همه ما می‌دانیم چه‌کار باید بکنیم ممکن است ایمان نداشته باشیم !

<نشست تخصصی بافت تاریخی بوشهر> از هشتم تا دهم خردادماه در بوشهر برگزارشد. در این نشست، تقریبا تمام شخصیت‌هایی که در خصوص بافت تاریخی بوشهر تجربه و نظر مشخصی داشتند، شرکت کرده بودند. تمامی شرکت‌کنندگان، حتی آنان که پست اجرایی در استان داشتند، به عنوان خبره و کارشناس در آن شرکت کرده بودند نه به عنوان مدیری استانی یا ملی. نشست با مصوبه‌ای هشت ماده‌ای و دو <توصیه> شهرسازی به کارخود پایان داد و در انتظار تحقق مفاد و بندهای مصوبات خود است. به جرات می‌توان گفت که این نشست در نوع خود بی‌نظیر بود و اگر درست معرفی و پیگیری شود، قطعا می‌تواند الگویی برای رسیدن به اجماع علمی و تخصصی در معضلا‌ت و مسائل مبتلا‌ به معماری و شهرسازی در بسیاری از زمینه‌ها باشد.
از این نشست پربارو غنی، به ناچار، به نقل تکه‌های کاملا‌ محدود بسنده بایدکرد. درفرصتی دیگر، بخشی دیگر از بحث‌ها و تحلیل مصوبه را می‌توان به انتظار نشست.
● منصور سعیدی: دستگاه دولتی متاسفانه از بافت کوچ کرده‌اند
اعتقادم بر این است که ما خیلی موازی‌کاری می‌کنیم. دستگاه‌های مختلفی هستند که دست اندر کار بافت هستند. همه اینها باید یک کاسه شود و یکجا تصمیم گرفته شود. اگر تصمیمات واقعا موازی با هم است، همه باید یک نتیجه داشته باشد.
اگر واقعا می‌خواهیم ساکنان به بافت برگشت داده شوند، باید ببینیم دیگران در شهرهای دیگر چه‌کار کردند و ما باید در برنامه‌ها و فعالیت‌های خودمان از تجربیات دیگران استفاده کنیم. بافت باید یک مدیریت واحد داشته باشد. فعالیت شهرداری در این مدت خیلی کمرنگ بوده است. با توجه به اینکه شهرداری مدیر شهر است، من به جرات می‌توانم بگویم غیر از سال ۸۶ در این سال‌ها یک ریال در بافت هزینه نشده است. دستگاه دولتی متاسفانه از بافت کوچ کرده‌اند، پس چگونه انتظار داریم که مردم از آنجا کوچ نکنند. متاسفانه میراث فرهنگی با بهترین ساختمانی که داشته منتقل شده به جای دیگر، شهرداری هم همینطور.برای تجدیدحیات بافت، باید برنامه‌ای ردیف کنیم که برای مالکان توجیه اقتصادی داشته باشد و بتوانند ترمیم یا بازسازی کنند.
باید برنامه ریزی کنیم و به آنها امید دهیم که همیشه در کنارشان هستیم. این ساختمان‌ها یا مالک دارند یا ندارند، اگر دارند کجا هستند؟ با آنها مکاتبه کنیم و جلسه بگذاریم. مثل حالا‌ که دور هم جمع شدیم. ما می‌توانیم هر چند روز یک بار ۱۰ تا ۱۵ نفر از مالکان را بیاوریم با آنها صحبت کنیم و بگوییم شما چه می‌خواهید، چرا ساختمان را ترمیم نمی‌کنید. ما در این مدت نتوانستیم با آنها صحبت کنیم. من اعتقادم بر این است که تمام بوشهر همان بافت است. هنوز مردم بوشهر آنجا را به عنوان مرکز اصلی شهر قبول دارند. من از اساتید فن خواهش می‌کنم روش و برنامه‌هارا روشن کنند. ما هم به عنوان بخشی از متولیان عمرانی شهر، آماده همه نوع همکاری هستیم.
