یک مشکل بزرگ در میان است

مصطفی رزاق‌کریمی سال‌ها خارج از ایران زندگی کرده و فیلم ساخته، هرچند در این مدت ارتباط‌هایی با سینمای ایران داشته اما «حس پنهان» اولین تجربه او به‌عنوان کارگردان در چارچوب سینمای داستانی ایران است.
او در این فیلم سعی کرده از زاویه‌ای تازه به ماجرای خیانت و مناسبات خانواده نگاه کند. «حس پنهان» تصویری از جامعه و روزگار ما هم هست، روزگاری که در آن آدم‌ها همانی نیستند که می‌نمایانند...
▪ گویا ایده اولیه «حس پنهان» متعلق به شما بود؟
ـ ایده‌ای داشتم که از سال‌ها پیش در ذهنم بود. با تهیه‌کننده درباره‌اش صحبت کردم و بر اساس آن ایده و مشاوره‌ها طرحی را آماده کردم. تهیه‌کننده و من به این توافق رسیدیم که طرح جذابی است و می‌شود بر اساس آن فیلم خوبی ساخت.
▪ آقای فرهودی پس از پایان نوشتن طرح به گروه اضافه شد؟
ـ برای نوشتن فیلمنامه از آقای فرهودی دعوت کردیم و او یک سال روی فیلمنامه کار کرد.
▪ در این مدت با او صحبت‌هایی داشتید؟
ـ قطعا موقع نوشتن با هم و با تهیه‌کننده در تماس بودیم.
▪ خیانت، موضوع اصلی «حس پنهان» است. در سینمای ایران و جهان، فیلم‌های زیادی با این موضوع ساخته شده، دوست نداشتید به‌سمت سوژه متفاوتی بروید؟
ـ قصه‌ها گفته شده و قصه جدیدی وجود ندارد. این، نوع نگاه نویسنده و پرداخت سوژه توسط کارگردان است که تازگی به‌وجود می‌آورد. باید به موضوع‌های بارها گفته شده از منظری تازه نگاه کرد. ما سعی کردیم در «حس پنهان» این نگاه ویژه را داشته باشیم و قصه را طوری روایت کنیم که برای مخاطب جذاب باشد.
▪ اهمیت خانواده در جوامعی که به‌سمت مدرنیسم می‌روند، یکی از تم‌های فیلم است.به نظر می رسد این موضوع برایتان اهمیت دارد.
ـ من حدود ۱۹ سال ایران نبودم. زمانی که در اتریش زندگی می‌کردم، می‌دیدم که در آنجا هم نسبت به موقعیت خانواده حساسیت وجود دارد. در همه جوامع این حساسیت‌ها وجود دارد. در ایران جدا از این حساسیت‌ها، بحران‌هایی خانواده را تهدید می‌کند. در «حس پنهان» سعی کردم همان‌قدر که قصه اجازه می‌داد، این مسائل و خطرهایی که بنیان خانواده را تهدید می‌کند مطرح کنم.
▪ پیش از کارگردانی «حس پنهان» مستند «یاد و یادگار» را ساخته بودید. چطور علاقه‌مند شدید که یک فیلم بلند داستانی بسازید؟
ـ اگرچه فیلم سینمایی نساخته بودم اما تجربه‌هایی داشتم و با بازیگر حرفه‌ای کار کرده بودم. زمانی که طرح «حس پنهان» را مطرح کردم و زمانی که فیلمنامه نوشته می‌شد، دوستان زیادی تشویقم کردند که خودم، فیلم را کارگردانی کنم. برادرم و مهدی کرم‌پور و دوستان زیادی ترغیبم می‌کردند که پشت دوربین بایستم. بالاخره این اتفاق افتاد.
اغلب تجربه‌هایتان در بخش سینمای مستند بوده، قطعا از این تجربه‌ها در «حس پنهان» استفاده کردید.
مهم‌ترین نتیجه مستندسازی این است که بخش تحقیق و پژوهش در کار فیلمساز اهمیت مضاعف پیدا می‌کند. فیلمسازی که در حوزه مستندسازی فعالیت می‌کند، نگاه خاص و تازه‌ای به موضوع‌ها دارد. سعی می‌کند در پرداخت آنها هم کمترین میزان دخل و تصرف در واقعیت را داشته باشد. یکی از نتایج مستندسازی، انتقادپذیر بودن کارگردان‌هاست. این انتقادپذیری هم در فیلم و نگاه به موضوع و طرح مساله وجود دارد و هم در اخلاق حرفه‌ای کارگردان. او به‌راحتی پذیرای نظر گروه است. اگرچه فضای «حس پنهان» با تجربه‌های قبلی‌ام فرق دارد اما نتایج سال‌ها تجربه و آموختن را می‌توان در آن دید.
▪ در «حس پنهان» کاراکتر منفی نداریم. به‌نظر می‌رسد برایتان مهم بوده که هیچ‌یک از کاراکترها به‌عنوان قطب منفی در ذهن مخاطب نماند؟
ـ در این قصه شخصیت منفی نداریم و با آدم‌های معمولی مواجهیم. آنها شخصیت‌هایی هستند که در زندگی مشکل دارند. این مشکلات ممکن است در زندگی همه ما به‌وجود بیاید. مواجهه این شخصیت‌ها با مشکلات درام را پیش می‌برد.
