گیر سه پیچ زمستان

به خاطر بارش سنگین برف روز دوشنبه و سه‌شنبه تهران تعطیل خواهد شد. اول منابع آگاه گفتند و بعد خبر تأیید شد. البته این تعطیلی ربطی به ۲۰ هزار متر مکعب افزایش مصرف روزانه گاز نسبت به پیش‌بینی‌ها نداشت.
در رشت، ساری، قائم‌شهر و بیشتر شهرهای شمالی اتفاق خاصی افتاد، خریدن یک بسته نان ۱۳۰۰ تومان باید عجیب باشد. چون نانوایی‌ها برای پخت نان گاز نداشتند. سه سال قبل، وقتی سقف خانه مردم رشت به خاطر سنگینی برف پایین آمد، انگار مسئولان زیاد نتوانستند رضایت اهالی رشت را در امدادرسانی جلب کنند. چون امسال مردم با دیدن بارش سنگین برف برای جمع کردن آذوقه خودشان دست به کار شدند و نتیجه چهار برابر شدن قیمت کنسروهای ماهی و لوبیا شد.
در این دو هفته حتی کسانی که در ۲۰ سال گذشته خیابانشان را سفید ندیده بودند، بارش برف را تجربه کردند. بعد از ۲۰ سال در کویر لوت هم برف بارید. وقتی در کویر لوت هم برف ببارد، یعنی وضع زیاد عادی نیست.
ده هزار نفر مسافر در بزرگراه زنجان - قزوین مانده بودند، فقط نفربرهای ارتش بودند که توانستند آنها را نجات بدهند. وقتی از ارتش کمک گرفته شود، وضع زیاد عادی نیست. اما معلوم نیست چرا مسئولان علاقه چندانی به اعلام «شرایط بحرانی» ندارند و فقط به گفتن «وضع غیرعادی» و این طور واژه‌ها بسنده می‌کنند.
به هر حال به هر اسمی که باشد، چهار برابر شدن قیمت کنسرو و نان، در راه ماندن چندین هزار مسافر در جاده‌ها و ... عادی نیستند و وضع کمی از غیر عادی آن طرف‌تر است.
در شهرهای بزرگ هم وضع جالب‌تری بود، انگار مسافرکش‌ها منتظر این وضع بودند که «بره کشانشان» را راه بیندازند، مسافرها در خیابان در برف و یخبندان مانده بودند، بچه‌ها به مدرسه نرسیدند و امتحانات با تأخیر برگزار شد. همه اینها با یک بارش برف اتفاق افتاد. ولی انگار موضوع فقط بارش برف نبوده، این برف با برف‌های دیگر فرق داشت.
به هر حال زمستان تازه شروع شده و مثل سال گذشته مردم می‌خواهند گرم شوند و برای گرم شدن باید بخاری‌ها را روشن کرد. و بخاری‌ها برای روشن ماندن به «گاز» احتیاج دارند. ایران بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز در جهان است. ولی برای ساکنان پشت کوه‌های البرز باید از همسایه‌ها کمک گرفت.
‌● ترکمن‌های نگران و افت فشار گاز
ترکمن‌ها انگار خیلی محتاط هستند که هر سال درست موقع بارش اولین برف زمستانی در ایران یکدفعه تصمیم می‌گیرند ضریب اطمینان خطوط گازشان را بالا ببرند. جالب آنجاست که افزایش ضریب اطمینان خطوط گاز آنها با کاهش فشار گاز در ایران مصادف می‌شود. بنا به تجربه سال‌های گذشته، بعد از برطرف شدن اطمینانشان قیمت گازشان هم بالا می‌رود.
ولی امسال هنوز نگران هستند و انگار هنوز نگرانی‌شان کاملاً برطرف نشده. ترکمن‌ها امسال هم با رسیدن فصل سرما صادرات گاز را به کشور ما قطع کردند و نتیجه افت فشار شدید در اکثر شهرهای استان‌های شمالی کشورمان شد. علت قطع گاز هر چه باشد، شاید با رایزنی‌های مسئولان ایرانی نگرانی ترکمن‌ها زودتر برطرف شود. به هر حال پنج درصد گاز مصرفی کشور را ترکمن‌های نگران تأمین می‌کنند و ادامه نگرانی آنها باعث کم شدن حجم گازرسانی در تمام کشور ما می‌شود!
