مشکل اختلافات تاریخی خاندان حکیم و صدر

ولی جریان صدری از پایگاه توده یی وسیعی در عراق برخوردار است و بیشتر مردم عادی شیعی عراق از آن حمایت می کنند بدون آنکه حمایت نخبگان شیعی و تا حدی مرجعیت نجف را در کنار خود داشته باشد. صدری ها با تقسیم عراق به فدرال های مختلف یا اقالیم مخالفند و بنابراین محبوبیتی در میان رهبران کرد عراق ندارند که از تقسیم عراق به فدرال های تقریباً خودمختار جانبداری می کنند. همچنین با توجه به نقش جیش المهدی در دفاع از شیعیان پس از حوادث فرقه یی و طایفه یی که در عراق بعد از انفجار سامرا به راه افتاد و این ارتش در مقابل القاعده یا گروه های مسلح سلفی تکفیری ایستادگی کرد، صدری ها رابطه مناسبی هم با رهبران برخی از گرایش ها و احزاب سنی در عراق ندارند، با اینکه در مورد مقابله با امریکا و لزوم خروج نیروهای اشغالگر نقاط اشتراک میان این دو به چشم می خورد. همچنین گروه های صدری ها با سازمان مجلس اعلای عراق و همچنین حزب الدعوه اختلاف نظرهای شدیدی دارند که بارها به حد درگیری های مرگبار رسیده است و تنها پادرمیانی ها و فشارهای ایران سبب شده این درگیری ها پایان یابد و قراردادی میان دو طرف در رمضان سال گذشته به امضا برسد که تکیه بر تشکیل کمیته مشترک میان مجلس اعلا و جریان صدری قرار داده است.
امریکایی ها نیز با جریان صدری مشکلات زیادی دارند؛ از یک طرف نمی توانند پایگاه گسترده مردمی آن را انکار کنند و خود را با بیشتر شیعیان دراندازند و از طرفی دیگر نمی توانند طرح ها و نگاه سیاسی صدری ها را بپذیرند، بنابراین آمده اند و نه همه صدری ها و جیش المهدی بلکه بخشی از آنان را تحت عنوان «گروه های ویژه» مشخص کرده و به آن حمله می کنند. دولت عراق هم جریان مقتدا صدر را یکی از عوامل کاهنده قدرت خود می داند به ویژه که این جریان وزیران خود را از کابینه خارج کرده و تلاش ها برای جلب مشارکت دوباره صدری ها به جایی نرسیده است. نکته مهم این است که در پاییز آینده انتخابات شوراهای استانی در عراق برگزار می شود و طبق قانون اساسی عراق هر استانی برای خود مجلسی دارد که شبیه مجالس ایالتی و فدرالی در برخی از کشورهای فدرال است. بنابراین یکی از عوامل حوادث اخیر بصره را می توان تضعیف حریف در آستانه برگزاری این انتخابات دانست.
گزارش اخیر فرمانده ارتش امریکا در عراق و سفیر امریکا در بغداد بیش از آنچه بیان وضعیت کنونی در عراق باشد، راهنمای عمل برای شش ماه آینده بود. در این گزارش یک بار فقط به اسم القاعده اشاره شد ولی بارها نام ایران و گروه های تحت تاثیر ایران در جیش المهدی به زبان رانده شد.امریکایی ها چشم خود را بر واقعیت بسته اند و تنها می گویند عده یی یاغی در جیش المهدی از ایران پول و سلاح می گیرند تا دولت مالکی را تضعیف کنند. این تناقض در گفت وگوهای امریکا را باید خود حل کنند ولی به نظر می رسد که واشنگتن با مطرح کردن موقعیت سیاسی و مردمی مقتدا صدر و همچنین شرط دولت عراق برای خلع سلاح جیش المهدی به منظور ورود جریان صدر به انتخابات استانی، برای آن باشد که امکان حمله گسترده به این گروه فراهم شود و شاید امریکا ظرف چند ماه آینده جیش المهدی را سازمانی تروریستی اعلام کند و عناصر خرابکار آن را تنها به عده یی یاغی محدود نکند. پاسخ مقتدا صدر به اظهارات گیتس نشان می دهد که وی همچنان خروج امریکایی ها از عراق را در اولویت خود قرار داده است. قبلاً هم مذاکراتی میان دوطرف صورت گرفته بود که اظهارات گیتس و پاسخ مقتدا صدر نشان می دهد هنوز فاصله میان دو طرف زیاد است. مقتدا صدر برای بسیاری در عراق مشکل ساز است.
دولت کنونی جریان مقتدا صدر را مشکل مهمی در راه توسعه قدرت خود می داند. اختلاف انکارناپذیر میان دو خاندان حکیم و صدر بر مشکلات کنونی می افزاید. به ویژه که سهم شیعیان در دولت کنونی عراق را بیشتر مجلس اعلا و حزب الدعوه تامین می کنند و صدری ها رهبران شیعی عراق را که در زمان دیکتاتوری صدام در خارج به سر می بردند و پناهنده بودند، چندان قبول ندارند و مایل هستند بیشتر نقش ها به دست کسانی باشد که در آن دوره در داخل عراق زندگی و مبارزه می کردند.

سیدمحی الدین ساجدی
مشاور مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه

منبع : روزنامه اعتماد