شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا


تسخیر شدگان‌


تسخیر شدگان‌
مسلما در برخورد با فردی‌ معتاد به‌ جز احساس‌ ترحم‌ یا تاسف‌ خشمی‌ در چشمان‌ من‌ و تو موج‌ می‌زند، چرا كه‌ این‌ افراد داوطلبانه‌ درهای‌ زندگی‌ را با تمام‌ زیبایی‌هایش‌ نه‌تنها به‌روی‌ خود بلكه‌ به‌ روی‌ همسر و فرزندانشان‌ نیز بسته‌اند.یكی‌ از بلایای‌ كنونی‌ جامعه‌ جهانی‌ كه‌ تهدیدی‌ غیرقابل‌ انكار به‌ شمار می‌آید، اعتیاد است‌. مواد مخدر سالانه‌ حدود ۶۰۰ میلیارد دلار سود به‌ حساب‌ سوداگران‌ مرگ‌ واریز می‌كند كه‌ این‌ رقم‌ چند برابر كل‌ بودجه‌ كشور ما و بسیاری‌ از كشورهای‌ دنیا است‌. براساس‌ بررسی‌های‌ انجام‌ شده‌ در سال‌ گذشته‌، مواد مخدر حدود هزار میلیارد ریال‌ به‌ كشور ضرر رسانده‌ كه‌ ۴۷ هزار میلیارد ریال‌ آن‌ از طریق‌ مصرف‌ معتادان‌ بوده‌ كه‌ به‌ جیب‌ قاچاقچیان‌ سرازیر شده‌ و ۲۷ هزار میلیارد ریال‌ آن‌ هزینه‌های‌ دولت‌ جهت‌ درمان‌ پیشگیری‌ و مبارزه‌ با این‌ معضل‌ اجتماعی‌ بوده‌ است‌.
سابقه‌ مواد مخدر در جهان‌
اگر چه‌ تاریخ‌ دقیقی‌ از كشت‌ و مصرف‌ مواد افیونی‌ در دست‌ نیست‌ ولی‌ براساس‌ برخی‌ اسناد موجود، سابقه‌ آشنایی‌ بشر با مواد مخدر را حدود چهار هزار سال‌ پیش‌ از میلاد برآورد می‌كنند. «پلین‌» دانشمند رومی‌ قرن‌ اول‌ میلادی‌ اولین‌ كسی‌ است‌ كه‌ شیره‌ غلیظ‌ خشخاش‌ را به‌ نام‌ اپیوم‌ عرضه‌ كرد كه‌ به‌ تلفظ‌های‌ دیگر افیون‌ یا هیپون‌ نیز خوانده‌ می‌شود.مواد مخدر اشكال‌ گوناگونی‌ دارد كه‌ از لحاظ‌ مواد اولیه‌ به‌ چند دسته‌ اصلی‌ تقسیم‌ می‌شوند. بزرگ‌ترین‌ خانواده‌ مواد مخدر تریاك‌ است‌ كه‌ در لابراتوار از آن‌ مرفین‌ به‌دست‌ می‌آید و مصارف‌ پزشكی‌ نیز دارد. موادی‌ همچون‌ هرویین‌ نیز از مشتقات‌ تریاك‌ است‌. حشیش‌ كه‌ در زبان‌ عربی‌ به‌ معنای‌ گیاه‌ خشك‌ است‌ از برگ‌ گیاه‌ شاه‌دانه‌ تهیه‌ شده‌ كه‌ بنگ‌، گراس‌، ماری‌جوانا از این‌ گیاه‌ تولید می‌گردد. كوكایین‌ نیز از گیاهی‌ به‌ نام‌ كك‌ ساخته‌ می‌شود. این‌ گیاه‌ بیشتر در كشورهای‌ امریكای‌ لاتین‌ و جنوبی‌ كشت‌ می‌شود و كلمبیا از بزرگترین‌ تولیدكنندگان‌ آن‌ است‌.
اعتیاد چیست‌؟
اعتیاد یك‌ بیماری‌ اجتماعی‌ با عوارض‌ جسمی‌ و روانی‌ است‌ و تا زمانی‌ كه‌ به‌ علل‌ گرایش‌ «بیمار» توجه‌ نشود، درمان‌ جسمی‌ فقط‌ برای‌ مدتی‌ نتیجه‌ بخش‌ خواهد بود و فرد معتاد دوباره‌ گرفتار مواد اعتیادآور می‌شود. افراد معتاد كسانی‌ هستند كه‌ در مقابله‌ با شرایط‌ استرس‌ زا به‌ طرف‌ مصرف‌ مواد مخدر می‌روند. مثلا هرویین‌، تریاك‌ یا اكستاسی‌ و... اگر به‌ این‌ افراد استرس‌ وارد شود و به‌ دنبال‌ وجود استرس‌ به‌ سمت‌ مصرف‌ مواد مخدر بروند، معتاد محسوب‌ می‌شوند.افسردگی‌ نیز در گرایش‌ فرد به‌سمت‌ مصرف‌ این‌ مواد از جمله‌ اكستاسی‌ موثر است‌. با توجه‌ به‌ اینكه‌ در ایران‌ حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد مردم‌ گرفتار افسردگی‌ هستند و این‌ رقم‌ در مقایسه‌ با بسیاری‌ از كشورها از درصد بالایی‌ برخوردار است‌ احتمال‌ گرایش‌ به‌ اعتیاد درصد بالایی‌ را تهدید می‌كند.
اعتیاد شامل‌ سه‌ مرحله‌ آشنایی‌، شك‌ و تردید و اعتیاد واقعی‌ است‌. مرحله‌ اول‌ با تشویق‌ دیگران‌ (مخصوصا دوستان‌ ناباب‌) یا از روی‌ غرور و كنجكاوی‌ خود فرد شروع‌ می‌شود. مرحله‌ شك‌ و تردید، مرحله‌یی‌ است‌ كه‌ فرد به‌ مبارزه‌ با امیال‌ خود می‌پردازد و در صورت‌ مصرف‌ مستمر، به‌ اعتیاد واقعی‌ می‌رسد و سعی‌ می‌كند با هر بار مصرف‌ مواد مخدر حالت‌ اولیه‌ یا به‌ قول‌ معتادان‌ حال‌ اول‌ را به‌ دست‌ آورد. غافل‌ از اینكه‌ آن‌ وضعیت‌ دیگر تكرار نخواهد شد و فقط‌ برای‌ بار اول‌ است‌. در نتیجه‌ در هر بار مصرف‌ بر میزان‌ مصرف‌ خود می‌افزاید تا به‌ نشئگی‌ برسد.آمار قطعی‌ مصرف‌كنندگان‌ مواد مخدر در كشور چهار میلیون‌ نفر است‌ كه‌ ۵۲ میلیون‌ نفر معتاد قطعی‌ روزانه‌ هستند و ۵۱ میلیون‌ نفر نیز مصرف‌ كننده‌ تفننی‌ و گهگاهی‌ مواد مخدر هستند. براساس‌ آمار رسمی‌ ستاد مبارزه‌ با مواد مخدر فقط‌ ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار نفر مصرف‌ كننده‌ هرویین‌ و ۱۴۵ هزار نفر نیز معتاد تزریقی‌اند و ۶۰درصد مبتلایان‌ به‌ بیماری‌ ایدز در كشور در همین‌ گروه‌ معتادان‌ تزریقی‌ هستند.