تنور نانوایی با سوختن گاز گرم می‌شود. در ساری، قائم‌شهر، رشت و...مردم برای گرم کردن خودشان بخاری‌های هیزمی را راه انداختند، کپسول‌های پیک‌نیک را در صف‌های طولانی به دست گرفتند و در زمستان منتظر پر کردن کپسول ماندند. اما نان خریدن سخت بود.
بعضی‌ها هم از این آب گل‌آلود یخ‌زده ماهی گرفتند و دست به واردات گسترده نان زدند، هر بسته نان سوادکوهی که تا یک هفته قبل ۲۵۰ تومان بود، حالا بیشتر از هزار تومان فروخته می‌شد. البته هنوز رکورد کلوچه‌های۵۰ تومانی که سال ۸۳ در رشت ۵۰۰ تومان فروخته می‌شدند زده نشده.
مردم در شهرهای شمالی والرها، چراغ‌های نفت‌سوز، بخاری هیزمی و... را که تا دیروز در مغازه‌ها خاک می‌خوردند به چند برابر قیمت می‌خریدند، یک بخاری نفتی (اگر پیدا شود) بیش از ۳۵ هزار تومان است. جالب‌تر از همه نام‌نویسی برای خرید پلوپز برقی بود، هر چند گاز فشار نداشت، اما برق که هنوز وصل بود. پلوپز برقی در این شرایط بهترین گزینه برای پخت و پز بود و به خاطر همین مردم ساری، قائم‌شهر و... تقریباً همه شهرهای شمالی برای خرید آن نام‌نویسی می‌کردند. فروشندگان لوازم خانگی تعداد تقاضا را دریافت می‌کردند و از شهرهای دیگر پلوپزها را به چندین برابر قیمت می‌آوردند، تا مردم حداقل غذا برای خوردن داشته باشند. در بقیه شهرهای شمالی کشور و شهرهای استان‌های کردستان و آذربایجان هم شرایط مشابهی برقرار بود.
برف برای اکثر اهالی تهران خبر خوش برف‌بازی و درست کردن آدم‌برفی بود. یک خط لوله انتقال گاز هم به تهران پیش از موعد افتتاح شد و با تعطیل شدند ناگهانی تهران هم مردم برای گرم شدن مشکل چندانی نداشتند. در پایتخت برف زمستانی زیبا بارید و شهر را سفیدپوش کرد و هیچ اتفاق خاصی نیفتاد، چون تهران پایتخت است و اکثر امکانات در تهران مستقر شدند. چون شهرداری تهران بیشتر از ۲۰ دستگاه مخصوص شن‌پاشی و برف‌روبی ۸۰ میلیونی از دانمارک وارد کرده و... ولی برای مردم رشت این‌طور نبود. برای مردم کردستان، آذربایجان و قزوین هم همین‌طور. وضع در شهرهای کوهستانی زیاد هم عجیب نبود، آنها عادت داشتند. اما مردم بعضی از استان‌ها مثل فارس، کرمان، سیستان و استان‌ها مرکزی واقعا غافلگیر شدند.
زیاد هم نمی‌شود به شهرداری‌ها و راهداری و پلیس راهرور انتقاد کرد، کاری بیشتر از آن‌چه انجام دادند نمی‌توانستند بکنند. شن‌پاشی وقتی جواب می‌دهد که بارش برف متوقف شده باشد، اما وقتی حتی گریدرهای بزرگ کاری از دستشان برنمی‌آید، اوضاع زیاد خوشایند نیست.
اما ماجرای قطع گاز و افت شدید فشار در بعضی استان‌ها چه بود. نمی‌شود زیاد روی این ماجرا حساس شد. به هر حال اعلام شد ترکمنستان صادرات گازش را به ایران قطع کرده! معلوم است که مسئولان گاز ترکمنستان دلسوز مردم در سرما مانده ایران نیستند. ولی آیا نمی‌شد به هر نحوی مسئولان ترکمنستان را راضی کرد که برای احتیاط(!) زیاد مته به خشاش نگذارند و این چند روزه گاز به ما بدهند.
● گرفتاری‌های برف
فقط به خاطر بارش برف، در یک روز ۲۸ نفر در کشور کشته شدند، این آماری رسمی است که هر لحظه تغییر می‌کند. فقط ده هزار نفر در بزرگراه زنجان- رشت ، هزار و ۱۶۱ نفر در لرستان، هزار نفر در فارس، ۶۰۰ نفر در کرمان، ۵۰۰ نفر در همدان، حدود۲۵۰ نفر در جاده هراز و...میان برف و کولاک و یخبندان اسیر شدند.
