمی‌شود دیگر حرف‌ بزند.»
شاید سرمقاله‌ سانتوس‌ جولیا در روزنامه‌ ال‌ پائیس‌ مشخص كند كه‌ اكثر اسپانیایی‌ها چه‌ دیدگاهی‌ در مورد گذشته‌ كشورشان‌ دارند. فراموش‌ كردن‌ دقیقا به‌ اندازه‌ یك‌ یادآوردن‌ مهم‌ است‌، انسان‌ خیلی‌ مواقع‌ باید فراموش‌ كند...
واقعیت‌ این‌ است‌ كه‌ هیچ‌ تاریخی‌ را نمی‌توان‌ با فراموش‌ كردن‌ برخی‌ مسائل‌ نوشت‌. در قبرستان‌ فرانكو كه‌ شامل‌ یادبودهای‌ فرانكو و مجسمه‌های‌ افتخار دولت‌ او است‌ علاوه‌ بر قبر خود، قبرهای‌ خوزه‌ آنتونیو پریمودی‌ ریورا پایه‌گذار حزب‌ فالانژفاشیست‌ اسپانیا و چهل‌ هزار سرباز در گذشته‌ در جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا هم‌ قرار دارد و جالب‌ اینكه‌ در میان‌ آنها بسیاری‌ از نیروهای‌ جمهوریخواه‌ هم‌ قرار دارند. برای‌ همین‌ است‌ كه‌ بسیاری‌ از مردم‌ اسپانیا مخالف‌ تخریب‌ این‌ قبرستان‌ هستند، اما بسیاری‌ از مردم‌ اسپانیا معتقدند كه‌ این‌ نمادها و مكان‌ها هنوز نشانگر اختلاف‌ و تجزیه‌طلبی‌ گذشتگان‌ هستند و باید تخریب‌ شوند.
كانسوئلاگارسیا هشتاد ساله‌ كه‌ طرفدار فرانكو بوده‌، می‌گوید: «فرانكو این‌ مكان‌ را برای‌ خودش‌ نساخت‌ بلكه‌ برای‌ تمام‌ آنهایی‌ كه‌ در آن‌ جنگ‌ كشته‌ شدند، ساخت‌... اما متاسفانه‌ مردم‌ این‌ كشور دروغ‌های‌ زیادی‌ در مورد فرانكو و دوران‌ حكومتش‌ ساخته‌اند.»
گارمن‌ آراخو، یك‌ جمهوریخواه‌ هشتاد و نه‌ ساله‌ كه‌ مدتی‌ را در زندان‌ بوده‌ اما می‌گوید: «این‌ بناها و مجسمه‌های‌ افتخار صرفا یادآور ظلم‌، دیكتاتوری‌ و استبداد هستند. مردان‌ و زنان‌ بسیاری‌ در آن‌ دوران‌ رنج‌ كشیده‌اند و این‌ بناها فقط‌ یادآور آن‌ رنج‌ و دردها هستند، به‌ نظر من‌ باید این‌ مكان‌ها را به‌ موزه‌ بدل‌ كرد...»
امیلیو سیلوا از انجمن‌ زنده‌ نگه‌ داشتن‌ یاد گمشدگان‌ در دوران‌ فرانكو می‌گوید: «در دوران‌ حكومت‌ اسپانیا سی‌ هزار نفر از مردم‌ این‌ كشور گم‌ شدند، به‌ همین‌ راحتی‌... هیچ‌ یك‌ از نزدیكان‌ و دوستان‌ آن‌ قربانیان‌ هنوز با این‌ مساله‌ كنار نیامده‌اند، به‌ نظر ما نه‌ تاریخدان‌ها و نه‌ سیاستمداران‌ نمی‌توانند آن‌ زخم‌ها را التیام‌ بخشند، به‌ نظر من‌ طبیعی‌ است‌ كه‌ بسیاری‌ از این‌ افراد خواستار تخریب‌ نمادهای‌ ظلم‌ و دیكتاتوری‌ باشند، اما هیچ‌كس‌ در مورد تخریب‌ گورستان‌ و قبرها صحبت‌ نمی‌كند.»
امیر صدری‌
منبع : روزنامه اعتماد