تاریخچه‌ روز جهانی‌ مبارزه‌ با مواد مخدر
كنفرانس‌ بین‌المللی‌ مبارزه‌ با اعتیاد و قاچاق‌ مواد مخدر از تاریخ‌ ۱۷ تا ۲۶ ژوئن‌ ۱۹۸۷ در شهر «وین‌» برای‌ ایجاد عزم‌ سیاسی‌ ملت‌ها در امر مبارزه‌ با پدیده‌ خانمانسوز و مواد مخدر تشكیل‌ شد و در آن‌ سندی‌ با عنوان‌ ج‌.ث‌.ئ به‌ تصویب‌ كشورهای‌ شركت‌كننده‌ رسید. این‌ سند خط‌مشی‌ همه‌جانبه‌ اقدامات‌ در كنترل‌ مواد مخدر را از سوی‌ كشورهای‌ شركت‌ كننده‌ مشخا و آنان‌ را متعهد می‌كند تا اقدامات‌ بین‌المللی‌ در خصوص‌ مبارزه‌ با قاچاق‌ مواد مخدر را قاطعانه‌ دنبال‌ كنند. در این‌ كنفرانس‌ سندی‌ در چهار فصل‌ تنظیم‌ شد كه‌ بیش‌ از ۳۵ مورد اقدام‌ عملی‌ همچون‌ ارزیابی‌ میزان‌ مصرف‌، پیشگیری‌ از طریق‌ آموزش‌، نقش‌ رسانه‌ها در بازگشت‌ معتادان‌ به‌ دامن‌ اجتماع‌ و معالجه‌ آنان‌، ریشه‌كنی‌ مزارع‌ غیرمجاز خشخاش‌، نابودی‌ شبكه‌های‌ عمده‌ قاچاق‌ مواد مخدر، همكاری‌های‌ حقوقی‌ كشورها و غیره‌ را در خود جای‌ داده‌ است‌. این‌ سند در ژوئن‌ مصادف‌ با ۱۰ تیرماه‌ به‌ اتفاق‌ آرا مورد تایید و تصویب‌ كشورهای‌ شركت‌ كننده‌ قرار گرفت‌ و سالروز تصویب‌ این‌ سند به‌نام‌ روز جهانی‌ مبارزه‌ با مواد مخدر اعلام‌ شد.
عواقب‌ اعتیاد
اعتیاد به‌ مواد مخدر یكی‌ از عوامل‌ اصلی‌ شیوع‌ بیماری‌های‌ ایدز و هپاتیت‌ است‌. همچنین‌ اعتیاد و بیكاری‌ از بیشترین‌ دلایل‌ طلاق‌ و گسستگی‌ خانواده‌ها محسوب‌ می‌شود. اعتیاد سبب‌ تباهی‌ میلیون‌ها سرمایه‌ انسانی‌ می‌شود كه‌ زمانی‌ می‌توانستند برای‌ جامعه‌ بشری‌ سودمند واقع‌ شوند. این‌ بلای‌ خانمانسوز بیش‌ از یك‌ میلیارد نفر از اعضای‌ خانواده‌ معتادان‌ را در جهان‌ بطور مستقیم‌ با مشكلات‌ ناشی‌ از این‌ آسیب‌ مواجه‌ كرده‌ است‌ بطوری‌ كه‌ آنان‌ از اؤرات‌ سوء آن‌ رنج‌ می‌برند. اگر درصد كمی‌ از كودكانی‌ كه‌ ؤمره‌ چنین‌ خانواده‌هایی‌ هستند به‌ سوی‌ بزهكاری‌ سوق‌ یابند، پس‌ از گذشت‌ چند سال‌ تعداد بزهكاران‌ چند برابر خواهد شد، چرا كه‌ مواد مخدر منشا وقوع‌ بسیاری‌ از جرایم‌ اجتماعی‌ نظیر قتل‌، تجاوز، سرقت‌ و... است‌.