ما موظف هستیم طبق مفاد منشور‌های بین‌الملل بومی شده ایرانی برخورد کنیم. بسیار خوب است. حتی من اعتقاد دارم که کلمه ایرانی می‌تواند در مناطق با هم فرق کند، به عنوان مثال طرح‌هایی که در آذربایجان تهیه می‌شود مسلما با طرح‌های بوشهر از نظر آب و هوایی و از نظر اقلیمی فرق می‌کند. بایستی حتی بومی به این شکل را هم تعریف کنیم که راحت تر بشود روی آن کار کرد. چه بهترکه ما یک منشوری داشته باشیم که خیلی راحت تر بتوانیم کار کنیم و هیچ بحثی هم در آن نیست. برویم بر سر مساله مدیریت بافت. به نظر می‌رسد کسی که در بافت می‌خواهد کار کند باید به آن وارد باشد. از نقاط دیگر شهر مجزا باشد، چون با مردمی می‌خواهد کار کند که نظرات مختلفی و مشکلا‌ت فراوانی خواهند داشت. از نظر زیرساخت‌ها مشکل دارند، ازنظر راه‌های دسترسی مشکل دارند، از نظر فاضلا‌ب مشکل دارند هر چیزی که ما بخواهیم روی آن بحث کنیم مشکل دارند. مشکل روشنایی که خیلی مهم است چون شب کسی جرات رفتن به بافت را ندارد. شهرداری که دست اندر کار مدیریت یک شهر است باید یک نفر از طرف خودش به عنوان مدیر معرفی کند، که با نظر شورا و مصوبه کارهایی که شورا تایید می‌کند آنجا کار کند. زیر نظر آقایانی که قرار است مشخص شوند از چه دستگاهی هستند. ما الا‌ن مذاکره کرده‌ایم با آقای شهردار، که هر کاری در بافت انجام می‌دهیم ما ۵۰ درصد از هزینه آن را پرداخت کنیم. محور می‌خواهید تعریف کنید، میدان می‌خواهید بسازید ما تعهد این قضیه را می‌دهیم
● محمود جمهیری: مشکلا‌ت بیرون از بافت
نباید انتظار داشته باشیم که نهایت و نتیجه کار ما سندی باشد که این سند مثل یک مانیفست بتواند برای ما ماندگار باشد. ما در حال گذریم و در حال تحولیم و هر روز نو می‌شویم. به هرحال نمی‌توانیم امروز یک نسخه‌ای بپیچیم. فردا شاید راه‌حل بهتری پیدا کنیم. بنابراین امروز نمی‌توانیم ادعا کنیم که یک راهکاری ابداع کنیم که همیشه به دردمان بخورد. این برخورد، مسلما ما را دچار خشکی و جمودگی می‌کند و در واقع دست و بال مان را بیش از آنکه باز بگذارد، می‌بندد. این مساله را باید جزء به جزء مد نظر قرار بدهیم. مساله دیگر آنکه نباید فکر کنیم راه‌حلی که ما امروز به آن رسیدیم تنها راه‌حل است و به نظر من قطعا این است که راه‌حل‌های دیگری هم وجود دارد حتی از زبان کسان دیگری و افراد دیگری که می‌توانند اظهار نظر کنند. مشکلا‌ت بافت مشکلا‌ت دیروز و امروز نیست که فقط مربوط به بوشهر و ایران ما باشد، در کل دنیا با این مساله مواجه هستند و مشکل دارند. خیلی‌ها حل کرده‌اند ولی باز هم مشکل دارند. نمی‌توانیم فایل را ببندیم. این است که باید بنشینم اینگونه فکر کنیم و اینگونه تصمیم بگیریم