۱۷ نوامبر ؛ راهی به سوی استقلال

صبح شنبه ۱۷ نوامبر آلبانیایی تبارهای کوزوو که هشت سال است برای استقلال خود مبارزه می کنند و به این نتیجه رسیده اند که دیگر هیچ راه حل دیپلماتیکی آرزوی هشت ساله آنان را به واقعیت بدل نخواهد ساخت، به پای صندوق های رأی رفتند تا در انتخابات پارلمانی به کسی رأی دهند که بتواند به طریقی دیگر استقلال را برایشان به ارمغان آورد.
اگرچه بزرگ ترین دغدغه مردم کوزوو استقلال است اما واقعیت آن است که آنها به معجزه ای دیگر نیز نیازمندند، معجزه ای که بتواند به مشکلات اقتصادی این خطه سروسامانی ببخشد. اوضاع نابسامان معیشتی این سرزمین کوچک ، به دنبال خود انواع مشکلات محسوس و نامحسوس آورده است ، بسیاری از مردم از برق و آب سالم یا فرصت های شغلی که با آن بتوانند امکانات اولیه زندگی را برای خود فراهم آورند بی بهره هستند. مطابق آمار چیزی بیش از ۴۲ درصد مردم این کشور از معضل بیکاری رنج می برند و به همین دلیل هرچند در سال های اخیر بر تعداد مغازه هایی که تابلوهای نئون آنها مشتریان را به خود جلب می کند، افزوده شده است، امامشتری اندکی به آنها سر می زند. مردم رنجور کوزوو از پی این مشکلات اقتصادی به استقلالی فکر می کنند که به پندارشان اگر به دست آید، وضعیت آنها را نیز دگرگون خواهد ساخت. همین آرزوها موجب شد تمام نامزدهای حاضر در انتخابات پارلمانی مبارزه استقلال را شعار اول خود قرار دهند.
در این میان ظاهراً شعارهای «هاشم تاچی» رهبر حزب دموکراتیک کوزوو و رهبر سابق نیروهای جدایی طلب آلبانیایی تبار بر دل مردم نشسته است که آرای حزب او براساس نتایج اولیه شمارش آرا به ۳۵ درصد می رسد. پیروزی حزب «هاشم تاچی» می تواند بسیار پرمعنا باشد. هم برای بلگراد که راه استقلال را سد کرده و هم برای جهان غرب که در گشودن این راه دچار تردید شده است. هاشم تاچی پیش از این وعده داده بود اگر نخست وزیر شود، پس از انقضای ضرب الاجل تعیین شده توسط سازمان ملل یعنی روز ۱۰ دسامبر استقلال کوزوو را اعلام خواهد کرد.
رأی روز ۱۷ نوامبر مردم کوزوو نشان داد که آنها به چیزی جز تشکیل یک حکومت مستقل و یافتن هویت نوین نمی اندیشند. این آن چیزی نیست که اقلیت ده درصدی صرب تبار کوزوو که انتخابات را تحریم کرده بودند موافق آن باشند. «هاشم تاچی» که اندکی پس از نیمه شب هواداران او به نشانه پیروزی پرچم های شادمانی برافراشتند، با حضور در جمع هواداران خود دیگر بار نوید استقلال را به آنها داد و گفت: «امشب عقربه های ساعت به جلو حرکت کردند تا عصری جدید را در تاریخ کوزوو رقم بزنند. حالا کوزوو آماده است تا به سمت راهی برود که آن را به استقلال رهنمون خواهد شد.»
کوزوو در سالیان اخیر یکی از بخش های فقرزده یوگسلاوی بوده است و اکنون نیز به عنوان بخشی از صربستان شناخته می شود. از سال ۱۹۹۹ به این سو این ناحیه بالکان استان خودمختار نامیده شد. از آن زمان تاکنون همواره اکثریت ۹۰ درصدی آلبانیایی تبارها خواهان استقلال کامل بوده اند اما صربستان مخالف تحقق چنین چیزی است. سال ۱۹۹۹ پس از درگیری های خونینی که در این منطقه به وقوع پیوست، نیروهای ناتو وارد منطقه شدند تا از آنچه حمام خون دیگری در بالکان خوانده شد جلوگیری کنند. از آن زمان تاکنون کوزوو زیر نظر سازمان ملل اداره می شود.
از دو سال قبل استقلال طلبی آلبانیایی تبارهای کوزوو شکل دیگری به خود گرفت. رهبران پرشتینا (مرکز کوزوو) مذاکرات دیپلماتیک خویش با هدف جدایی از بلگراد را با حکومت صربستان آغاز کردند اما با شکست این مذاکرات اندک اندک این استقلال طلبی بعد بین المللی نیز به خود گرفت، به طوری که پرشتینا تبدیل به صحنه رقابت دو رقیب دیرینه یعنی آمریکا و روسیه ای شد که یکی از صرب ها حمایت می کرد و دیگری از آلبانی تبارهای کوزوو و البته در این میان اتحادیه اروپا نیز منافع خود را در این اختلاف جست و جو می کند.
مجموع فعل و انفعالات باعث شد تابستان امسال «مارتی آهتیساری»، نماینده سازمان ملل در کوزوو وقتی که حاصل مذاکرات ۱۴ ماهه خود با دو طرف را بی فایده می دید، طرح جدیدی به نام تروئیکا ارائه کرد و همین طرح به دور جدیدی از گفت وگوها با حضور مثلث آمریکا، روسیه و اتحادیه اروپا انجامید . نتیجه مذاکرات تروئیکا به ارائه دو طرح مقابل هم منجر شد اولی طرح گروه غرب بود که بر مبنای آن کوزوو می توانست به استقبال نسبی خود دست یابد که این طرح با واکنش منفی شدید ویسلاو کوشتونیتسا نخست وزیر و «بوریس تاریچ» رئیس جمهور صربستان رو به رو شد. بنابراین طرح دومی با تلاش روسیه و بلگراد ارائه شد که خواهان اجرای مدل هنگ کنگ برای حل مشکل کوزوو بود.
برپایه این طرح کوزوو می تواند همانند هنگ کنگ که در کنار چین تحت یک دولت اما با دو نظام مختلف قرار دارد اداره شود، اما این طرح نیز چنان که پیش بینی می شد از سوی رهبران استقلال طلب کوزوو رد شد. زیرا طبق استدلال آنها هنگ کنگ و چین از یک قوم و ریشه بودند اما صرب ها و آلبانیایی تبارها، همواره در طول تاریخ از تقابل قومی رنج برده اند. با این مقدمات طبیعی بود که انتخابات ۱۷ نوامبر به رفراندوم استقلال کوزوو تبدیل شد. مردم کوزوو که ایمان یافته اند دیگر با مذاکرات دیپلماتیک راه به جایی نخواهند برد، در انتخابات شنبه، تلاش کردند به گونه ای دیگر به آنچه که حق خود می دانند، دست یابند. پس ، از حزب «تاچی» حمایت کردند که سرسختی خاص خود را در پیگیری تفکر جدایی نشان داده است.
با این همه یک نکته درباره آینده جناح پیروز مبهم مانده است، حزب دموکراتیک کوزوو علیرغم حمایت بخش بزرگی از جمعیت ۲ میلیون نفری کوزوو همچنان از حمایت لازم برای تشکیل دولت بی بهره است. لذا ناگزیر است که برای تشکیل یک دولت ائتلافی با احزاب و طرف هایی وارد مذاکره شود که درباره مسأله استقلال تندروی او را ندارند.

بنفشه غلامی

منبع : روزنامه ایران