نقش‌ خانواده‌ها را نیز در پیشگیری‌ از این‌ معضل‌ نمی‌توان‌ نادیده‌ گرفت‌. خانواده‌های‌ پركار با فرزندان‌ بسیار و خانواده‌های‌ بی‌تفاوت‌ نسبت‌ به‌ آسیب‌های‌ اجتماعی‌ و خانواده‌های‌ گسسته‌ كه‌ یكی‌ از والدین‌ فوت‌ یا زندانی‌ شده‌ و... حساسیت‌های‌ خود را نسبت‌ به‌ انحراف‌ اجتماعی‌ و آسیب‌های‌ اجتماعی‌ از دست‌ داده‌اند. همچنین‌ نتایج‌ یك‌ پژوهش‌ حاكی‌ از آن‌ است‌ كه‌ حمایت‌ بیش‌ از حد والدین‌ بویژه‌ حمایت‌ مادر در نبود پدر با مختل‌ كردن‌ تحول‌ بهنجار جدایی‌، استقلال‌ و آسیب‌پذیری‌ فرزندان‌ در برابر ناهنجاری‌ را بشدت‌ افزایش‌ می‌دهد.مراكز غیرمجاز ترك‌ اعتیاد
امروزه‌ مراكز غیرمجاز ترك‌ اعتیاد با تبلیغ‌ در روزنامه‌ها، روش‌های‌ درمانی‌ غلط‌ و مضر را به‌ بیماران‌ ارایه‌ می‌دهند كه‌ كاملا غیرعلمی‌ و تنها شیوه‌یی‌ برای‌ فریب‌ مردم‌ است‌. این‌ روش‌ها كه‌ توسط‌ افراد ناشی‌ و فاقد تخصا لازم‌ در امر درمان‌ اعتیاد ارایه‌ می‌شود علاوه‌ بر صدمات‌ جدی‌ به‌ كبد، كلیه‌، چشم‌ و اعصاب‌ شدت‌ اعتیاد بیمار را نیز افزایش‌ می‌دهد.به‌ گفته‌ كارشناسان‌ لیزردرمانی‌ ازجمله‌ این‌ روش‌ها است‌ كه‌ كاملا غیرعلمی‌ بوده‌ و در هیچ‌ یك‌ از كتاب‌های‌ درمان‌ اعتیاد صحبتی‌ از آن‌ به‌ میان‌ نیامده‌ است‌. با توجه‌ به‌ اینكه‌ اعتیاد صرفا بیماری‌ جسمی‌ نبوده‌ و راه‌ حل‌ اصلی‌ درمان‌ آن‌ مسائل‌ روحی‌ و روانی‌ و اقدامات‌ پیشگیرانه‌ از بازگشت‌ مجدد است‌ در روش‌ لیزر درمانی‌ مقوله‌ درمان‌ روشنی‌ مورد توجه‌ نیست‌. به‌ همین‌ دلیل‌ این‌ نوع‌ درمان‌ توصیه‌ نمی‌شود.ازجمله‌ روش‌های‌ دیگر، طب‌ سوزنی‌ است‌ كه‌ یكی‌ از خطرناك‌ترین‌ روش‌های‌ درمانی‌ اعتیاد است‌. پزشكان‌ معتقدند طب‌ سوزنی‌ اگرچه‌ از موفقیت‌ بالایی‌ در مرحله‌ سم‌زدایی‌ درمان‌ برخوردار است‌ اما در مقابل‌، میزان‌ خطر بالایی‌ نیز در احتمال‌ ابتلا به‌ ایدز و هپاتیت‌ برای‌ معتادان‌ داشته‌ و در صورت‌ بهداشتی‌ و یك‌ بار مصرف‌ نبودن‌ سوزن‌ها، خطر ابتلا به‌ این‌ بیماری‌ها جان‌ مراجعه‌كنندگان‌ به‌ این‌ مراكز را تهدید می‌كند. از سوی‌ دیگر مراكز غیرمجاز ترك‌ اعتیاد با شعار درمان‌های‌ چند روزه‌، درمان‌ با طب‌ سوزنی‌ و... با تزریق‌ آمپول‌های‌ مخدر به‌ عنوان‌ یك‌ روش‌ درمانی‌، شدت‌ اعتیاد را تا ۱۰۰ درصد افزایش‌ داده‌ و بیمار را علاوه‌ بر ماده‌ مخدر مصرفی‌ خود به‌ یك‌ ماده‌ مخدر و تزریقی‌ نیز تبدیل‌ می‌كند.
