برگی از تاریخ (۸ خرداد)

امروز هشتم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۱۲ جمادی الاول ۱۴۲۸قمری و ۲۹ می ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● پیش بینی طالس دانشمند یونانی در مورد خورشید گرفتگی
۲۵۹۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۵۸۵ قبل از میلاد، طالس که دستی در نجوم داشته وقوع خورشید گرفتگی را پیش بینی كرده بود.
طالس یکی از حکمای سبعه یا هفتگانه ی یونان است . حکمای سبعه ، هفت حکیمی می باشند که پیش از سقراط می زیستند .
طالس مابین ۶۴۰-۵۴۰ قبل از میلاد می زیست . اخترشناس ، فیلسوف ، ریاضیدان و مرد تجارت و بازرگانی بود . او در هندسه نوآور بود . برهان و اثبات هندسی از کارهای مهم اوست . طالس واجد ذهنی برجسته تر نسبت به بابلی ها و مصری ها بود و سوالاتی را مطرح می نمود که فقط از طریق خرد محض می توان به آنها پاسخ داد.
زندگی وی مصادف با بعضی از حملات ایران به یونان بود وی سفرهایی به خارج از یونان داشته كه از آن جمله میتوان سفر به مصر و فینیقیه( فلسطین امروزی ) را یاد كرد .
نقل است که یكی از سفرهای او به مصر برای یادگیری هندسه بوده است كه مشهور است وی در این سفر ارتفاع یكی از اهرام مصر را بوسیله اندازه گیری سایه آن محاسبه میكند بدین شكل كه در موقعی از روز كه طول سایه خود با قدش یكسان است طول سایه هرم را اندازه گیری میكند .
وی دستی در نجوم داشته و چنانکه ذکر شد خورشید گرفتگی را در سال ۵۸۵ قبل از میلاد پیش بینی کرده بود . بیشتر مورخان وقوع این خورشیدگرفتگی را ۲۸ ماه مه آن سال نوشته اند که در عین حال یک مبدا تقویم قرار گرفته است.
نقل است که در یکی از نبردهای ایران با دولت لیدی ، پادشاه لیدی كه قبلا زمان وقوع یک خورشید گرفتگی را از طالس دانشمند شهر میلتوس شنیده بود، پس از این كه احساس كرد نیروهای او بیش از آن تحمل مقاومت ندارند به شاه ایران پیام داد كه خدایان با ادامه جنگ موافق نیستند و اگر خونریزی قطع نشود، خورشید را تیره خواهند ساخت و ظلمت همه جا را فرا خواهد گرفت. منتها شاه ماد كه یگانه پرست بود و جز اهورامزدا وجود خدای دیگری را باور نداشت، این پیام را خدعه جنگی پنداشت و به نبرد ادامه داد.
اما با مشاهده کسوف با ترك مخاصمه با دولت لیدی (بخشی از آناتولی ، تركیه امروز) موافقت كرد و پس از یک رشته مذاکرات یک ماهه قرار شد رودخانه «هالیس» مرز دو كشور باشد.
طالس دانشمند یونانی خورشید گرفتگی را ۲۵ سال پیش از وقوع، پیش بینی کرده و بعدا روز دقیق آن را (۲۸ مه سال ۵۸۵پیش از میلاد) به دست داده بود و این پیش بینی، یک ماه پیش از وقوع آن به اطلاع پادشاه لیدی که میلتوس را در تصرف داشت رسانده شده بود ( این روز و ماه و سال بعدا با تطبیق تقویم ها به دست آمده است). با آغاز خورشید گرفتگی در روز اعلام شده، شاه ماد دستور توقف جنگ را داد و چون اندك زمانی پس از توقف خونریزی، خورشید بار دیگر و به تدریج ظاهر شد، مصلحت ندید كه جنگ ادامه یابد و روز بعد ترك مخاصمه اعلام شد كه در تاریخ عمومی به عنوان نخستین قرار ترك مخاصمه به مفهوم امروز و دارای شرایط و ضمانت اجرایی، ثبت شده است و سپس مذاکرات برای حل اختلافات مرزی طرفین آغاز شد که یک ماه تمام طول کشید.
