سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا

حجاب‌ و حضور زن‌ در جامعه‌


حجاب‌ و حضور زن‌ در جامعه‌
یكی‌ از مسائل‌ مهم‌ زنان‌ مسلمان‌ به‌ لحاظ حضور آنان‌ در جامعه‌ و اشتغال‌، موضوع‌ حجاب‌ زن‌ مسلمان‌ است‌.حجاب‌ از ضروریات‌ فقه‌ اسلام‌ می‌باشد. هیچ‌ فقیه‌ شعیه‌ یا سنی‌ نه‌ تنها مخالفتی‌ با حجاب‌ زن‌ مسلمان‌ نداشته‌ است‌،بلكه‌ فقها به‌ حكم‌ قرآن‌، وجوب‌ حكم‌ حجاب‌ زن‌ مسلمان‌ را یكی‌ از ضروریات‌ دین‌ اسلام‌ می‌دانند، گرچه‌ از مسئله‌حجاب‌ در شرع‌ اسلام‌ تعاریف‌ مختلفی‌ از علمای‌ شیعه‌ و سنی‌ در كتابهای‌ فقهی‌ و تفسیری‌ مطرح‌ شده‌ است‌، اماحجاب‌ به‌ هر مفهوم‌ و معنایی‌ كه‌ باشد، تعارضی‌ با مفهوم‌ و معنای‌ حضور زن‌ در جامعه‌ ندارد، اگر چه‌ بعضی‌ ازمصادیق‌ حجاب‌، بنا به‌ تفاسیر علمای‌ مذاهب‌ اسلامی‌، ممكن‌ است‌ در عمل‌ موجب‌ سختیهای‌ فراوانی‌ برای‌حضور زن‌ مسلمان‌ در جامعه‌ باشد، ولی‌ این‌ موضوع‌ به‌ برداشت‌ خاص‌ یا سلیقه‌ای‌ بعضی‌ از علمای‌ مذاهب‌مختلف‌ اسلام‌ برمی‌گردد كه‌ با مبانی‌ فقه‌ امامیه‌ و مستندات‌ تاریخی‌ زنان‌ پیامبر(ص‌) چندان‌ منطبق‌ نیست‌.
لازم‌ به‌ ذكر است‌ بحث‌ مفصل‌ حجاب‌ ضمن‌ مباحث‌ حقوق‌ زنان‌ كامل‌ نیست‌، بلكه‌ نیازمند سرفصلها و عناوین‌متعددی‌ است‌ كه‌ در حد یك‌ مقاله‌ یا كتاب‌ مستقل‌ قابل‌ بررسی‌ است‌، اما مسئله‌ حجاب‌ را به‌ لحاظ یك‌ مقوله‌فرهنگی‌ در قلمرو فقه‌، قانون‌ و سیاست‌; همچنین‌ حضور زنان‌ مسلمان‌ در جامعه‌، مورد بررسی‌ قرار می‌دهیم‌.
● موضوع‌شناسی‌ حجاب‌
حجاب‌ از ماده‌ حجب‌ به‌ معنای‌ پوشش‌ است‌. البته‌ مسئله‌ حجاب‌ كه‌ مربوط به‌ پوشش‌ زن‌ مسلمان‌ است‌، از مسئله‌حرمت‌ نگاه‌ به‌ زن‌ مسلمان‌ كه‌ مربوط به‌ مرد است‌، باید تفكیك‌ شود. ممكن‌ است‌ پوشش‌ در شرایطی‌ واجب‌نباشد، ولی‌ نگاه‌ كردن‌ حرام‌ باشد. بنابراین‌ موضوع‌ نظر و نگاه‌ به‌ زن‌ مسلمان‌ غیر از موضوع‌ حجاب‌ است‌ كه‌مربوط به‌ زن‌ مسلمان‌ است‌; زیرا موضوع‌ نگاه‌ به‌ زن‌، مربوط به‌ مرد مسلمان‌ است‌ كه‌ در دو قلمرو با قصد لذت‌جنسی‌ و بدون‌ قصد لذت‌بردن‌ در مواقع‌ مختلف‌ مورد بررسی‌ فقهی‌ قرار می‌گیرد. بنابراین‌ موضوع‌ حجاب‌ زن‌در جامعه‌، ربطی‌ به‌ نگاه‌ مردان‌ به‌ زنان‌ در جامعه‌ ندارد; بلكه‌ موضوع‌ حجاب‌ به‌ لحاظ محدودیت‌ زنان‌ مسلمان‌ یااحترام‌ به‌ آنان‌ مستقلا بحث‌ می‌شود.
