دیپلماسی همبرگر

نیكولای ساركوزی رئیس جمهوری فرانسه در اولین سفر خود به آمریكا بعد از به قدرت رسیدن، دیداری بسیار گرم به همراه برنامه‌های گردش و تفریح و صرف ناهار و شام با جورج بوش داشت.
ساركوزی در مقابل دوربین‌های خبرنگاران در كنار هات داگ و همبرگر به عنوان نمادهای فرهنگ آمریكایی عكس گرفت و به همراه بوش و پدرش به دوچرخه‌سواری رفت تا نشان دهد دوران ژاك شیراك واقعاً در فرانسه پایان یافته است.
این دیدار در منزل شخصی بوش در كنبانك پورت در ایالت مین صورت گرفت. در این دیدار همه اعضای خاندان بوش از بوش پدر و همسرش گرفته با برادرش جب به همراه همه فرزندان و نوه‌ها شركت داشتند.
مطبوعات فرانسوی در توصیف این دیدار نوشتند كه این یك دیدار خانوادگی بوده كه یك مهمان فرانسوی هم داشته است. در كنار همبرگر و هات‌داگ گفت‌وگو درباره مشكلات و چالش‌های بین‌المللی بخش مهمی از این سفر بود.
مذاكرات ساركوزی و بوش در سفر اخیر وی به آمریكا طولانی بود؛ از عراق و افغانستان گرفته تا مشكلات مربوط به سقوط ناگهانی بازارهای مالی همه در این فهرست وجود داشته است.
اما در این سفر هم مانند دیگر سفرهای ساركوزی، بیشتر از آن‌كه مذاكرات پشت درهای بسته تاثیرگذار باشد، تحركات او در مقابل دوربین‌ها مهم و تاثیرگذار بوده است.
اگرچه ساركوزی زبان انگلیسی را به‌خوبی حرف نمی‌زند و بوش هم فرانسه نمی‌داند، اما هدف از این دیدار بدون شك قرار بوده تنها تاكید بر این نكته باشد كه ساركوزی بسیار به آمریكا نزدیك است. او بر این نكته در تبلیغات انتخاباتی‌اش هم تاكید كرده بود.
این سفر اما در داخل كشورش كمكی به او نكرد. سفر گران‌قیمت و لوكس ساركوزی به مالت بلافاصله بعد از پیروزی در انتخابات انتقاد بسیاری از مردم فرانسه را به دنبال داشت.
اخبار مربوط به اجاره ویلایی گران‌قیمت در شهر وولفبورو در نیوهمپشایر كه یك ساعت تا منزل خانواده بوش فاصله دارد، ابتدا در رسانه‌های آلمانی منتشر شد و بعد به گوش فرانسوی‌ها رسید. این خبر باز هم انتقادات بیشتری علیه ساركوزی به همراه آورد.
اجاره یك هفته چنین ویلایی ۳۰ هزار دلار است. اما ساركوزی به همراه جورج بوش همتای‌ آمریكایی‌اش در این سفر به دنبال هدفی دیگر از طریق دیپلماسی همبرگر بودند.
در آستانه حمله آمریكا به عراق، شیراك در فرانسه و گرهارد شرودر در آلمان تنها متحدان قدیمی و نیرومند واشنگتن بودند كه با این حمله مخالفت كردند.
شیراك علاوه بر مخالفت با جنگ با چند اظهار نظر ضد آمریكایی موجب شد تا دونالد رامسفلد كشورهایی مانند فرانسه و آلمان را متعلق به اروپای قدیم بداند و بگوید كه آمریكا از این به بعد بیشتر با اروپای جدید سر و كار خواهد داشت. اكنون اما ساركوزی قصد دارد با این سفر هم به اروپا و هم به آمریكا پیام دهد دوران شیراك هم از نظر سیاست‌های داخلی و هم از جنبه سیاست خارجی كشور فرانسه به پایان رسیده است.
از میان متحدان اروپایی آمریكا اكنون نه تونی بلر سر كار است، نه سیلویو برلوسكنی در ایتالیا و نه خوزه ماریا ازنار در اسپانیا. به همین دلیل او با استفاده از این فرصت خود را در جایگاه متحد قدیمی آمریكا در اروپا قرار داد.
مطبوعات آلمانی كه به خاطر رقابت دیرینه این كشور با فرانسه در اروپا، تحركات رهبر جدید فرانسه را از نزدیك زیر نظر دارند بعد از این سفر این پرسش را مطرح كردند كه آیا ساركوزی قرار است تونی بلر جدیدی برای آمریكا در فرانسه باشد؟ رفتار ساركوزی و بوش حكایت از شكل‌گیری رابطه‌ای صمیمانه میان این دو دارد.
ساركوزی در جریان تبلیغات انتخاباتی، خود را «ساركوزی آمریكایی» می‌خواند. او در جریان همین تبلیغات انتخاباتی به واشنگتن رفت و در این سفر سیاست‌های آمریكا را ستود. او اكنون بعد از به قدرت رسیدن، در این سفر بعد از یك گفت‌وگوی ۵۰ دقیقه‌ای با بوش و یك قایق‌سواری ۲۵ دقیقه‌ای به سابقه دوستی ۲۵۰ ساله میان آمریكا و فرانسه اشاره كرد و آمریكا را به عنوان سرزمین دوستی‌‌ها ستود.
اما در همین سرزمین ۶۵ درصد از شهروندان نسبت به رئیس جمهوری دیدگاه منفی دارند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد كه شهروندان ۴۲ كشور از میان ۴۷ كشور دنیا بر این باورند كه واشنگتن در آنچه پیشبرد دمكراسی می‌خواند در واقع منافع خود را پیگیری می‌كند.
اما این سفر آن‌طور كه در ظاهر به نظر می‌رسید تماماً همراه با صمیمیت و بدون هیچ مشكلی نبود. ساركوزی در این سفر همسرش سیسیلیا را به همراه نداشت.
دلیل این غیبت سرماخوردگی و كسالت او اعلام شد. اما این در فرهنگ آمریكا به‌ویژه در منطقه نیوانگلند نوعی بی‌احترامی به‌شمار می‌آید. ساركوزی بعد از اولین دور مذاكرات با بوش در خارج از منزل او به خبرنگاران گفت، اگر فكر می‌كنید كه ما درباره همه موضوعات اتفاق نظر داریم در اشتباه هستید. حتی درون یك خانواده هم اختلافاتی وجود دارد. مثلاً ما درباره عراق به‌طور خاص اختلاف داریم. اما من هرگز نمی‌گذارم این اختلافات در مسیر روابط ما خللی ایجاد كند.
تحلیلگران با بررسی دیدار و گفت‌وگوی بوش و ساركوزی و اظهارات آنها بعد از گفت‌وگوها می‌گویند، این گفت‌وگوها در واقع هیاهوی بسیار برای هیچ بوده است. با وجود صمیمیتی كه در این سفر به نمایش گذاشته شد، هنوز میان آمریكا و فرانسه بر سر موضوعاتی مانند ایران، عراق، عضویت تركیه در اتحادیه اروپا، گرم شدن كره زمین یا قوانین و مقررات اقتصادی اختلافات جدی باقی است.
ساركوزی ممكن است در حرف زدن بسیار شبیه به تونی بلر باشد اما در رفتار بیشتر به شیراك شباهت دارد. بوش و ساركوزی هركدام منافع ملی كشورهای خودشان را نمایندگی می‌كنند و حاضر نیستند به‌راحتی آن هم در این شرایط از این منافع چشم‌پوشی كنند و كوتاه بیایند.
دیدار بوش و ساركوزی در شرایطی انجام شد كه دو طرف موقعیت جدیدی را تجربه می‌كنند. از یك طرف بوش به دلیل تضعیف شدن به دنبال تقویت روابط عمومی خود در عرصه بین‌المللی است و از طرف دیگر ساركوزی قصد دارد با نمایش‌های دیپلماتیكی مانند آنچه در آمریكا انجام داد مردم فرانسه را از انتخابشان مطمئن كند.
اكنون روابط آمریكا با قدرت‌های اصلی اروپا دچار نوعی تضاد كنایه‌آمیز شده است. از یك‌سو انگلیس، متحد دیرینه آمریكا، تلاش می‌كند تا از این كشور فاصله بگیرد و از سوی دیگر فرانسه به دنبال نزدیك شدن به واشنگتن است.
اما این نكته را نباید از نظر دور داشت كه ۲ ماه پیش ولادیمیر پوتین هم در همین جایی كه ساركوزی مهمان خانواده بوش بود، با همین خانواده دیداری گرم و صمیمی به همراه قایق‌سواری و شكار و مهمانی ناهار خرچنگ داشت. اما این دیدار صمیمی هیچ كمكی به حل مشكلات میان آمریكا و روسیه نكرد.

نیلوفر قدیری

منبع : روزنامه همشهری