آیا بهانه های روسیه تمامی دارد؟

سرنوشت نیروگاه اتمی بوشهر به دستان مهندسان روس گره خورده است. گزارهایی که به هیچ وجه خوشایند نیست. تقدیر این نیروگاه اتمی بخاطر اجماعی که حقوق هسته ای ایران را برنمی تابد پیچیده شده است.
به نظر می رسد مناقشاتی که بر سر فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران اگر برای ایرانیان تاکنون "برق" نداشته، برای کشورهایی چون هند، چین و روسیه "نان" خوبی داشته است. در جریان قطعنامه قبلی آژانس، هند رای خود را به کانادا و آمریکا فروخت و در عوض سه راکتور اتمی و تکنولوژی آن را هدیه گرفت. چین نیز با همین معامله توانست تصویب تعرفه های بازرگانی بر ضد خود را به تعویق بیندازد. در واقع هند و چین عقب ماندگی های اقتصادی و تکنولوژیکی خود را با استفاده از موقعیت پیش آمده تا حدودی رفع و رجوع کردند اما وضعیت روسیه با دو کشور یاد شده تفاوت دارد. روسیه نه دچار عقب ماندگی علمی است و نه از نظر اقتصادی وضعیتی همچون هند و چین دارد.
تمایل روسیه بیشتر معطوف به بازپس گیری ابهت و اقتداری است که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر ۱۹۹۱ از دست رفت. در واقع بارزترین خصوصیت موروثی مردم این کشور، جاه طلبی بی حد و حصری است که بعد از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ وجه العمل دولتمردان، سیاستمداران و دانشمندان روس قرار گرفت به طوری که به زودی آنها را در کنار ابرقدرت نوظهور آمریکا، جای داد. روسها با وجود تلاش هایی که در جنگ سرد برای برتری بر رقیب انجام دادند اما هیچگاه نتوانستند از فروپاشی محتومی که امام خمینی(ره) پیش بینی آن را کرده بودند رهایی یابند. اما امروز روسیه بر آن است که با استفاده از موقعیت های موجود در عرصه بین الملل توان رفته را باز یابد.
در این میان سرنوشت پروژه نیروگاه اتمی بوشهر و دیگر پروژه های نیروگاهی مرتبط با انرژی هسته ای یکی از مواردی است که روسیه را سر ذوق آورده است. روسها با توجه به کشمکش هایی که بر سر پرونده ایران به وجود آمده، از تکمیل کردن پروژه نیروگاه بوشهر خودداری می کنند. در تازه ترین گزارشها که از سوی خبرگزاری ریانووستی منتشر شده، سرگئی نویکف نماینده روس اتم گفته است:"روسیه خود را در یک چارچوب زمانی خاص برای اتمام مذاکرات با ایران در خصوص احداث نیروگاه اتمی بوشهر قرار نمی دهد و روند مذاکرات تا حل تمامی مسائل مربوط تا پاییز سال جاری ادامه خواهد یافت." چندی پیش نیز وزیر امور خارجه روسیه در گفت وگو با خبرگزاری کویتی کونا گفت:"از نظر مسکو ابهام زدایی از گذشته برنامه هسته ای ایران مهمترین خواسته جامعه جهانی است." البته این اظهارات قبل از گزارش محمد البرادعی مدیرکل آژانس انرژی اتمی مطرح شده بود. از طرفی طی هفته های گذشته انتشار گزارش آژانس، برطرف شدن موضوع پلوتونیوم و آلودگی های خارجی اورانیوم با غنای بالا را تایید کرده بود.
بنابراین نباید دغدغه رعایت نشدن معاهده ان پی تی و انحراف از فعالیت های هسته ای صلح آمیز برای طرف روسی باقی مانده باشد.
اما اظهارات اخیر مقامات روس نشان دهنده آن است که مسائلی که تاکنون مطرح شده صرفا بهانه جویی بوده است. با این وجود این اولین بهانه روسها نبوده، چراکه در فروردین و تیرماه گذشته مدعی شدند که مبلغ ۸۶۰ میلیون یورو از قرارداد مابین شرکت روسی و ایران پرداخت نشده و شرکت اتم استروی اکسپورت-پیمانکار اصلی پروژه- نیز با توسل به این بهانه تجهیزات مورد نیاز در نیروگاه بوشهر را سفارش نداده است. این بدین معنی است که حتی اگر این تجهیزات سفارش داده شوند ممکن است بهانه جدید روسیه آماده نشدن تجهیزات باشد! البته این ادعاها از سوی طرف ایرانی به طور کامل رد شده چراکه ایران کلیه هزینه های مربوطه را در موعد مقرر پرداخت کرده است. جالب آنجاست که بعد از این کارشکنی ها الکساندر لوسیوکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در گفت وگویی صریح با خبرگزاری ریانووستی دلایل این تاخیرها را -به زعم خود- اینگونه تفسیر می کند: "به غیر از مسائل مالی، پروژه بوشهر تحت تاثیر سایر مسائل مرتبط با برنامه هسته ای ایران نیز قرار دارد و برخی کشورها با ملاحظه قطعنامه های شورای امنیت صدور تجهیزات لازم برای ساخت نیروگاه بوشهر را معلق ساخته یا به تاخیر می اندازند.
این امر باعث می شود که ما مجبور به یافتن راه های جدیدی باشیم و این تجهیزات را از طرف ثالث خریداری کرده یا خودمان تولید کنیم، امری که طبیعتا باعث تغییر در وضعیت قرارداد شده و به همین خاطر اجرای کامل آن را به تعویق می اندازد." در همین حال گزارش های تایید نشده ای از سوی خبرگزاری ریانووستی مبنی بر تمام نشدن پروژه نیروگاه اتمی بوشهر تا انتهای پاییز سال آینده، منتشر شده است. بدین ترتیب پروژه نیروگاه اتمی بوشهر با تاخیری یکساله روبرو خواهد بود البته اگر تا آن موقع روسها بهانه جدیدی نیاورند. با تمام مسائل پیش گفته این سوال پیش می آید که اگر روسیه بطور کلی از اتمام نیروگاه اتمی بوشهر منصرف شود ایران چه باید بکند؟
روزنامه روسی گازته به نقل از جوانفکر مشاور رسانه ای رئیس جمهور در پاسخ به این سوال می نویسد: "ایران علاقه مند است نیروگاه اتمی بوشهر به موقع و به ویژه توسط روسیه تکمیل شود، اما ما نامزدهای دیگری را برای تکمیل احداث نیروگاه بوشهر در صورت بروز دوباره مشکلات در نظر گرفته ایم." با این وجود تاکنون نامی از نامزدهای احتمالی برای جایگزینی با روسیه منتشر نشده است. اما با توجه به احوالات پیش آمده آیا بهانه های روسیه تمامی دارد؟

نویسنده : محسن رنجبر

منبع : روزنامه مردم سالاری