● تاریخچه‌ بحث‌ حجاب‌ در اسلام‌
طلوع‌ خورشید اسلام‌ در تاریكی‌ كفر و جهل‌ جامعه‌ قریش‌، بسیاری‌ از روابط اجتماعی‌ و رفتارهای‌ غلط شخصی‌ واجتماعی‌ آن‌ زمان‌ را باطل‌ ساخت‌ و انسان‌ را به‌ سوی‌ قانونمندی‌ نوین‌ و تكامل‌ یافته‌ای‌ رهنمون‌ ساخت‌. باهجرت‌ پیامبر اسلام‌(ص‌) به‌ مدینه‌ و ایجاد دولت‌ اسلامی‌، سوره‌ها و آیات‌ مدنی‌ كه‌ معمولا به‌ قانونمندی‌ شخصی‌و اجتماعی‌ می‌پرداختند، در شهر مدینه‌ بر وجود مقدس‌ پیامبر(ص‌) نازل‌ شدند; از جمله‌ این‌ سوره‌ها و آیات‌،آیه‌ ۳۱ سوره‌ <<نور>>است‌ كه‌ در جامعه‌ اسلامی‌ مدینه‌ نازل‌ شد و بدین‌ ترتیب‌ سوره‌ نور را مدنی‌ می‌نامند.
در عرب‌ جاهلیت‌، زنان‌ پوششی‌ نداشتند و زیورآلات‌ گوش‌، دست‌ و پایشان‌ را آشكار می‌ساختند و از برخوردخلخالهای‌ پاهایشان‌ در رفتار و آمدها صدای‌ موزونی‌ به‌ گوش‌ می‌رسید و آرایش‌ مو و صورت‌، بدون‌ پوشش‌سروگردن‌ به‌ همراه‌ زیورآلات‌ جلوه‌گری‌ جاهلانه‌ای‌ برای‌ مردان‌ داشت‌ تا ثابت‌ كنند كه‌ چنین‌ زیبایی‌ و زیوری‌دارند. آن‌گاه‌ خداوند خطاب‌ به‌ پیامبر فرمود:
ای‌ پیامبر به‌ زنان‌ مومن‌ بگو از نگاههای‌ حرام‌ چشم‌ بپوشند و از ناموس‌ خود محافظت‌ كنند و زینت‌ و زیبایی‌خود را آشكار نسازند، مگر آنچه‌ كه‌ ظاهر است‌ و باید روسری‌ها (مقنعه‌هایشان‌) را بر سروگردن‌ و سینه‌ قرار دهندو...
بعد از این‌ آیه‌ سوره‌ مدنی‌ نور، زنان‌ مسلمان‌ جلوه‌ تازه‌ای‌ در سطح‌ شهر پیدا كردند، تا جایی‌ كه‌ دیگر زنان‌مسلمان‌ و پیرو پیامبر(ص‌) از زنان‌ كفار و حتی‌ زنان‌ مسیحی‌ و یهودی‌ حجاز تشخیص‌ داده‌ می‌شدند; زیرا ظاهرزنان‌ مسلمان‌ در حدی‌ كه‌ قرآن‌ حكم‌ كرده‌ بود، پوشیده‌ شد و آنها دیگر خلخال‌ پای‌ خود را به‌ صدادرنمی‌آوردند تا نامحرمان‌ از زیورآلات‌ پنهان‌ آنان‌ آگاه‌ شوند.
این‌ آیه‌ ابتدای‌ تشریع‌ حكم‌ حجاب‌ و پوشش‌برای‌ زنان‌ مسلمان‌ در شهر مدینه‌ بود و براساس‌این‌ حكم‌ الهی‌، زنان‌ مسلمان‌ با پوشش‌ متعارف‌شرعی‌ بیرون‌ می‌آمدند و حتی‌ زنان‌ پیامبر(ص‌)در عصر آن‌ حضرت‌ سوار بر شتر می‌شدند و درسفرها همراه‌ با حضرت‌ و گروهی‌ دیگر در عین‌رعایت‌ حجاب‌ آمد و شد داشتند.
همچنین‌ حضرت‌ زهرا(س‌) كه‌ برای‌دادخواهی‌ و بیان‌ حقانیت‌ در اوایل‌ حكومت‌ابوبكر از منزل‌ به‌ مسجد پدرشان‌ تشریف‌ بردند،مطابق‌ نقل‌ ابی‌منصور احمد طبرسی‌، صاحب‌كتاب‌ <<احتجاج‌>>و همچنین‌ نقل‌ ابن‌ابی‌الحدید ازعلمای‌ اهل‌ سنت‌ در جلد ۱۶، حجاب‌ حضرت‌این‌گونه‌ بوده‌ است‌ كه‌ <<خمار>>را بر سرشان‌پیچیده‌ بودند. خمار (با كسره‌ی‌ خ‌) به‌ معنای‌روسری‌ بلند(مقنعه‌) است‌ كه‌ جمع‌ آن‌ <<خمر>>(باضمه‌ بر خ‌ و م‌) است‌ و ناحیه‌ سروگردن‌ و سینه‌ رامی‌پوشاند و سپس‌ آن‌ حضرت‌ جلبابشان‌ را بر تن‌نمودند. جلباب‌ نیز لباسی‌ مانند عبا یا پیراهن‌ عربی‌بلند است‌، كه‌ همانند مانتوهای‌ بلند، محیط بر بدن‌است‌ و جمع‌ آن‌ جلابیب‌ است‌.
آنگاه‌ حضرت‌ زهرا(س‌) با این‌ پوشش‌ به‌همراه‌ جماعتی‌ از یاران‌، همفكران‌ و گروهی‌ اززنهای‌ خویشاوند وارد مسجدالنبی‌(ص‌) شدند.
منبع : خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید