آموزه های قرآنی را با زبان پیامبر(ص) برای جوان ها بگوییم

از مدرسان علوم قرآنی و قرآن پژوهان، جوانی است كه مدت ها به تدریس در این حوزه مشغول بوده و عناوین متعددی در این رشته به دست آورده است. وی همچنین مدرس موسسه قرآن پژوهان است كه چند كتاب در زمینه علوم قرآنی نیز در دست تالیف دارد. خانم فشاركی همچنین چندین مقاله پژوهشی در زمینه علوم قرآنی به رشته تحریر درآورده است. در فرهنگ و آموزه های دینی ما قرآن از جایگاه والایی برخوردار است. نحوه این كتاب مقدس یك برنامه همه جانبه در زندگی فردی و اجتماعی ماست.
همه ما علاقه مند به ایجاد رابطه با قرآن هستیم و می خواهیم زندگی فردی و اجتماعی مان مطابق فرامین قرآن باشد. این نیازمند آشنایی با قرآن است. به همین سبب درصدد شدیم با یكی از جوانانی كه مانوس با قرآن است گفت وگو كنیم. مطالب ذیل جهت شناخت علاقه مندان به فعالیت های قرآنی و در راستای افزایش علاقه و انگیزه جوانان و انس آنان با قرآن تنظیم شده است.
● ضمن معرفی خودتان بفرمایید چند سال است كه به فعالیت های قرآنی مشغول هستید؟
▪ ندا جعفری فشاركی متولد ۵۸ هستم. كار قرآنی را به طور رسمی از سال ۷۶ شروع كردم. در شاخه های مختلف آشنایی دارم: مفاهیم، تفسیر، حفظ و پژوهش های قرآنی. الان به عنوان استاد حفظ و تفسیر در دبیرستان و موسسه قرآن كار می كنم و در كنارش كارهای پژوهشی و تألیفات قرآنی را انجام می دهم.
● انگیزه شما در فعالیت های قرآنی چیست؟
▪ مصاحبه های دیگر را دیدم كه همه با حافظان قرآن شده است، اما كار قرآنی فقط حفظ قرآن نیست عطش جامعه روی مفاهیم و آموزه های قرآنی است. مثلاً در بیمارستان من عیادت دوستی رفته بودم، چند جمله از مطالب قرآنی به او گفتم كه هنوز در یاد او است. شاید حفظ آیات را نداشته باشد، اما اثر آن در زندگی او است.
استادم گفت سعی كن یك شاخه را تخصصی كار كنی، من هم روی تفسیر و مفاهیم تخصصی بیشتر كار كردم. خیلی خوشحال می شوم كه به یك نفر در زمان كوتاه یك فهم اولیه از آیات را یاد دهم. این برایم رضایت بخش تر از حفظ است.
● درباره نحوه كارتان در حفظ قرآن برای علاقه مندان توضیح دهید.
▪ آموزش حفظ ما همراه با ترجمه و تفسیر است. نوع كلاس حفظ آیات همراه نوار است یعنی قرآن آموزان در حین نگاه به قرآن آن را دو بار همخوانی می كنند. بعد از آن با توجه به دانسته هایشان (لغات؛ اكثر قرآن لغات مشترك با فارسی است، لغات جدید را از ترجمه استخراج می كنند) آیات را ترجمه می كنند. استاد نكات تفسیری را توضیح می دهد. پس از آن در یك فرصت كوتاه چند دقیقه ای آیات را دو به دو مباحثه می كنند. بعد استاد از یكی از قرآن آموزان می خواهد آیه را تلاوت كند، بعد همه با هم از اول صفحه آیات را همخوانی می كنند و همین طور تا پایان یك صفحه حفظ قرآن با این روش ۵۰ تا ۶۰ دقیقه یك صفحه آن طول می كشد.
● روش شما در تثبیت آیات حفظ شده چگونه است؟
▪ كارت های ذكر كه همان G۵ است به صورت قرآنی تنظیم كرده ایم كه حفظ در سطح دو همراه با نیم نگاهی به ترجمه است و در سطح یك نكات تفسیری همراه آن را می گوییم.
این یك كار ویژه است، اما روش عمومی تثبیت حتماً مطالب جلسه قبل و یك بخش هایی از محفوظات قبلی سوال می شود. همراه با مرور روش های متنوع برای تقویت حفظ می باشد.