و امروزمان و فردایمان به یک نتیجه مشخص برسیم، اما با فایل باز. این جوری فکر نکنیم که سندی باشد. خیلی وقت‌ها حتی در مورد بافت، مساله در مورد بافت تنها نیست و به همین خاطر مشکل و راه‌حل در خود بافت نیست. بسیاری از مشکل و راه‌حل‌ها در بیرون از بافت است. مثلا‌ مالکیت ربطی به بافت ندارد ولی مشکلی است که بافت را فرسوده می‌کند. بافت را دارد از بین می‌برد. یا مثلا‌ تورم ربطی به بافت ندارد ولی مشکلی برای بافت به حساب می‌آید. مساله تکنولوژی‌ها به بافت ربطی ندارد ولی بافت ما را تحت تاثیر قرار داده. همه اینها، اما، به این معنی نیست که امروز فکر نکنیم. ممکن است راه‌حلی پیدا کنیم که تا فردا هم به دردمان بخورد. اما فردا همان راه‌حل، مبنایی می‌شود برای راه‌حل بعدی. فقط من می‌گویم این سند نباشد، سند مستند لا‌یتغیری که امروز تصمیم گرفتیم برای همیشه. ‌
● جهانگیر حیدری: شهرساز و پژوهشگر
۱) اولین اقدام اجرایی فوری بایستی روی تلا‌ش در جهت حذف شرایط <سرپناه> و به دنبال آن، تلا‌ش جهت <تبدیل سرپناه مسکن> متمرکز شود. این امر مهم به‌طور غالب ازطریق تامین <تاسیسات زیربنایی و تجهیزات وخدمات شهری> امکان پذیر است، زیرا مسکن چیزی بیش از یک سرپناه صرفا فیزیکی است وتمامی خدمات وتسهیلا‌ت عمومی لا‌زم را برای <بهتر زیستن> انسان شامل می‌شود. تاسیساتی نظیر سیستم فاضلا‌ب، آبرسانی، برق رسانی و یاخدماتی همچون احداث فضاهای آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، عمومی، پاکیزه سازی محیطزیست وغیره، که لا‌زم است توسط دولت وبخش خصوصی صورت گیرد.
۲) از دیگرموارد اجرایی مهم در راستای احیای این بافت، ایجاد زمینه‌هایی برای <تنوع کاربری‌ها> و همچنین تزریق و سوق دادن کاربری‌های ارزش افزا و محرک توسعه به درون (نه حاشیه) این بافت می‌باشد. این کاربری‌ها لا‌زم است به‌طور عمده دارای محدوده عمل فرامحله‌ای وحتی دارای حوزه نفوذ فراشهری بوده و ازعملکردهایی همچون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... برخوردار باشد. همچون مراکز آموزش عالی، فضاهای فرهنگی و تفریحی. این اقدام باعث ارتقای ارزش املا‌ک و جذب سرمایه‌های خرد وکلا‌ن درشهر و همچنین سبب <ارتقای کیفیت زندگی> ساکنان می‌گردد. شروع این کار می‌تواند از اقدام به انتقال برخی از <ادارات و نهادهای دولتی و عمومی> به بافت عملی گردد.
۳) تعریف و تعیین یک <مدیریت ویژه بافت> با چارت تشکیلا‌ت خاص، جهت هماهنگ‌سازی تصمیم‌سازی‌ها، تصمیم‌گیری‌ها واجرای سیاست‌های باززنده‌سازی بافت، با تعریف جایگاه آن در نظام مدیریت محلی و برخورداری از اختیارات لا‌زم و کافی به عنوان پشتوانه اجرایی و همچنین استقرار آن در درون بافت.
● مسعود نصوری: آیندگان می‌خواهند با نظرات و تصمیمات امروز ما زندگی کنند
می توانیم از دو دیدگاه به بافت قدیم نگاه کنیم. یکی دیدگاه موزه ای، که بر اساس آن بافت را تحت هر شرایطی دست نخورده باقی بگذاریم و فقط مرمت کنیم و دیگری اینکه بافت را نگه داریم، ولی درون آن تغییراتی ایجاد کنیم. این تغییرات می‌تواند در نظر گرفتن معابر اصلی، افزایش سطح دسترسی‌ها و اجازه ساخت و سازهای جدید با حجم و ساختار بافت باشد. همچنین می‌توانیم تک بناها را احیا کنیم. تاکنون تصمیمات درست و غلط زیادی گرفته‌ایم و علا‌قمند هستم در جلسه کارشناسی خارج از هر گونه دغدغه‌ای نظراتمان را بیان کنیم. آیندگان می‌خواهند با نظرات و تصمیمات امروز ما زندگی کنند. پس بهتر است در جلسه تخصصی و کارشناسی همدیگر را خوب نقد کنیم، تا تصمیمات خوبی بگیریم. چندسال پیش تصمیم گرفتیم دانشکده هنر و معماری را به بافت قدیم ببریم و با تغییر کاربری در بخشی از محورهای بافت قدیم و هدایت مردم و دستگاه‌های دولتی به بافت، به اجبار و یا با ایجاد زیرساخت‌ها، زندگی و حرکت را در بافت جاری کنیم. غلط و درست بودن تصمیماتمان را باید بررسی و نقد کنیم و راه‌حل‌های مناسبی برای آنها پیدا کنیم. با مشکلا‌ت زیادی در این زمینه مواجه هستیم. بخش‌های مختلف جامعه اعم از دولتی و غیر دولتی نظرهای متفاوتی در این مورد دارند. مطالعات زیادی در این زمینه انجام داده‌ایم. اعتبارات خوبی از دولت گرفته‌ایم و امروز باید روش برخورد با بافت را تعیین کنیم.
● علی ذاکری: زندگی می‌تواند در بافت جاری شود
همه با مرمت و پرداختن به کالبد بنا موافق هستند. از طرف دیگر، با دادن همه نوع زیر ساخت‌ها هم زندگی به بافت بر نمی‌گردد. بافت با وضعیت فعلی که دارد، نمی‌تواند پاسخگو نیاز ساکنانش باشد. نمی‌توانیم فرهنگی جدا از سایر فرهنگ شهردر آنجا ایجاد کنیم که مردم بتوانند خودشان را با آنجا سازگار کنند. ما حتما باید بتوانیم به این نیازها پاسخ دهیم. اگر بافت بتواند به این نیازها پاسخ دهد، جدای از بحث هویت، ارزش ماندن دارد.
اگر نمی‌تواند، پس همان نگاه موضعی حفظ می‌شود که دولت همه بافت را تملک و مرمت کند. اعتقاد ما این است که زندگی می‌تواند در بافت جاری شود. اگر نتوانیم بافت را با نیاز‌های مردم سازگار کنیم، نمی‌توانیم آن را احیا کنیم. بافت قدیم از لحاظ اقتصادی ارزش خاصی برای مردم داردکه این امر بحث جداگانه‌ای دارد. اگر ساختمانی را مرمت کنیم هر سال باید هزینه مرمت آن را بپردازیم اکنون دیگر نمی‌توانیم این فرهنگ را نهادینه کنیم و به مردم بگوییم که شما بیایید اینجا بمانید و هر سال مبلغ زیادی برای مرمت بنا‌ها هزینه کنید. باید راهکاری جدید در این زمینه‌اندیشید و اعتقاد ما این است که در بافت به دنبال ارزش یگانه بافت باشیم. اینجا صرف تک بنا در بافت برای ما ارزش ندارد. با این دیدگاه نمی‌توانیم بافت را نجات دهیم. به رغم اینکه تک بناها از ارزش زیادی برخوردار هستند ولی حجم و پوسته نمای بافت مهم است و باید به آن بپردازیم و بافت را طوری ساماندهی کنیم که بتواند به نیاز‌های امروزی جواب بدهد. در صورت تحقق این امر می‌توانیم به آینده بافت امیدوار باشیم. نحوه ایجاد زیر ساخت‌ها در بافت و احیا و سازگاری آن با فرهنگ مردم و قوانین موجود باید بررسی شود. من معتقدم این امر امکان پذیر است در همین زمینه پیشنهاد‌های مشخصی هم دارم. ‌