در کردستان یک اتوبوس مسافربری که از بوکان عازم تهران بود، از جاده منحرف و واژگون شد که متأسفانه چهار نفر از مسافران اتوبوس کشته و ۱۰ نفر هم مجروح شدند. پلیس علت این حادثه را بی‌احتیاطی راننده اتوبوس به علت عدم توانایی کنترل وسیله نقلیه ناشی از تخطی از سرعت غیرمجاز با توجه به لغزنده بودن جاده اعلام کرد.
یک اتوبوس شهاب که در آزادراه زنجان به تبریز حرکت می‌کرد ، به خاطر لغزندگی جاده واژگون شد که متأسفانه در این اتفاق سه نفر کشته و ۱۰ نفر مجروح شدند. در لرستان هم دو نفر فوت و ۱۱ نفر مجروح شدند.
این همه اتفاق بد علتش شاید این باشد که بعضی از راننده‌های اتوبوس راضی نشدند فقط یک‌بار آرام‌تر برانند. علتش شاید این باشد که راننده‌ها از راه‌های فرعی بدون زنجیر چرخ وارد جاده شدند. علتش هر چه باشد، برف و سرما و کولاک هر چقدر هم شدید باشند، قاتل نیستند!
معمولاً راهداری و پلیس راهور در یک ساعت با توجه به وخیم بودن اوضاع جاده را می‌بندد. اما آنها که قبل از بسته شدن راه رفته‌اند چه کار می‌کنند. آنها در بین راه می‌مانند و باید خوش‌شانس باشند که تا رسیدن نیروهای امداد بنزین خودروهایشان تمام نشود.
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان زنجان هم که به همراه چند نفر دیگر از اعضای هلال‌احمر برای کمک به ۱۰ نفر مسافر گرفتار در ۳۰ کیلومتری خرمدره رفته بودند، بعد از کمک‌رسانی اولیه به مسافرها به همراه آنها در برف و کولاک گرفتار شدند.
در استان کرمان چهار نفر می‌خواستند از محل دهستان رمشک که ارتباط زمینی آن با مرکز شهرستان قطع شده بود، به طرف مرکز شهرستان حرکت کنند که مجبور شدند وارد سیلاب جاری بشوند. به علت قدرت زیاد سیلاب یک نفر از این چهار نفر کشته شد، اما سه نفر دیگر نجات پیدا کردند.
دو چوپان و ۸۰۰ گوسفند از روستای سهیل و سپرو، در مسیر نایین- انارک گم شده بودند که ۹ نفر از اهالی این روستاها برای نجات آنها رفته بودند که خودشان هم گرفتار برف و کولاک شدید شدند. بعد از چند ساعت ۱۱ نفر گم‌شده نجات پیدا کردند، اما از سرنوشت گوسفندها خبری منتشر نشد.
۸۰ روستا در آذربایجان شرقی، ۲۵۰ روستا در لرستان، بیش از ۵۰ روستا در گیلان، ۵۴ روستا در اصفهان، ۱۰۰ روستا در خراسان رضوی، ۲۰۰ روستا در خراسان جنوبی، ۳۲ روستا در کرمان، ۲۰ روستا در مازندران و... راه‌های ارتباطی‌شان بسته ماند.۳۰۰ روستا هم در استان گیلان دچار قطعی برق شدند. در این مدت مسیرهای مختلف مدام باز و بسته می‌شدند.
چندین بهمن در جاده هراز منطقه امامزاده‌هاشم و شهرستانک (محدوده جنوبی تونل کندوان) هم سقوط کرده که خوشبختانه خسارت جانی نداشته است.
دو منزل مسکونی در شهرستان سقز به خاطر نشت گاز تخریب شدند و چهار عضو یک خانواده مجروح شدند. آتش نشانی سقز علت هر دو حادثه را سهل‌انگاری مالکان پس از وصل گاز شهری که از دو روز قبل در سقز قطع شده بود عنوان کردند. با افت فشار در بعضی از شهرستان‌ها مردم علمک‌های گاز را برای برخورداری بیشتر از گاز شهری دستکاری می‌کنند و بعد از وصل گاز متأسفانه این اتفاق‌ها رخ می‌دهد. به خاطر جاری شدن سیل در شهرستان قلعه گنج کرمان یک نفر کشته و سه نفر دیگر زخمی شدند.
در تهران آمار تصادفات رانندگی ۵۰ درصد افزایش پیدا کردند، در روزهای عادی روزانه حدود سه هزار و ۵۰۰ تصادف در تهران اتفاق می‌افتاد که در روزهای برفی به پنج هزار مورد افزایش پیدا کرد.
● حمل و نقل
راه‌های زمینی که اکثراً یا مسدود بودند یا تردد در آنها با شرایط ویژه امکان‌پذیر بود. باند فرود ۱۶ فرودگاه‌ کشور هم تعطیل شد. در تهران دو فرودگاه امام‌خمینی(ره) و مهرآباد تمام پرواز‌های خود را لغو کردند. تعطیلی باند فرود این فرودگاه‌ها دقیقاً در زمانی اتفاق افتاد که حجاج در حال بازگشت به کشور بودند و خانواده‌های آنها که از قبل برای استقبال از حجاج خود تدارک دیده بودند چشم به راه ماندند.
در روزهای بارانی و برفی کسانی که برای رفت و آمد در شهر از اتوبوس و مترو استفاده می‌کنند، ترجیح می‌دهند با تاکسی این رفت و آمدها را انجام بدهند. از طرفی راهنمایی و رانندگی اعلام می‌کرد که به خاطر لغزندگی و شرایط خاص خیابان‌ها مردم از وسایل نقلیه شخصی استفاده نکنند و از طرفی تاکسی‌ها مسافر سوار نمی‌کردند! این شرایط در اکثر شهرهای ایران حاکم شد. در تهران کرایه مسیر میدان آزادی- میدان امام حسین(ع) به دو هزار تومان هم رسید.
اتوبوس‌ها شلوغ‌‌تر از قبل شده بودند و از طرفی جوابگوی این حجم مسافر نبودند. اکثر تاکسی‌ها در کوچه‌ها و کنار خیابان‌ها متوقف شده بودند. در بعضی از مسیرها تاکسی‌ها کنار انبوه مسافران می‌ایستادند و فقط «دربستی» سوار می‌کردند. سازمان تاکسیرانی هم اعلام کرد که در تمام تهران فقط ۷۵ تاکسی را شناسایی کرده و به موقع با آنها برخورد خواهد کرد. اما در روزهای برفی مردم در برف و یخبندان اسیر شدند و مجازات راننده تاکسی‌های متخلف دردی از آنها دوا نخواهد کرد. مردم تهران که از تاکسی و اتوبوس ناامید شده بودند، به سمت ایستگاه‌های مترو هجوم بردند، اما با این‌که مترو در زیر زمین حرکت می‌کند، وضع در آنجا هم مشابه روی زمین بود!
شهردار تهران به مترو «دستور ویژه» داد تا ساعت ۲۴ متروی تهران فعالیت کند. با این حال به خاطر ازدحام مسافران در ایستگاه‌های مترو و کمبود واگن رفت و آمد مترو هم با تأخیر مواجه شد. به خصوص در خط پنج مترو که مسیر تهران- کرج را طی می‌کند. ساکنان کرج که اکثراً در تهران شاغل هستند، به خاطر وضعیت خطرناک بزرگراه تهران کرج می‌خواستند از مترو استفاده کنند که ازدحام فوق‌العاده جمعیت در ایستگاه مترو آنها را غافلگیر کرد.
اما فقط هواپیماها و خودروها و مترو برای رفت و آمد با مشکل مواجه نشده بودند، شرکت مسافربری رجا هم اعلام کرد به دلیل یخ‌زدگی خطوط راه‌آهن قطارها با تأخیر به مقصد خواهند رسید.
● تعطیلات اجباری
شرایط خاص کشور برای هر کسی ناراحت‌کننده بود، برای دانش‌آموزان و دانشجوهایی که برای امتحانات آمادگی نداشتند خبر خوبی بود. دوشنبه مقاطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان و دانشگاه‌های هشت استان تهران، قم، قزوین، گیلان، زنجان، مازندران، مرکزی، سمنان که شرایط در آنها حاد پیش‌بینی شده بود تعطیل شدند.
روز دوشنبه، تهران، زنجان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، به طور کامل تعطیل بودند. اما تقریباً در استان‌های: قم، لرستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، ایلام، بوشهر، خراسان جنوبی، سمنان، کرمان، گیلان، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، مرکزی، همدان و یزد مدارس و دانشگاه تعطیل و ادارات مهم دایر بودند.