● این كه من از جزییات كار شما سوال می كنم بیشتر برای آشنایی علاقه مندان به نحوه حفظ قرآن است، حال اگر شخصی علاقه مند باشد در خانه حفظ كند روش كار حفظ به چه صورت است؟
▪ قاعده اصلی این است كه حفظ اولیه حتماً تا ۲۴ ساعت بعد حداقل یكبار مرور قوی شود، دو روز بعد مجدداً مرور شود، بعد چهار روز بعد مرور شود. سپس در یك هفته بعد در گام آخر دو هفته بعد این ترتیب طبق بررسی های انجام شده روی منحنی فراموشی و كانال حافظه است. مثلاً یك فرد كه صفحه ۲۰ قرآن را امروز حفظ كرده است، فردا صفحه ۲۰ را كار كند علاوه بر آن چهار صفحه قبل آن را مرور می كند كه این چهار صفحه در مراحل دو و سه كانال حافظه است (این حفظ اتصال دارد و در جهت حفظ برنامه است.)
● شما به عنوان كسی كه سال ها به صورت تخصصی بحث مفاهیم و تفسیر را كار كرده اید جایگاه این بخش را در فعالیت های قرآنی و جامعه قرآنی چگونه می بینید؟
▪ كار مفاهیم بسیار بكر است، آن قدر كه در حفظ و قرائت كار شده است در این موضوع ارزشمند كار نشده است. البته در رابطه با حفظ كه كار شده است باز از سطح كشورهای اسلامی پایین تر است. مثلاً عربستان یك الی دو میلیون نفر حافظ دارد، اما در كشور ما چهار الی پنج هزار نفر حافظ كل قرآن داریم. در پاكستان شرط ازدواج برای عقد حفظ بودن جزیی از قرآن است. [ما به یك جهش همه جانبه در فعالیت های قرآنی مان نیازمندیم هم در سطح متخصصان و هم در سطح عموم جامعه].
در قسمت قرائت هم ما پیشرفت چشمگیری نداشتیم تنها سبك جدید در كشورمان، سبك استاد پرهیزگار است. ما قاریان مصری را دعوت می كنیم، اما كمتر قاریان ما دعوت می شوند. در قسمت مفاهیم، وقتی در حفظ و قرائت كه نزدیك به ۱۲ و ۱۳ سال با فعالیت های ارزشمند حجت الاسلام فومنی شروع شد، ما در این سطح هستیم. حال در نظر بگیرید در قسمت مفاهیم چقدر سطح مان عقب است.
● فرق مفاهیم با ترجمه چیست؟
▪ مفاهیم از كلمه فهم می آید، مفاهیم با ترجمه متفاوت است ما در مفاهیم دنبال ترجمه تخصصی قرآن نیستیم انتظار ما این كه مخاطب ما با یادگیری برخی از اصول مثل این اصل كه لغت های زیادی از قرآن با زبان فارسی مشترك است و تعداد زیادی از لغات قرآن بارها تكرار شده است و یك بار یاد گرفتن آن لغات كمك می كند كه تا فرد در هر جای قرآن با آن لغات روبه رو شد، معنای آن را درك كند. مفاهیم فقط فضای كلی به آیات می دهد. ترجمه علاوه بر معنی لغت نیاز به تاریخ شناسی، زمان شناسی، تفسیر ادبیات فارسی و عرب را دارد.
● اگر بخواهید به جوانان در سطح مقدماتی كتاب تفسیری برای آشنایی با قرآن معرفی كنید، چه كتابی را پیشنهاد می كنید؟
▪ از بین تفاسیر موجود هر كدام مشخصه خاصی دارند، آنچه كه تجربه كردیم تفسیر نسیم حیات است استخراج لغات جدید، یك طبقه بندی خوب كرده كه شامل مفهوم كلی آیات است. نكته بعد شأن نزول و پرسخ و پاسخ بخش های دیگر كتاب است كه اكثر سوالات روز است سوالاتی كه هر كس می تواند داشته باشد حجم كم در نسیم حیات كار را برای مخاطبین راحت تر كرده است ضمن این كه این كتاب یك كار علمی خوب روی آن انجام شده، مطالب را با سطح ساده و روان به مخاطب القا می كند.
● شما به عنوان مدرس و پژوهشگر در زمینه فعالیت های قرآنی، چه راهكاری برای مسوولان اجتماعی در جهت حمایت از جامعه قرآنی پیشنهاد می كنید؟
▪ همه اول از بودجه می گویند، اما من می گویم اگر اشتیاق را در مردم زنده كنیم مهم ترین و اصلی ترین حامی ما خود مردم خواهند بود. «ما» منظورم جامعه قرآنی است، فرد و گروه خاصی مدنظر نیست، هر نوع فرد یا گروه قرآنی كه هدفش اعتلای قرآن باشد. جشنواره خوارزمی هر ساله برگزار می شود، اما تا آنجا كه من پیگیر بودم، یك پروژه قرآنی در این جشنواره نداشتیم در حالی كه ما قائلیم كه قرآن برای مشكلات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی ما طرح دارد و می توان با كمك قرآن این مشكلات را مرتفع كرد. حداقل اثر حمایت مردمی این كه جوان ها، قشرهای دانش آموز و دانشگاهی به دنبال آموزه های قرآنی باشند و ایجاد این نیاز قطعاً حساسیت مسوولان امر را نسبت به اختصاص بودجه و امكانات به فعالیت های قرآنی بیشتر می كند. قابل توجه است كه ما الان در كتابخانه ها كمتر مجموعه كتب مورد نیاز یك پژوهش قرآنی را نداریم.
علاوه بر كتاب های تخصصی، كتاب های عمومی كه مبتلا به همه است كمتر پیدا می شود. ما ۳۵ ترجمه فارسی روان داریم، اما در كتابخانه ها نهایت دو الی سه ترجمه موجود است.● برای كسی كه ابتدا فعالیت قرآنی را می خواهد شروع كند از كدام بخش باید (حفظ، قرائت، تفسیر) شروع كند.
▪ با توجه به این كه امكانات موجود پاسخگوی نیازها نیست، اولاً باید ببینیم چه امكاناتی در دسترس است كه متناسب با آن فعالیت قرآنی را شروع كنند ضمن این كه علاقه خودشان را به شاخه های مختلف فعالیت های قرآنی محك بزنند و ضمن یادگیری فعالیت های مختلف مثل تجوید و حفظ و تفسیر فعالیت مورد نظرشان را به صورت تخصصی ادامه دهند. [آن چیزی كه از آیات قرآن برداشت می شود به عنوان وظیفه مومنین دو كار خلاصه می شود: اول قرار گرفتن در معرض موعظه خوب، دوم كسب آمادگی روحی برای پذیرفتن و عمل كردن به این موعظه و توضیح این مطلب كه همه ما باید به دنیال یافتن معلم و استاد و حتی كتب مناسب و مطلوب برای طی این مسیر باشیم و در گام بعدی تلاش كنیم آموزه های قرآنی را به كار ببندیم.] از عایشه سوال شد اخلاق پیامبر چگونه بود؟ او گفت: همه كار پیامبر قرآن بود، یا به تعبیر دیگر پیامبر تجسم قرآن است و این باید برای همه ما یك غایت دست یافتنی باشد.
● مخاطبین ما جوانان هستند، شما نیز در اوج جوانی و اوج فعالیت های قرآنی هستید به عنوان یك جوان كه مانوس با قرآن است و سال ها در این زمینه كار كرده است بگویید جوانان برای ارتباط با قرآن چه باید بكنند؟ چه سخنی شما با همسالان خود دارید؟
▪ امام علی(ع) می فرماید: من اراد مونسا، القرآن یكفی (هر كس مونس بخواهد، قرآن برای او كافی است) برای همه ما پیش آمده یك لحظاتی كه تأمل و تحمل آن برایمان سخت است شاید شكست یا مصیبت یا آرزوهای دست نیافته باشد من همه این روزها را داشتم آن موقع حتی بلد نبودم قرآن بخوانم، چه برسد به این كه معنی آن را بفهمم، قرار گذاشتم شبی یك صفحه قرآن بخوانم خیلی دست و پا شكسته با غلط می خواندم، یك مدت كه گذشت احساس كردم وقتی قرآن می خوانم یك چیزهایی را می فهمم یا حتی جواب می شنوم، تعجب می كردم، چطور ممكنه من كه تا حالا با قرآن مانوس نبودم ترجمه بلد نیستم، سریع می رفتم یك قرآن ترجمه دار باز می كردم، خیلی وقت ها می دیدم این كلمه ای كه الان فهمیدم همین است كه در ترجمه خواندم و احساس می كردم در اوج تنهایی، تنها نیستم، اما حالا قرآن نه فقط برایم یك مونس است بلكه معلم هم هست. می دانم كه در این زمانه خیلی چیزها جوان ها را ناراحت و افسرده می كند، آن ها را به غار تنهایی می برد، اما نباید در این لحظات ماند بلكه باید سریع از آن ها عبور كرد، چون خدا وعده داده «ان مع العسریسری» و آن همراهی كه می تواند ما را خیلی سریع از این جاده عبور دهد قرآن است.
● تأثیر فعالیت های قرآنی در زندگی شخصی شما چگونه بوده است؟
▪ قرآن روح و جسم را زنده كرده است (و من احیاء الناس كمن احیاء الناس جمیعاً): (اگر كسی یك نفر را نجات دهد گویا همه مردم را نجات داده است.) همین گونه كه دلم را قرآن زنده كرده است دوست دارم دل های دیگران را زنده كنم. مسیر شروع كار قرآنی همه را خدا لطف كرد جلوی پایم گذاشت، از یك خواستن از امام رضا(ع) بدون این كه معلمی داشته باشم. شروع كردم بعد پله پله احساس كردم مثل بچه كه بزرگ می شود به چیزهای بیشتر نیاز دارم، پیگیری كردم.
● راهبرد انتقال آموزه های دینی به نسل جدید چیست؟ و چگونه می توان تعلیمات قرآنی را در زندگی پیاده كرد؟
▪ همیشه این قاعده زندگی است، در سختی ها آدم ها به هم نزدیك می شوند و هم این كه آدم ها برای رهایی از این شرایط سخت بیشتر تلاش می كنند. تجربه نشان داده است هر چند تجربه جنگ تلخ بوده، اما در طول سال های جنگ اعتقادات افراد بیشتر محكم شده است، ما اول انقلاب محافل قرآنی پر بركتی داشتیم، حرف درستی است، اما دو عامل هست كه قابل بررسی است كه تا ما بتوانیم راهكاری برای درك درد نسل جوان پیدا كنیم؛ اول این كه رفاه طلبی مردم در عصر حاضر باعث شده است كه كمتر احساس نیاز به آموزه دینی بكنند.
دوم این كه محفل های قرآنی كه قبلاً تشكیل می شد، محفل های كوچك خانوادگی یا محلی بود، لذا یك انس و الفت خاصی بین افراد حاكم بود، اما الان اغلب كلاس های قرآن به صورت دسته جمعی و خیلی رسمی برگزار می شود.
به قول آقای دولابی، ما باید اجازه دهیم جوان ها در كلاس های قرآن بنشینند قرآن به غلط بخوانند تا این كه به مرور زمان به یادگیری آن علاقه نشان دهند. درد نسل سوم ما این است كه محفل های صمیمی و كوچك و راحتی كه بتوانند قرآن را بخوانند كمتر دیده می شود. لازم نیست از جوان ها مدام غلط تجویدی بگیریم اجازه دهید آن ها در كلاس حضور داشته باشند به مرور زمان مهر قرآن به دل آن ها می نشیند. [همیشه به جوانان یادآوری كنیم كه قرآن نامه معشوق است و همه آدم ها نامه معشوق را نه یك بار بلكه صدبار می خوانند نه خواندن بلكه آن را حفظ هم می كنند نه فقط حفظ كردن كه از آن نگهداری هم می كنند و نه فقط نگهداری كه با آن همیشه به یاد معشوق می افتند.]
● برای بالا بردن سطح انگیزه و اشتیاق عموم افراد جامعه بالاخص جوانان در جهت همنشینی و عمل به قرآن چه باید كرد؟
▪ در وجود همه ما قرآن است فقط مثل آینه است كه روی آن را غبار گرفته است، كار ما زدودن این غبار است شاید ما باید با زبانی مثل پیامبر و حتی روش های او قرآن و آموزه های آن را به جوانان منتقل كنیم، در سیره پیامبر نقل شده گاهی برای آموختن بعضی مطالب به تازه مسلمانان از نقاشی كمك می گرفتند. امروزه نیز كه عناصر بصری دنیای اطراف جوانان ما را احاطه كرده است ما نیز باید همچون پیامبر با استفاده از عناصر بصری این آموزه ها را به آن ها منتقل كنیم تا اشتیاق یادگیری در آن ها ایجاد شود وظیفه ما به عنوان كسانی كه چند سال زودتر با قرآن آشنا شده ایم این است كه طعم شیرین قرآن را به جوانان هدیه كنیم. [من مطمئن ام جوانی كه یك بار طعم شیرین اش با قرآن را بچشد و بداند در آن لحظه خداوند به فرشتگان مباهات می كند هیچگاه همنشینی با قرآن را ترك نمی كند.] البته تلاش ما در جهت عمل به قرآن نیز تاثیر بسزایی دارد چرا كه مولای ما امام علی(ع) فرمودند مردم را با اعمالتان به دیدن دعوت كنید نه با زبانتان. بارها مشاهده كرده ایم كه چگونه جوانان شیفته یك معلم یا استاد خود می شوند، چه خوب است كه همیشه جوانان ما شیفته معلم یا استاد قرآن شوند.
● در آخر اگر كلامی برای مخاطبین دارید بفرمایید.
▪ به عنوان یك دوست و كسی كه چند سال در سرزمین قرآن قدم زده است به دوستان خود می گویم كه قرآن را به شما می سپارم. این قشنگ ترین هدیه ای كه به شما می دهم، اما خواهش می كنم كه كادویش را باز كنید، لای كتاب را باز كنید و بدانید كه خیلی حرف برای گفتن دارد و این قدر بین علوم دینی و علوم جدید فاصله نیندازید. خوشحال می شوم كه افراد علاه بر تخصص خود قرآن را هم دارند. یك پزشك قرآنی یك مهندس قرآنی. در آخر هم می گویم: هر چه خواهی باش، اما با قرآن باش.

منبع : روزنامه جوان