چگونه‌ با اعتیاد مبارزه‌ كنیم‌؟
اعتیاد به‌ مواد مخدر یكی‌ از مهمترین‌ مشكلات‌ اجتماعی‌، اقتصادی‌ و بهداشتی‌ است‌ كه‌ عوارض‌ ناشی‌ از آن‌ تهدیدی‌ جدی‌ برای‌ جامعه‌ بشری‌ محسوب‌ شده‌ و موجب‌ ركود اجتماعی‌ در زمینه‌های‌ مختلف‌ می‌شود.همچنین‌ ویرانگری‌های‌ حاصل‌ از آن‌ زمینه‌ساز سقوط‌ بسیاری‌ از ارزش‌ها و هنجارهای‌ فرهنگی‌ و اخلاقی‌ شده‌ و سلامت‌ جامعه‌ را به‌ مخاطره‌ می‌اندازد. تحلیلگران‌ مسائل‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ بر این‌ باورند كه‌ در تهاجم‌ و نفوذ فرهنگی‌، پدیده‌ مواد مخدر مهمترین‌ عامل‌ به‌ تباهی‌ كشیدن‌ و انحطاط‌ اخلاقی‌ جوامع‌ به‌ شمار می‌رود. در نتیجه‌ فقط‌ با یك‌ عزم‌ ملی‌ و ایجاد فضاهای‌ متنوع‌ فرهنگی‌ در كشور می‌توان‌ از این‌ آسیب‌های‌ اجتماعی‌ كاست‌. ایجاد امكانات‌ ورزشی‌، تفریحی‌، اشتغال‌ و مشاركت‌ در مسائل‌ سیاسی‌، جوانان‌ را از آسیب‌های‌ اجتماعی‌ دور می‌كند. همچنین‌ كارشناسان‌ بر این‌ باورند كه‌ برای‌ آگاه‌سازی‌، برای‌ پیشگیری‌ از آلودگی‌ به‌ مواد مخدر اقداماتی‌ همچون‌ برگزاری‌ برنامه‌های‌ آموزشی‌ مهارت‌های‌ زندگی‌ برای‌ دانش‌آموزان‌ به‌ منظور آماده‌سازی‌ و مصونیت‌ آنها از سوء مصرف‌، پخش‌ سریال‌های‌ تلویزیونی‌، فیلم‌ كوتاه‌، مستند... و برگزاری‌ جشنواره‌های‌ فیلم‌، فیلمنامه‌ و عكس‌ در راستای‌ ایجاد جنبش‌ اجتماعی‌ علیه‌ مواد مخدر در میان‌ اقشار مختلف‌ جامعه‌ ازجمله‌ فعالیت‌هایی‌ است‌ كه‌ برای‌ پیشگیری‌ مورد توجه‌ قرار دارد. در این‌ زمینه‌ نباید از نقش‌ تشكل‌های‌ غیردولتی‌ غافل‌ شد اما اگر این‌ تشكل‌ها از حمایت‌های‌ قانونی‌ دولت‌ محروم‌ باشند با مشكل‌ مواجه‌ خواهند شد و نمی‌توانند در رسیدن‌ به‌ اهداف‌ پیشگیرانه‌ در جهت‌ مبارزه‌ با مواد مخدر چندان‌ مثمر ؤمر باشد. به‌ نظر می‌رسد هر قدر ستاد مبارزه‌ با مواد مخدر حمایت‌های‌ اقتصادی‌، قانونی‌، ایجاد مستمر جلسات‌ و در عین‌ حال‌ همایش‌ها و جشنواره‌ها را برای‌ تعامل‌ بیشتر با تشكل‌های‌ مردمی‌ و غیردولتی‌ در دستور كار خود قرار دهد، بیشتر می‌تواند به‌ اهداف‌ مورد نظر خود برسد. چنانچه‌ با مشاركت‌ بیشتر مردم‌ و فعالیت‌های‌ نیروی‌ انتظامی‌ به‌ استقبال‌ این‌ پدیده‌ برویم‌، نتایج‌ مثبتی‌ حاصل‌ خواهد شد.امروزه‌ تلاش‌ بر این‌ است‌ كه‌ با ارتقای‌ سطح‌ آگاهی‌ اقشار مختلف‌ جامعه‌ پیشگیری‌ از اعتیاد را بر درمان‌ معتادان‌ مقدم‌ بداریم‌. هرچند هیچ‌گاه‌ نمی‌توان‌ بطور كامل‌ آن‌ را ریشه‌كن‌ كرد اما می‌توان‌ این‌ معضل‌ را به‌ حداقل‌ رساند.

سارا قاسمی‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید