پایان حکومت غزنویان بر ایران خاوری (در این روز ۱۳ اوت)

۱۳اوت سال ۱۱۵۲ میلادی علاء الدین غور با تصرف غزنه به عمر حكومت ۱۵۵ ساله غزنویان بر ایران خاوری پایان داد. حد غربی حكومت غزنویان بر ایران، ایالت ری بود.
اوج حكومت غزنویان در زمان سلطان محمود بود كه در ربع اول قرن ۱۲ میلادی هندجنوب غربی را در چند حمله متصرف شد و تا ساحل اقیانوس هند پیش رفت و معبد مهم هندوان در شهر سومنات (ایالت گجرات) هند را غارت كرد و ویران ساخت. اگر این حملات سلطان محمود غزنوی به هند صورت نگرفته بود، امروز كشوری به نام پاكستان مركب از مسلمانان هندوستان و تنها به دلیل تفاوت دین وجود نداشت. پاكستان ۱۴ اوت ۱۹۴۷( درست۷۹۵ سال پس سقوط غزنه) به وجود آمد. سلطان محمود دلیل حملات نظامی خود به هند را ترویج اسلام اعلام كرده بود، ولی بیشتر مورخان انگیزه اصلی او از این حملات را كسب زر و عمدتا با غارت معابد هندوها نوشته اند. مهمترین كار سلطان محمود كه باعث بقای شهرت او شده است؛ توجه به ادباء و دانشمندان بود كه با آنان جلسات دیدار منظم داشت و شعراء را تشویق و دلگرم به سرودن شعر فارسی می كرد و ادبیات فارسی در زمان او رونق گرفت. فردوسی كه تنها به خاطر وطنش و عشق به ایرانیان و نه چشمداشت دیگری، شاهنامه (تاریخ منظوم ایران باستان) را سرود و در سال ۱۰۲۵ میلادی فوت شد در زمان سلطان محمود می زیست و در زادگاه خود، توس، زندگی می كرد. به باور برخی از مورخان، جهانی شدن شهرت محمود غزنوی باعث شد كه در هر گوشه از جهان توجه پادشاهان و امیران به مولفان ؛ شاعران و هنرمندان، تنها به خاطر باقی ماندن نام خودشان از طریق كارهای آنان افزایش یابد و از این رهگذر ادبیات و هنر نیز رونق یافت كه در عصر حاضر از این لحاظ، رسانه ها جای شاعران و مولفان قدیم را گرفته اند و مقامهای تراز اول هر كشور می كوشند كه هر چه بیشتر از مقاله نگاران و اصحاب قلم را در كنار خود داشته باشند و یا دست كم اسباب رنجش آنان را فراهم نكنند.

دکتر نوشیروان کیهانی زاده

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز