بانکداری اسلامی؛ تأکیدی بر اقتصاد اسلامی

صنعت بانکداری اسلامی که سه دهه پیش آغاز به فعالیت کرده، رشد مطلوبی داشته و توجه بسیاری از سرمایه گذاران و بانکداران سراسر دنیا را به خود جلب کرده است، به طوری که شاهد افزایش سرمایه این بانکها طی سالهای اخیر هستیم.
بانکداری اسلامی نخستین هدف نظام اقتصاد اسلامی را که عدالت اجتماعی است، تأمین می کند، چرا که لزوم استقرار نظام اقتصاد اسلامی به عنوان یکی از ضرورتهای اساسی کشورهای اسلامی به شمار می رود تا بتوان در این راستا ضمن ریشه کن کردن مسئله ربا از سیستم بانکی، به مسئله قسط و عدل نیز توجه کرد.
هدف از تأسیس این بانکها، تسریع توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی کشورهای اسلامی بر پایه‌ شرع مقدس بود.‏ بر اساس آخرین آمار در سال ۲۰۰۴ دارایی بانکهای اسلامی با نرخ رشد سالانه ۵/۲۳ درصد، از مرز ۲۶۰ میلیارد دلار گذشت. این امر حاکی از این مطلب است که قوانیـن‎ اسلامی‎‎‎ مانعی در راه‎‎ توسعه بانکهای‎ اسلامی نیست‎ و هدف‎ از اجرای‎‎ ایـن‎‎ قوانین انجام معاملات به صورت شرعی و سالم است.
بانکداری اسلامی خود را به عنوان یک نمونه ایده آل برای نیازهای جوامع اسلامی ثابت کرده است و به جای سود که در قوانین شرع حرام است سود یا ضرر خود را با مشتریان سهیم می شود. بر اساس این نظام، بانک با مشتریان خود ارتباط نزدیکی داشته و پروژه های مشترکی را با هدف فروش به شخص ثالث ایجاد می کنند. صنعت بانکداری اسلامی که تقریباً سه دهه پیش آغاز به فعالیت کرده، رشد قابل توجهی داشته و توجه بسیاری از سرمایه گذاران و بانکداران سراسر دنیا را به خود جلب کرده است.
تعداد بانکهای اسلامی دنیا که طی سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۴ از ۱۷۶ به ۲۶۷ بانک رسیده است. بانک توسعه‌ اسلامی IDB از اولین بانک های اسلامی است که در دسامبر سال ?۱۹۷۳ به‌ عنوان یک مؤسسه ‌مالی بین‌المللی تأسیس شد و کار خود را از ۲۰ اکتبر سال ?۱۹۷۵ میلادی به طور رسمی آغاز کرد.
این در حالی است که نرخ رشد بانکهای اسلامی پس از حملات یازدهم سپتامبر ایالات متحده افزایش چشمگیری داشته است، چرا که پیش از آن بانکها دارای ۴۰ تا ۷۰ میلیون دلار سرمایه بودند که اکنون این مقدار به یک میلیارد دلار و حتی بیشتر افزایش یافته است.
گفته می شود ۳۰۰ بانک و مؤسسه اقتصادی اسلامی در سراسر جهان وجود دارد که دارائی های آنها به ۳۰۰ میلیارد دلار می رسد و پیش بینی شده این مقدار تا سال ۲۰۱۳ به یک تریلیون خواهد رسید. میزان افزایش دارایی های بانکهای کشورهای اسلامی طی سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳ به طور متوسط ۷/۱۳ درصد افزایش داشته است، اما این میزان طی چند سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. سود در نظام بانکداری اسلامی ۵۰ درصد در سال ۲۰۰۳ افزایش یافته و بازگشت ارزش خالص آن نیز بیش از ۱۵ درصد افزایش داشته است.
کشورهای اسلامی به منظور تقویت روند بانکهای اسلامی همایشهای متعددی را با هدف تبیین دستاوردهای بانکهای اسلامی و تقویت فعالیتهای آنها برگزار کردند و شخصیتهای جهان اسلام متشکل از فقها، اساتید دانشگاهها و متخصصان اقتصاد اسلامی در آن حضور یافتند.
در این راستا فعالیتهای دیگری نیز صورت گرفت و نخستین مرکز آموزش اقتصاد اسلامی لندن که تمام ابعاد این عرصه را در برگرفته تأسیس شد تا به بانکداران، مبانی بانکداری در حال رشد اسلامی را بیاموزند. این مؤسسه اسلامی در نظر دارد افرادی تربیت کند که قانون شرع اسلام را در مورد اقتصاد، تجارت، سرمایه گذاری و بیمه گذاری شناخته و دراین عرصه کارشناس باشند، این مؤسسه همچنین خدمات خود را در ابعاد دینی و تکنیکی با اصول اسلام انطباق می دهد و اقلیت ۸/۱ میلیون نفری مسلمان بریتانیا می توانند از بانکهایی استفاده کنند که خدمات خود را با قوانین شرع اسلام منطبق کرده اند.
بانکهای فرانسوی خاورمیانه برای جلب سرمایه گذاری مسلمانان، اساسنامه کاری خود را با تعالیم اسلامی منطبق می کنند. بانکهای فرانسوی به تازگی فعالیتهای خود در بازار اقتصاد اسلامی خاورمیانه را گسترش داده اند، بخشی که دارایی های آنها بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار ارزش دارد. عملیات مالی بر اساس قوانین اسلام بر اساس چند اصل مهم است که در آن میان می توان به منع سود پرداختها، ضرورت معامله بر اساس دارایی های حقیقی و ممنوعیت معامله اسلحه، الکل و گوشت خوک اشاره کرد.
تأسیس بخش اقتصاد اسلامی در بانکهای غیر اسلامی، تنها در خاورمیانه صورت نگرفته است، چرا که به موازات افزایش درخواست بانکهای کشورهای غربی به منظور پیوستن به بازار مالی در حال توسعه اسلامی، بانکداری اسلامی نیز در سراسر جهان گسترش می یابد و این امر استفاده از تسهیلات بانکی و قوانین مالی شرع اسلام را برای اقلیت مسلمان نیز تسهیل کرده است.

منبع : شبکه اطلاع‌رسانی بانک ایران