● نبرد ایران و روم در نزدیکی پایتخت ایران
۱۶۴۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۳۶۳ میلادی ، در نزدیکی تیسفون ، پایتخت آن زمان ایرانیان ، امپراتوری ایران شاهد نبرد سخت ۶۰ هزار لژیونر رومی با ۶۵ تا ۸۰ هزار سرباز ایرانی به فرماندهی سپهبد «مرنا» بود. فرماندهی رومیان را ژولیان ،امپراتور روم ، شخصا برعهده داشت.
این نبرد در كنار دجله، در محلی كه اینك شهر بغداد است به فاصله کمی از شهر تیسفون ( مدائن ) روی داد . مارسه لیوس ، مورخ یونانی ، كه به عنوان یك افسر ارتش روم ناظر صحنه های جنگ بود ، شرح نبرد، علل و نتایج آن را برنگاشته است.
به نوشته وی، پس از درگذشت كنستانتین دوم در سوم نوامبر ۳۶۱ در ترسوس كه در قسطنطنیه دفن شد ، ژولیان جانشین او وارث مساعی او برای پیشگیری از ادامه تصرف قلمرو رومیان در مشرق زمین توسط شاپور دوم (ذوالاكتاف) شاه وقت ایران از دودمان ساسانی شده بود. وی پنجم مارس سال ۳۶۳ میلادی از فرصت دور بودن شاپور از پایتخت استفاده كرد و با ۹۰ هزار لژیونر عازم ایران شد.
در آن زمان شاپور دوم برای سركوب كردن باقیمانده طوایف «هون» به آن سوی ورارود (آسیای میانه) رفته بود. شاپور قبلا دوبار دست به حمله نظامی به قلمرو كنستانتین دوم زده و دست رومیان را از مناطق متعدد در آسیای غربی كوتاه كرده بود.
ژولیان در رسانیدن خود به پشت دیوارهای پایتخت ایران به قدری شتاب كرد كه منتظر پیوستن ۳۰ هزار تن از نظامیانش نشد كه آنان را قبلا روانه ارمنستان ساخته بود. شاپور دوم پس از آگاه شدن از لشكركشی ژولیان، با عجله عزم بازگشت به پایتخت كرد و تا رسیدن خود با واحدهای اصلی ارتش، سپاه سپهبد «مرنا» را مامور متوقف ساختن ژولیان كرده بود. سپهبد مرنا در نبرد بیست و نهم ماه مه موفق به متوفق ساختن ژولیان شد كه قصد او تصرف پایتخت ایران زمین بود.
افسران ژولیان كه متوجه نزدیك شدن شاپور دوم با سواره نظام زره پوش و به نوشته مارسه لیوس، دارای زره و سلاحهایی به شكل « كاتافراكت یونانی و كلیباناری رومی» و واحدهای فیل سوار زوبین انداز شده بودند ، از ژولیان خواستند كه تا رسیدن ۳۰ هزار سرباز كمكی به «سامرا» عقب نشینی كند كه او هم پذیرفت . ولی شاپور و «مرنا» از تعقیب او دست برنداشتند و ۲۶ ژوئن (۲۷ روز بعد) در حاشیه سامرا نیروهای رومی را پیش از این كه به صورت هلال آرایش یابند به محاصره درآوردند. ژولیان خود کشته شد و سپاهش نیز از میان رفت. از این رو روم به ناچار با ایران از در صلح درآمد و سوریه را به ایران واگذار کرد. شاپور دوم ، یا «شاپور ذوالاکتاف»، از شاهان دودمان ساسانی بود. او پسر هرمز دوم بود. او را در کودکی و پس از بر کناری برادرش آذرنرسه بر تخت نشاندند. در زمان کودکی او اعراب به مرزهای ایران تاختند و تاراج و خونریزی بسیار به راه انداختند. هنگامی که شاپور به جوانی رسید و خردسالی را پشت سر گذارد از تازیان انتقام سختی گرفت. او سزای کارهای عرب‌ها را با سوراخ کردن شانه‌هایشان می‌داد از این رو بدو لقب شانه سُنب یا ذوالاکتاف دادند.
