شوراها نهادی از جنس مردم و برای مردم

در مجلس اول، «قانون تشكیلات شوراهای اسلامی كشور» در آذرماه ۱۳۶۱ در ۵۳ ماده به تصویب رسید.
این قانون با قانون مصوب مهرماه شورای انقلاب كه تاكید بر اختیار بیشتر شوراها داشت متفاوت به نظر می رسید. بین سال های ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۵ این قانون چند بار بین دولت و مجلس رفت و برگشت كرد و سرانجام در خرداد ماه سال ۱۳۷۵ به تصویب مجلس پنجم رسید.
در حالی كه چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تشكیل شوراها مورد تاكید قرار گرفته بود، به دلایل گوناگون تا سال ۱۳۷۷ محقق نشد و سرانجام در آن سال دولت سید محمد خاتمی، رییس جمهور وقت، انتخابات شوراها را بعد از قریب ۲۰ سال تاخیر در سراسر كشور برگزار كرد و گام بلندی در راستای مطالبات تاریخی مردم و بسترسازی برای مشاركت مردم در اداره امور شهرها برداشته شد.
در دوره اول ساختارها، اساس و بستر كار و فعالیت شوراها فراهم شد در مجموع اعضای شوراهای شهر در سراسر كشور در نهادینه كردن لزوم وجود شوراها توفیق اساسی یافتند و این خود گامی مهم بود.
تاثیر این اقدام در دور دوم كاملاً مشهود شد زیرا شوراها به صورت منسجم و هماهنگ با مدیریت شهری عمل كردند و سبب اعتمادسازی بیشتر مردم نسبت به اهمیت این نهاد مردمی و نقش مثبت آن در حوزه های اجرایی شدند.
اما نباید فراموش كرد كه شوراها می توانند و باید بسیار قدرتمندتر از آن چه اكنون هستند، عمل كنند. شوراها این ظرفیت را دارند ولی باید در ساختار اداری مربوطه، نحوه واگذاری و اختصاص اعتبارات به طور دقیق پیش بینی لازم در قانون به عمل آید.
عملكرد شوراهای اول و دوم به رغم مشكلات مفید و موثر ارزیابی می شود. از جمله مسایل می توان به عدم توانایی برخی از منتخبان، نقایص و عدم انسجام قانون شوراها و نداشتن اختیارات لازم اشاره داشت.
در هر دوره حدود ۱۵۰ هزار نفر در سطح كشور در بستر شوراها، ارتباط با مردم و پاسخگویی به نیازهای مستمر مردم و به طور خلاصه «شورایی كاركردن» تجربه سیاست ورزی، مشاركت اجتماعی و كار جمعی را می اندوزند.
این روند زمینه سازی برای تقویت پایین ترین هرم قدرت در فرایند دموكراسی است، از همین رو، با پشت سرگذاردن چند سالی از كار شوراها مردم احساس كردند انتخابات شوراها امری مهم است كه باید جدی گرفته شود زیرا امروز مردم باور دارند نهادی كه به اسم شوراهای شهر و روستا به وجود آمده نهادی است از جنس مردم و برای مردم كه هم چون پلی رابط بین مردم و مسوولان است.
به رغم روند رو به تكاملی شوراها، در زمان حاضر انتقاداتی بر آن ها وارد است، از جمله این كه با توجه به قوانین موجود احساس می شود كه این شوراها تنها بر شهرداری نظارت و احاطه دارند، می توانند مدیریت شهرداری را انتخاب كنند، بر بودجه شهرداری نظارت داشته باشند و از عملكرد شهرداری پاسخ بخواهند.
این در حالی است كه در شهر فقط شهرداری نیست كه به مردم خدمات می دهد، بلكه سازمان های دیگری هم وجود دارند كه اگر شورای شهر بخواهد شورای واقعی شهر باشد باید بتواند آن ها را نیز مورد سوال قرار دهد و بر آن ها نظارت كند.
كارشناسان بر این باورند كه شوراها ظرفیت های بیشتری دارند و باید از این ظرفیت ها استفاده شود.
اینك انتخابات سومین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در راه است و قرار است مردم در ۲۴ آذر ماه در سراسر كشور به پای صندوق های رای بروند و اعضای شوراها در سطح روستاها و شهرها را انتخاب كنند.
در نظر سنجی هایی كه از سراسر كشور تاكنون به عمل آمده مردم رغبت زیادی نسبت به انتخابات شوراها نشان داده اند. در چنین شرایطی مشاركت احزاب، گروه های سیاسی و آحاد مردم در انتخابات شوراها برای تامین و پاسداری از آزادی و سلامت انتخابات و حفاظت از آرای واقعی مردم اهمیت حیاتی دارد تا حتی المقدور افراد شایسته و كارآمد بتوانند در شوراها حضور پیدا كنند و بستر لازم برای تقویت كار شورایی و مشاركت واقعی مردم در اداره كشور فراهم شود.
تشكیل شوراهای مقتدر، كارآمد و مستقل می تواند گامی در راستای تقویت فرایند دموكراسی باشد و راه را برای مطالبه اصلاح قانون شوراها و اجرای مدیریت واحد شهری كه پیش نیاز ارتقای كیفیت خدمات شهری و زندگی سالم در شهرها و كاهش هزینه های زندگی است، هموار سازد.

منبع : روزنامه ایران