▪ ابراهیم حاتمی‌کیا در اولین فیلم‌تان به‌عنوان مشاور حضور داشته، سهم او در این پروژه چقدر بود؟
ـ من از زمان فکر «از کرخه تا راین» در جریان ساخت این پروژه بودم. در «خاکستر سبز» هم به‌عنوان مجری طرح در کنار حاتمی‌کیا بودم. این دوستی و ارتباط از آن سال‌ها تا امروز همچنان ادامه داشت. به‌دلیل شناختی که از سلیقه سینمایی و تجربه حرفه‌ای آقای حاتمی‌کیا داشتم، احساس کردم می‌تواند یکی از بهترین مشاوران من در این پروژه باشد. او فیلمنامه را خواند، از جریان کار مطلع بود و از مشاوره‌های او در بخش کارگردانی استفاده کردم.
▪ «حس پنهان» اولین فیلم شماست. چرا برای ارتباط بهتر با بازیگرها از بازیگردان استفاده نکردید؟
ـ من مخالف بازیگردانی به مفهومی که در سینمای ایران وجود دارد، هستم. البته در اتریش هم از بازیگردان استفاده نمی‌کردم. من به عنوان کارگردان دوست دارم نزدیک بازیگر باشم و بهتر است که اگر مشکلی بین من و بازیگر وجود دارد آن را بدانم. فکر می‌کنم ارتباط مستقیم کارگردان با بازیگر کار را ساده‌تر می‌کند.
▪ طراحی صحنه و لباس فیلم از ویژگی‌های آن است. استفاده از رنگ‌های گرم در فضا و نورپردازی رنگ‌آمیزی خاصی به فیلم داده.
ـ من سعی کردم بیننده وقتی فیلم را می‌بیند از طریق فضا داستان و حال و هوای شخصیت‌ها را متوجه شود. صحنه بخشی از هویت فیلم است. کارگردان از طریق نوع لنز، نورپردازی، رنگ آمیزی و ... فضای ذهنی‌اش را به بیننده منتقل می‌کند. فضایی که کاراکترهای فیلم در آن زندگی می‌کنند اهمیت دارد، نگاه یک شخصیت به معماری یا محیط اطرافش را می‌توان از طریق محیطی که در آن قرار دارد شناخت.
▪ چه طور به فکر فیلمسازی در ایران افتادید؟
ـ قبل از «حس پنهان» مستند «یاد و یادگار» را در ایران ساخته بودم، علاقه داشتم در ایران کار کنم، اما فکر می‌کردم هر وقت قصه خوبی داشته باشم و شرایط کار مناسب باشد فیلم تازه‌ای را در ایران شروع کنم. نمی‌خواستم به هر قیمتی فیلم بسازم. اغلب تجربه‌های من در حوزه سینمای مستند بوده و مختصات این نوع فیلم‌ها با فیلم‌های سینمایی متفاوت است. اما می‌دانستم که تجربه‌هایم در حوزه سینمای مستند به سینمای داستانی کمک می‌کند، به هر حال شرایطی فراهم شد که «حس پنهان» را با یک تیم ایرانی بسازم.
▪ مخاطب «حس پنهان» چه گروهی هستند؟
ـ برای هر کارگردانی مخاطب فیلمش مهم است و یک فیلم بدون مخاطب معنا پیدا نمی‌کند. موضوع فیلم خانواده است و البته نسل جوان هم در شکل‌گیری قصه نقش دارند، در این فیلم با زن و شوهری روبه‌روییم که مشکلی دارند.
فیلم خوب به نظر من فیلمی است که ایده خاص دارد، اما پرداخت آن برای مخاطب عام است. سینمای مورد علاقه من، چنین سینمایی است. دوست ندارم فیلم شخصی و تجربی بسازم که مخاطبی نداشته باشد.
▪ جشنواره چقدر برایتان مهم است؟
ـ حضور در جشنواره جذابیت‌های خاص خود را دارد. البته برای من جایزه و لوح تقدیر مهم نیست. مهم این است که سینمای ایران از حاصل کار جشنواره منفعت ببرد. از طرفی جشنواره باید به جذب مخاطب برای سینما کمک کند، در فستیوال‌های معتبر جهان، بازار فیلم همیشه اهمیت دارد.
فکر می‌کنم جشنواره‌ها می‌توانند فضای خوبی باشند که کارگردان‌ها از نقد و نظر دیگران استفاده کنند، بیاموزند و تجربه‌هایشان کامل شود.
▪ به اکران عمومی «حس پنهان» فکر کرده‌اید؟
ـ در این زمینه تهیه‌کننده باید تصمیم بگیرد.
▪ خلاصه داستان
ـ «حس پنهان» تصویری است از غفلت.
امیر و سیمین زوجی جوان در بحرانی خود خواسته اما ناآگاهانه گرفتار شده‌اند. آیا تقدیر برگ تازه‌ای در زندگی آنها می‌گشاید؟
● عوامل
▪ کارگردان: مصطفی رزاق کریمی،
▪ مشاور کارگردان: ابراهیم حاتمی‌‌کیا،
▪ فیلمنامه: مصطفی رزاق‌کریمی،
▪ بازنویسی فیلمنامه: فریدون فرهودی،
▪ مدیر فیلمبرداری: فرشاد محمدی،
▪ طراح صحنه و لباس: فرهاد ویلکیجی،
▪ طراح گریم: محمد قومی،
▪ تدوین: عباس گنجوی،
▪ صدابردار: عباس رستگارپور، موسیقی: محمدرضا علیقلی،
▪ بازیگران: محمدرضا فروتن، مهتاب کرامتی، آتیلا پسیانی، نیوشا ضیغمی، شهره سلطانی، شیوا بلوریان، مینا جعفرزاده و حامد بهداد، تهیه کننده : مرتضی رزاق کریمی

منبع : روزنامه تهران امروز