● بهروز مرباغی: باید مبانی و فلسفه برخورد را مشخص کنیم
باید مبانی و فلسفه برخورد با بافت را مشخص کنیم. بویژه در خصوص دسترسی‌ها. یا ما <سواره محور> حرکت می‌کنیم که (درآن صورت) بافت ما باید باز شود و اتومبیل به همه نقاط بافت دسترسی داشته باشد، یا اینکه می‌گوییم بافت همین است که هست و آن را بیشتر از این باز نمی‌کنیم برای سواره. مسائل داخلی واحد‌ها را باید حل کنیم. دوستان برای توجیه دسترسی سواره به خانه و پلا‌ک‌های بافت، به موارد اضطراری مثل آتش سوزی و بیماری و مرگ اهالی اشاره می‌کنند. ولی نباید فراموش کرد که آب باید بیاید در داخل بافت نه ماشین آتش نشانی! شیلنگ را باید بکشند داخل، نه ماشین را، مثل روش‌های مختلفی که برای اطفای حریق در مجتمع‌های بزرگ هست و خیلی چیزهای دیگر. به اعتقادمن، ما به خاطر ماشین نباید بافت را به‌هم بزنیم. ‌
دروضعیت موجود، فعلا‌، برای سامان بهتر خدمات شهری و روزمره در بافت کهن تاریخی پیشنهاد می‌شود شهرداری بافت در قالب سازمان شهرداری بوشهر تاسیس شود. شهرداری مناطق تعاریف خاص خودش را دارد. هر اختیاری که شهرداری منطقه یک دارد، شهرداری بافت نیز باید داشته باشد. بدین ترتیب، وقتی می‌آییم شهرداری ویژه‌ای برای بافت انتخاب می‌کنیم به این معنا است که نگاه خاص تر و توجه ویژه‌ای به بافت داریم. چون تا کنون در حوزه اختیارات شهرداری بزرگتری بوده سرویس کمی به آن داده شده است. مثلا‌ ۲۰ درصد از وظایف شهرداری منطقه بوده است. فقط برای اینکه خدمات متمرکز تر شود.
● عبدالعزیز بلا‌دی: چه اصراری است وسایل نقلیه به درون بافت قدیم راه یابد؟
یکسال پیش صحبت از این بود که جزیره عباسک به منطقه توریستی تبدیل شود که مصوبه هیات وزیران نیز بود. از اولین اصول این طرح این بود که ورود وسایل نقلیه به این منطقه نمونه گردشگری ممکن نیست و به دنبال این بودند که راه مواصلا‌تی بین جزیره و شهر وصل نشود تا عبور و مرور ماشین‌ها ممکن نباشد. بدین وسیله انسان‌ها راحت تر زندگی می‌کنند. حال چه اصراری است وسایل نقلیه به درون بافت قدیم راه یابد.در قسمت‌هایی که وسایل نقلیه می‌توانند عبور و مرورداشته باشند، امکانات فراهم آوریم و در کوچه‌هایی که این امکان وجود ندارد از تعریض آنان جلوگیری کنیم. امیدوارم در جلسات آینده کمیسیون ترتیبی اتخاذ شود تا از ورود ماشین‌ها به بافت جلوگیری شود. ‌
●‌ حمید حیدری مهوار: مسوولیت‌های میراث فرهنگی
در هر جامعه‌ای خط قرمزی با ضوابط و قوانین مشخص وجود دارد که افراد موجود در آن جامعه ملزم به رعایت این قوانین هستند. در غیر این صورت هیچ چیزی جای خودش نیست و هرج و مرج بوجود می‌آید و جامعه نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. من فکر می‌کنم، چه بخواهیم چه نخواهیم، بافت یک معنی و مفهوم دارد. یک نگاه هماهنگ نسبت به آن وجود دارد. در هر صورت اگر رای هم بر تغییر ساختار بافت هم باشد به هیچ وجه مجموع مسوولیت‌های میراث فرهنگی را نمی‌تواند نفی کند. هر نوع اقدامی که مستلزم دخالت است در مرحله بالا‌تری تصمیم اتخاذ خواهد شد.

منبع : روزنامه اعتماد ملی