استرس، فصل خزان مو

موی انسان متشکل از ترکیب پروتئین - کراتین بوده و بیرونی ترین لایه پوست محسوب می شود. عمر سلول های مو، حداکثر چهار سال بوده و بطور کلی هر تار موی انسان دارای یک چرخه رشدی است که سه تا شش سال به طول می انجامد.
در طول یک ماه، هر تار مو در حدود یک سانتی متر رشد می کند و در طول یک دوره سه ماهه، در حدود ۹۰ درصد از کل موهای سر، رشد خواهد کرد و ۱۰ درصد دیگر در دوران استراحت به سر می برند.
پس از گذشت سه ماه، ۱۰ درصد باقی مانده شروع به ریزش کرده و تارهای جدید جایگزین آنها می شود.
بطور طبیعی، روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو از صد هزار تار موی سر هر فرد می ریزد.
نازک شدن، کم حجم شدن موها، ریزش بیش از حد طبیعی و ریزش های منطقه ای، طبیعی نبوده و با تشخیص عامل ریزش یا ضعیف شدن مو، باید هر چه زودتر به درمان آن پرداخت.
● دلایل ریزش مو
دکتر خلیل صداقت پیشه متخصص پوست، مو، زیبایی و لیزر در خصوص دلایل ریزش مو می گوید: از عمده ترین علل ریزش مو می توان به مشکلات هورمون، پرکاری و یا کم کاری تیروئید و عدم تعادل ترشح هورمونی آندروژن یا استروژن اشاره کرد.
وی اضافه می کند: کم خونی، بیماری های عفونی، میکروبی یا قارچی و تغییرات هورمون که در دوران بارداری رخ می دهد، از دیگر علل ریزش مو، محسوب می شود.
در دوران بارداری افزایش میزان هورمون ها مانع از ریزش موهایی که در مرحله استراحت قرار دارند، می شود ولی پس از زایمان و بازگشت سطح هورمون ها به حالت عادی، موها در حجم وسیع شروع به ریزش می کنند.
دکتر ساناز سامی متخصص پوست و مو، درباره علل ریزش مو می گوید: مصرف زیاد ویتامین «آ» و مصرف برخی داروها مانند دارویی که برای کاهش غلظت خون به کار می رود در ریزش غیرطبیعی مو، نقش دارند.
محکم بستن موها، استفاده از آب داغ، تغذیه نامناسب، استرس، مصرف قرص های ضد بارداری و استفاده مداوم از سشوار یا اتوی مو از دیگر مواردی است که ممکن است باعث ریزش غیرطبیعی مو شود.
● استرس و ریزش مو
استرس می تواند سبب بروز مشکلات فراوانی در افراد شود. ریزش مو، از عوارض ناشی از استرس های فیزیکی و روانی است که در اثر تغییرات هورمونی یا ایجاد اختلال در سیستم ایمنی بدن رخ می دهد.
دکتر خلیل صداقت پیشه در خصوص ارتباط بین استرس و ریزش مو می گوید: استرس ها شامل دو نوع فیزیکی و روانی هستند. استرس های فیزیکی، در اثر خونریزی های حاد و ناگهانی، زایمان و عمل های جراحی سخت ایجاد می شوند و استرس های روانی شامل خستگی های شدید ناشی از کار زیاد، افسردگی های ناشی از مرگ یکی از نزدیکان، از دست دادن شغل یا جدایی است. این متخصص اضافه می کند: بطور کلی استرس و عوامل عصبی در عملکرد سلول های دفاعی اختلال ایجاد می کنند.
عمل اصلی سلول های دفاعی، شناسایی و دفع هزاران جسم خارجی و میکروبی است که روزانه از طریق ریه، زخم ها، پلک چشم و قرار گرفتن در معرض اشعه های زیان آور به درون بدن انتقال پیدا می کنند.
زمانی که افراد به هر دلیل دچار تنش و استرس می شوند، در عملکرد سیستم دفاعی بدن اختلال ایجاد می شود. ریزش مو در افرادی که روزانه در معرض عوامل استرس زا قرار دارند، به علت عدم شناسایی مولکول ها و فولیکول های موجود در کف سر انسان است.
در این حالت، سلول های دفاعی، فولیکول های مو را جسم خارجی و دشمن تلقی کرده و برای دفع آن به فولیکول ها حمله ور شده و با صدمه زدن به آنها مانع از خون رسانی و تقویت ریشه مو می شوند. ریزش مو به صورت منطقه ای که اندازه آن در حدود یک سکه پنج تومانی است از تأثیرات عدم عملکرد صحیح سلول های دفاعی بدن است.