بارش برف و مسدود شدن راه‌های کشور به کمک مشمولان نظام وظیفه که قرار بود روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه اعزام شوند، آمد. سازمان وظیفه‌عمومی نیروی انتظامی ظهر دوشنبه خبر داد که چون برف بسیاری از راه‌های کشور را بسته و مشمولان هم نمی‌توانند به مراکز تعیین شده برای اعزام مراجعه کنند، برنامه اعزام مشمولانی که روزهای ۱۸و ۱۹ دی‌ماه امسال بود، به تاریخ‌های ۲۳ و ۲۴ دی‌ماه تغییر می‌کند.
بارش برف فوتبال، فوتسال و والیبال را هم درگیر کرد. فدراسیون فوتبال تمام مسابقات فوتبال و فوتسال در لیگ دسته اول، دوم و سوم را تا اطلاع ثانوی لغو کرد.
بازی ایران و قطر هم که قرار بود روز چهارشنبه در ورزشگاه آزادی تهران برگزار شود، لغو شد و قرار شد این بازی در دوحه قطر برگزار شود. بازی‌های لیگ والیبال هم به خاطر لغو پروازها و نامساعد بودن وضعیت جاده‌ها به بعد موکول شد. بازیکنان تیم فوتبال هانزاروستوک که قرار بود بلافاصله پس از دیدار تدارکاتی در مقابل تیم ملی ایران از طریق دبی به کشورشان برگردند، به خاطر شرایط نامساعد جوی و لغو کلیه پروازهای خارجی در هتل المپیک تهران ماندگار شدند.
بارش برف و لغو پروازهای فرودگاه مهرآباد باعث شد که امیر قلعه‌نویی و دستیارانش از سفر به کیش و حاضر شدن در اردوی آماده‌سازی تیم مس کرمان در این جزیره جا بمانند.
برف دنیای فرهنگ و هنر را هم درگیر کرد. یک‌شنبه قرار بود به مناسبت ۴۵ سالگی تأسیس شورای کتاب کودک جشنی در حسینیه ارشاد برگزار شود که به خاطر بارش برف این مراسم لغو شد. جلسه نمایش و نقد و بررسی فیلم سینمایی «خون‌بازی» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد که قرار بود عصر دوشنبه در فرهنگسرای بانو برگزار شود، به زمان دیگری موکول شد. همایش تصویر عاشورا هم که قرار بود روزهای ۱۸ و ۱۹ دی‌ماه در سالن سینما حقیقت برگزار شود، به بعد از تاسوعا و عاشورای حسینی در روزهای دوم و سوم بهمن موکول شد.
ساعت کار تالارهای مطالعه کتابخانه ملی که قبلاً از ساعت ۸ صبح تا ۹ شب بود، از یک‌شنبه تا سه‌شنبه به ساعت ۸ صبح تا ۵ بعدازظهر تغییر پیدا کرد. مخابرات استان گیلان به خاطر بسته شدن راه‌های این استان و رفاه حال ساکنان، تلفن مشترکینی را که به خاطر بدهی تلفنشان قطع شده بود وصل کرد.
● وضعیت بی‌سابقه
۴۲ سال قبل و در سال ۱۳۴۴ دمای هوای تهران به منفی ۱۵ درجه رسید، ولی این دما برای اواسط دی‌ماه نبوده و همین ۱۱ درجه در میانه دی‌ماه برای تهران یک رکورد به حساب می‌آید. ارتفاع برف در بعضی از نقاط کوهستانی استان چهارمحال به سه متر رسید. بارش برف زمستانی دوشنبه در زابل در ۲۰ سال اخیر بی‌سابقه بود. بعد از ۱۰ سال در گناباد هم ۱۵ سانتی‌متر برف به زمین نشست. در بافق بعد از ۱۵ سال ۱۵ سانتی‌متر برف روی زمین نشست. در طبس هم حدود ۳ سانتی‌متر برف به زمین نشست که در ۵ سال اخیر بی‌سابقه بوده.
شب یک‌شنبه هم در گچساران بعد از ۱۰سال باریدن برف را دیدند. بعد از ۱۰ سال در گناباد (از توابع مشهد) هم برف بارید. بارش ۹۰ سانتی‌متری برف در بندر انزلی در ۳۳ سال گذشته بی‌سابقه بوده. در استان گلستان هم ۶۰ سانتی‌متر برف به زمین نشست. شدت سرما و برودت هوای خوزستان در ۱۰ سال گذشته بی‌سابقه بود. مقدار بارش برف در منطقه خوروبیابانک استان اصفهان هم در ۱۵ سال اخیر بی‌سابقه و گستردگی موج سرمای اصفهان در ۱۰سال گذشته کم‌سابقه بود.

منبع : چلچراغ