از شاپور دوم سنگنوشته‌هایی در طاق بستان به یادگار مانده‌است.
● شکست بیزانس به دست سلطان محمد عثمانی
۵۵۴ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۴۵۳ میلادی ، بعد از ۵۵ روز محاصره قسطنطنیه ، سرانجام امپراطوری بیزانس به دست سلطان محمد دوم پایان یافت . در اواسط قرن پانزدهم امپراتوری مسیحی بیزانس در حال انقراض بود. ترکهای مسلمان عثمانی تمامی متصرفات بیزانس را بجز پایتخت آن، قسطنطنیه، به تسخیر خود در آورده بودند، در سال ۱۴۵۳ م بعد از تقریبا دو ماه محاصره، شهر قسطنطنیه به دست سربازان ینی چری سلطان محمد دوم سقوط کرد. بدینسان، شهری مسیحی نشین با قدمتی ۱۰۰۰ ساله به مرکز تمدن اسلامی تبدیل شد و «استانبول» نام گرفت.
در قرن دوازدهم امپراتوری بیزانس از رود دانوب تا جزیره کرت واز ایتالیا تا سوریه گسترش پیدا کرد. پایتخت آن، قسطنطنیه، مرکز تجارت شرق و غرب بود. مبلغان بیزانس، مسیحیت را به شوروی و بالکان گسترش دادند. اما امپراتوری بیزانس بوسیله ترکان سلجوقی که به سرزمین های آسیای صغیر حمله می کردند. مورد تهدید قرار گرفت.
مورخان در تقسیم بندی دوره های تاریخی، روز تصرف قسطنطنیه را آخرین روز قرون وسطا یا «مدی وال» خوانده اند (كه از دو واژه یونانی مدیوس و اوو گرفته شده است). این دوره تاریخی ده قرن طول كشیده بود.
با پایان یافتن قرون وسطا كه قرون ظلمت در اروپا هم خوانده شده است، قرون جدید آغاز شد كه عصر رنسانس (تجدید حیات علوم و ادبیات و فلسفه و هنر) و روشنگری است و انتشار كتابهایی كه دانشمندان بیزانتیوم در جریان محاصره قسطنطنیه با خود به ایتالیا برده بودند عامل عمده آغاز رنسانس شناخته شده است زیرا كه اروپایی ها با علوم، فلسفه، هنر و ادبیات یونان قدیم، ایران و اعراب آشنا شدند و به تحول ادامه دادند.
● تولد اسوالد اسپنگلر، فیلسوف آلمانی
۱۲۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۸۰ میلادی ، اسوالد اسپنگلر فیلسوف مشهور آلمانی که زوال غرب را پیش بینی کرده به دنیا آمد .
اسوالد اسپنگلر کسی بود که برای نخستین بار از واژه فرهنگ ماشینی نام برد.
● تولد شولوخوف نویسنده بزرگ روس
۱۰۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۰۵میلادی ، «میخائیل شولوخوف» نویسنده بزرگ روس ، در " کروژلینین هاملت " شوروی دیده به جهان گشود .
وی خالق داستان حماسی «دن آرام» است كه در آن ، احساسات ناسیونالیستی خود را به روسها نشان می دهد . داستان «دن آرام» شولوخوف كه در چهار جلد انتشار یافته شرح زندگانی قزاقها را در جریان جنگ جهانی اول، انقلاب بلشویكی، و جنگ داخلی روسیه منعكس می كند. " دن آرام " او را به آذین و احمد شاملو به فارسی برگردانده اند.
شولوخوف برنده جوائز ادبی بسیار از جمله جایزه نوبل سال ۱۹۶۵ بود. وی در سال ۱۹۸۴ میلادی درگذشت .
● در گذشت علامه صدر کاظمینی
۹۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۳۸ ه ق ، علامه بزرگوار و از علمای برجسته جهان تشیع سید اسماعیل صدر کاظمینی دار فانی را وداع گفت .
● رحلت آیت الله میر سید علی فانی اصفهانی
۱۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۶۸ شمسی ، آیت الله میر سید علی فانی اصفهانی ، مفسر سوره فاتحه، دار فانی را وداع گفت .
ایشان در سال ۱۲۹۴ شمسی در اصفهان به دیده به جهان گشود و از ۹ سالگی به تحصیل مقدمات علوم اسلامی روی آورد. وی پس از طی مقدمات و سطوح در محضر حضرات آیات سید محمد نجف آبادی و میر سید علی نجف آبادی به درجات بالای علمی دست یافت. آیت الله سید علی فانی اصفهانی پس از نیل به درجه اجتهاد از اصفهان راهی نجف اشرف شد و در مدت اقامت ۳۰ ساله در این شهر به تدریس فقه و اصول، تفسیر، کلام و اخلاق و غیره مشغول شد.
ایشان در سال ۱۳۵۲ شمسی به ایران مراجعت نمود و در حوزه علمیه قم به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. آثار باقی مانده از ایشان متجاوز از ۸۰ جلد کتاب می باشد که دستور حج و عمره فواید الرجالیه، اربعین حدیث و تفسیر سوره فاتحه و غیره از جمله آثار اوست . ایشان سرانجام در ۸ خرداد ۱۳۶۸ در سن ۷۴ سالگی دار فانی را وداع گفت و به ملكوت اعلی پیوست.
● به ریاست جمهوری رسیدن بوریس یلتسین
۱۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۹۰ میلادی ، بوریس یلتسین به عنوان رییس جمهور جمهوری فدراتیو روسیه انتخاب شد .
بوریس نیکولایویچ یلتسین در سال ۱۹۳۱ متولد شد . او نخستین رئیس جمهور منتخب روسیه به شیوه دموکراتیک ، پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بود.
یلتسین در فروپاشی شوروی نقش موثری داشت. او در سال ۱۹۹۳ به تانکهای ارتشی دستور داد تا پارلمان کشور را که در کنترل کمونیستهای تندرو بود مورد حمله قرار دهند.
جانبداری بوریس یلتسین از برقراری دموکراسی در روسیه و کمک وی به این روند، از او در میان کشورهای غربی که خواهان فروپاشی شوروی بودند، یک چهره دموکرات ساخت.
یلتسین در سال ۱۹۹۴، دستور لشکرکشی به چچن را صادر کرد. کاری که بعدها، موجب پشیمانی او شد.
در سال ۱۹۹۶، برای دومین بار به ریاست جمهوری جمهوری فدراتیو روسیه انتخاب شد و تا سال ۱۹۹۹ در این مقام باقی ماند.
او در تاریخ ۳۱ دسامبر سال ۱۹۹۹ میلادی، از قدرت کناره گیری کرد و اداره امور کشور را به ولادیمیر پوتین سپرد. پوتین در آن زمان رئیس ادراه اطلاعات و امنیت روسیه (کا گ ب) بود.
یلتسین سابقه بیماری قلبی داشت و یک بار در سال ۱۹۹۶، مورد عمل جراحی قلب قرار گرفته بود. سرانجام در تاریخ ۲۳ آوریل ۲۰۰۷ میلادی، کاخ کرملین، خبر درگذشت بوریس یلتسین بر اثر بیماری قلبی را در اختیار رسانه های روسیه گذاشت. یلتسین، در هنگام مرگ، هفتاد و شش ساله بود.

منابع :
۱- روزنامک
۲- مهر
۳- سایت رشد
۴– ویکی پدیا
۵- سایت طالس
۶- وبلاگ دانشجویان
۷- سایت شخصی
۸- irib

منبع : تبیان