هری پاتر عامل اتحاد نوجوانان جهان

هری پاتر و جی کی رولینگ دیگر در دنیای ادبیات امروز نام هایی شهره اند که نمی توان بی تفاوت از کنارشان گذشت. هری پاتر شخصیتی خلق شده در دنیای جادو و جادوگران پا به دنیای ادبیات و سینما گذاشته، نمادی از خواسته های درونی و حتی تاریخی جوان امروز در جهان است و جی کی رولینگ حداقل به عنوان یکی از پولدارترین زنان نویسنده، آدم های جالبی به نظر می رسند، خیل مشتاقان جهانی و ایرانی خانم نویسنده و قهرمان جوانش بی شک نشان از رویدادی بزرگ در جهان است که مخاطبان داستان های فانتزی نیز از آن بی بهره نبوده اند.
این واقعه ادبی به قدری جالب شده که ناشر و نویسنده یک روز را برای رونمایی کتاب در سراسر جهان در نظر می گیرند و از این رهگذر نیز تبلیغات عظیمی برای کتاب خود به راه می اندازند.
به هر حال، هری پاتر پدیده ای در دنیای ادبیات تخیلی به شمار می رود، چه طرفدار آن باشیم و چه از آن بدمان بیاید، این واقعیت انکارناپذیر است.
روز ۲۱ جولای روزی است که فروش کتاب هفتم هری پاتر در جهان آغاز شد.
شاید نه به همین مناسبت و شاید به مناسبت علا قه وافر ایرانی ها به این کتاب در نشستی کاملا دوستانه در خبرگزاری پانا با مترجم هری پاتر در ایران یعنی خانم ویدا اسلا میه گفت وگو کردیم.
ویدا اسلا میه روز ششم مرداد (۲۸ جولا ی) به دنیا آمده است که از قضای روزگار روز تولد خود هری پاتر و خانم نویسنده است.
به گزارش خبرگزاری پانا، ویدا اسلا میه مترجم مجموعه آثار هری پاتر، نوشته نویسنده انگلیسی جی کی رولینگ، در ابتدای این جلسه در پاسخ به سوال خبرنگار پانا که از وضعیت ترجمه آثار کودک و نوجوان پرسید گفت: ترجمه کتاب کودک و نوجوان نسبت به چند سال گذشته پیشرفت خوبی داشته است. زمانی که من شروع به ترجمه کردم این کتاب ها اندک بود و کتاب های موجود، اکثرا تجدید چاپ کتاب های گذشته بودند یا اینکه با ترجمه های جدید چاپ شده بودند، اما الا ن بسیاری از مجموعه های مطرح دنیا در ایران ترجمه شده و به نظر من نسبت به گذشته وضعیت بهتری پیدا کرده است.
پرسش دیگر درباره داستان های فانتزی و نیاز نوجوانان ما به این داستان ها بود و مترجم هری پاتر در این زمینه گفت: نیاز نوجوانان به طور عمده در سراسر دنیا شکل واحدی دارد که البته وقتی به فرهنگ ایرانی می رسیم کتاب هایی که نویسندگان ایرانی می نویسند بهتر می تواند نیازهای نوجوانان را مرتفع کند، اما در زمینه کتاب هایی که در سطح بین المللی مطرح و ترجمه می شوند باید بخشی را در نظر گرفت که مربوط به نیازهای مشترک است و به خصوص مجموعه هری پاتر به عقیده من توانسته اتحادی را از لحاظ ذهنی میان بسیاری از نوجوانان دنیا به وجود بیاورد.
پرسش دیگری که مطرح شد درباره نزدیکی فضای داستان های افسانه با دنیای کودکی و ارتباط نوجوانان با داستان های فانتزی و به نوعی افسانه مدرن بود، مترجم کتاب های هری پاتر در این باره گفت: داستان هری پاتر آغازی در یک نوع روش داستان نویسی است، روشی در ادبیات که در آن از عناصر فانتزی و تخیلی (مثل جن و پری و...) استفاده می شود، هرچند که قبلا هم استفاده شده بود، چیز جدیدی نبود و به نوعی فقط ارائه روایتی تحدید شده، از این عناصر فانتزی خیلی از نویسندگان غربی استفاده کردند و آثاری که از آنها ترجمه شده است هم مورد استقبال قرار گرفته است.
اسلا میه درباره ویژگی های آثار مناسب نوجوانان گفت: این داستان ها باید ویژگی ها و عناصر زیادی داشته باشد، مثل جذابیت، پایبندی به اصول فرهنگی مطرح شده در یک کشور، زبان رسا و همراه با اختصار اگر بنا است در سطح بین المللی مطرح شود باید از عناصر مشترک میان ملت ها استفاده شود، اینها عناصری هستند که برای مردم دنیا اهمیت دارند و مهم اند و این مهمترین و اصلی ترین ویژگی ادبیات نوجوانان است.
اسلا میه درباره تعامل میان مترجم و مخاطب افزود: از آنجایی که خیلی از عناصر فرهنگی ممکن است برای خواننده غیرآشنا با فرهنگ نویسنده جذابیت نداشته و قابل درک نباشد می باید معادل آن عناصر را در فرهنگ خود بیابد وآن را به صورتی قابل درک و جذاب به مخاطب خود ارائه کند.
وی درباره تجربه های مشابه در ترجمه هری پاتر گفت: خیلی به من انتقاد شد که «شما هری پاتر را بیش از حد ایرانی کرده اید و وقتی آن را می خوانیم حس می کنیم، یک نویسنده ایرانی آن را نوشته است» آنها فکر می کنند من از خودم نوشته ام در حالی که ابدا این طور نیست.
من تمام سعی و تلا شم این بوده است که داستان را با فرهنگ خودمان مطابق کنم تا برای خواننده جذابیت داشته باشد، خانم رولینگ در بخش هایی از کتاب ضرب المثل هایی ساخته است که در فرهنگ انگلیسی هم نبوده در آن جا من باید معادل ضرب المثلی را که خانم رولینگ ساخته پیدا می کردم و می نوشتم، یعنی باید یک کار اساسی می کردم نه این که اولین چیزی راکه به ذهنم می رسید، می نوشتم. من به عنوان یک مترجم یاد گرفته ام که امانت دار باشم و آرزوی قلبی من این است که بتوانم همان مطالبی را که موجود در کتاب را ترجمه کنم و دستی در آن نبرم و یقین داشته باشید، اگر بخش هایی از کتاب تغییر کرده از اراده من خارج بوده، اگر من می خواستم به میل خودم به متن وفادار باشم کتاب مجوز انتشار نمی گرفت. البته این به معنی بازنویسی نبوده است. مثلا انگلیسی ها می گویند، کاتولیک تر از پاپ من اگر این را بنویسم خیانت کرده ام چون معادل آن را در فارسی داریم و کاسه داغ تر ازآش، اگر من معادل مناسب را پیدا کنم، امانت دار بوده ام، هم به فرهنگ و زبان خودم هم به متن.
اسلا میه درباره انگیزه اش از ترجمه مجموعه هری پاتر گفت: مثل بقیه کتاب ها، این کتاب هم به من پیشنهاد شد و وقتی خواندم جذب مطالب و شیوه روایت داستان شدم و به نظرم برای نوجوانان هم جذاب می آمد، برای همین شروع کردم به کار کردن، سعی کردم با ترجمه ای خوب سایرین را در لذت خواندن این کتاب سهیم کنم. وی به وجه تمایز هری پاتر با سایر مجموعه های کودک و نوجوان هم اشاره کرد و گفت: هر نسلی از ادبیات خودش را دارد و وقتی مطلبی با همان ادبیات ارائه شود مخاطب بیشتری پیدا می کند این مساله ای طبیعی است و خانم رولینگ هم همین کار را کرده یعنی دنیای امروزی و دنیای تخیلی را در موازات هم با ادبیات نسل امروز در داستانش ارائه کرده است.
دلیل دیگر این است که در مدرسه جادوگری «هاگوارنر» که بیشتر داستان در آن اتفاق می افتد. دانش آموزانی از سراسر جهان حضور دارند و بچه های همه کشورها احساس می کنند، نماینده ای در آن مدرسه دارند و استفاده از اسطوره بسیاری از کشورها و ملت ها و حتی ایران هم دلیل دیگر است، و نکته دیگر هیجان و طنزی است که تا بیش از این که فضای کتاب به خاطر بازگشت شخصیت منفی رو به تاریکی مطلق برود، تاثیرگذار بوده است.
در پرسش بعدی خبرنگار پانا از فروش سراسری کتاب درجهان و این که مترجم کتاب آخر را دریافت کرده است، پرسید و اسلا میه گفت: نه من کتاب را نگرفته ام کتاب هفتم به زبان اصلی به طور همزمان در سراسر دنیا ساعت ۲/۳۰ بامداد شنبه ۳۰ تیرماه توزیع می شود و من هم همان روز کتاب را دریافت می کنم و شروع به ترجمه می کنم. این که ترجمه کتاب با کتاب هم زمان منتشر شود، شدنی نیست چون نویسنده نسبت به چاپ کتابش حساسیت دارد.
وی درباره تغییر احتمالی نام کتاب توضیح داد: الا ن نمی شود گفت: من باید کتاب را کامل بخوانم داستان را حس کنم بعد با توجه به متن داستان معادل نا م کتاب را پیدا کنم، مثل کتاب محفل ققنوس تا زمانی که کتاب را نخوانده بودم محال بود کلمه محفل به ذهنم برسد.

فراز انصاری

منبع : روزنامه مردم سالاری