دکتر ساناز سامی درخصوص ارتباط استرس و ریزش مو می گوید: در مواقعی که فرد در معرض عوامل استرس زا قرار می گیرد، در اثر ایجاد تغییرات هورمونی و ترشح هورمون کورتیزول یا استرس، درصد بیشتری از حجم موهای سر وارد مرحله استراحت یا تلوژن قرار می گیرند. در مرحله استراحت رشد موها متوقف شده و پس از گذشت سه تا چهار ماه، موهایی که در مرحله استراحت قرار داشتند، شروع به ریزش می کنند. بسته به نوع استرس و فشار روحی که به افراد وارد می شود، میزان ریزش موها، تغییر پیدا می کند.
استرس های فیزیکی مانند خونریزی های حاد، شیمی درمانی، عمل های جراحی سخت و مصرف برخی داروها نیز در ریزش ناگهانی موهایی که در مرحله رشد قرار دارند، نقش مهمی دارد. شیمی درمانی و مصرف برخی داروها بر تقسیم سلولی فولیکول ها اثر گذاشته و باعث از بین رفتن آنها و ریزش موی سر می شود.
● درمان
درمان ریزش مو ناشی از عوامل وراثتی، امکان پذیر نبوده و تنها با روش هایی مانند کاشت مو، امکان پذیر است. برای درمان ریزش مو ناشی از استرس و فشارهای روحی- فیزیکی، اکثر پزشکان داروهای تقویتی و بهره گیری از رژیم های غذایی صحیح را توصیه می کنند.
دکتر خلیل صداقت پیشه در این باره می گوید: درمان کم خونی و اختلالات هورمونی، تغییر مصرف برخی داروها که باعث افزایش ریزش مو می شوند، کاهش عوامل استرس زا، استفاده از داروها و ترکیبات شیمیایی برای رفع ریزش مو تحت نظر پزشک معالج از روش های کاهش ریزش مو به شمار می رود.
این متخصص معتقد است، استفاده از شامپوهای گران قیمت یا مصرف مولتی ویتامین در صورتی که افراد از رژیم غذایی روزانه شامل گوشت، سبزیجات، میوه و کربوهیدرات برخوردار باشند، تأثیری در پیشگیری یا جلوگیری از ریزش موها نداشته و تنها موجب صرف هزینه های اضافی می شود.
دکتر ساناز سامی در تأکید این مطلب اضافه می کند: شامپوها تنها باعث خوش حالت شدن، پرپشت نشان دادن و درمان برخی عفونت ها یا شوره های سر می شوند و در درمان اساسی ریزش مو نقش چندانی ندارند.
● تغذیه و ریزش مو
شادابی و سلامت مو با رژیم غذایی افراد، رابطه مستقیم دارد. کمبود ویتامین بویژه «ب» از علل ریزش مو، محسوب می شود. ویتامین B۶، فولیک اسید، مواد معدنی مانند منیزیم، روی و سولفور برای پیشگیری از ریزش مو و مصرف ویتامین B۳ و B۵ در افزایش رشد مو، مفید است.
مواد غذایی غنی از ویتامین «ب» در موادی مانند لوبیا، نخودفرنگی، گل کلم، سویا، تخم مرغ، برنج، خانواده مغزها، سبوس گندم و مخمر جو یافت می شود.
مصرف ۵۰ میلی گرم نیاسین (ویتامین B۳)، ۱۰۰ میلی گرم پنتوئیک اسید (ویتامین B۵)، هر سه روز یک بار در جلوگیری از ریزش موی افراد بزرگسال کمک خواهد کرد.
بیوتین از انواع مواد معدنی است که در رشد و سلامت مو و پوست، نقش مهمی دارد.
مواد غذایی غنی از این ماده معدنی شامل برنج، بلغور گندم، نخود فرنگی، عدس، جو دوسر، لوبیا، سویا، دانه گل آفتاب گردان و گردو است. استفاده از مکمل بیوتین یا شامپو حاوی این ماده معدنی، برای پیشگیری از ریزش مو بویژه در مردان، توصیه می شود.
میزان مصرفی بیوتین در بزرگسالان، ۵۰ میلی گرم در هر سه روز یک بار است.
انیوزیتول، ویتامین «ث» و ویتامین E، از مواد مؤثر در پیشگیری از ریزش مو، درمان قارچ های عفونی تشکیل شده در کف سر، انتقال اکسیژن و تقویت سیستم ایمنی بدن، محسوب می شوند.
افزایش میزان ویتامین «آ» و برخی فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و کارمیم باعث ریزش مو و کاهش رشد آن می شود.
مصرف اسیدهای چرب امگا-سه، شامل آلفا-لیولنیک اسیدها که در ماهی، روغن سویا و کانولا، جوانه گندم، روغن گردو و روغن تخم کتان یافت می شود، از خشکی و شکنندگی مو، خارش و ایجاد شوره کف سر، پیشگیری می کند.
متخصصان تغذیه معتقدند بهره مندی از رژیم غذایی سالم، شامل پروتئین، کلسیم، ویتامین های گروه «ب»، روی، آهن و منیزیم در پیشگیری از ریزش مو و تقویت آن مؤثر است.

مریم بهریان

منبع : روزنامه ایران