نوجوانان را برای فردا آماده کنیم

آیا كسانی كه می دانند با كسانی كه نمی دانند برابر هستند؟ قرآن كریم (سوره زمر، آیه ۹) مسلما دانایان با نادانان برابر نیستند، هیچ پدر و مادری خود به خود نمی تواند پدر یا مادر موفقی بشود و نوجوان خود را آن طور كه هست بشناسد و او را درك كند و با او رابطه درست و صحیح برقرار نماید، مگر این كه دانایی های ضروری را كسب كند. (توانایی در دانایی است) و یا در شعر معروف: توانا بود هر كه دانا بود... زدانش دل پیر برنا بود.
علت اصلی شكست پدران و مادران در تعلیم و تربیت فرزندانشان، عدم شناخت كودكان و نوجوانان است. والدینی كه دارای فرزند نوجوان هستند، با مسایل گوناگون روبه رو می شوند، بخش عمده ای از این مسایل، از عدم برقراری رابطه انسانی با نوجوان ناشی می شود. نوجوان در مرحله خاصی از گستره رشد به سر می برد و باید با شناخت و آگاهی با او برخورد شود. پژوهشهای متعدد نشان داده است كه هر قدر والدین دانا و آگاهتر باشند، با مشكلات كمتری روبه رو می شوند. از سوی دیگر خانواده هایی كه نسبت به نقش ها، وظایف و مسوولیت های خود بیشتر آگاهی دارند، بهتر می توانند با فرزندانشان رابطه برقرار و دوره حساس و پر انرژی نوجوانی را به طریق مطلوب هدایت نمایند.
اگر به سلامت و رشد و شكوفایی همه جانبه شهروندان یك جامعه فكر می كنید، باید به سلامت خانواده بیندیشید. همچنین اگر به سلامت جامعه فكر می كنید باید به سالم سازی خانواده ها بیندیشید. از این رو در آموزش پدران و مادران، یك هدف عمده تعقیب می شود و آن هم «سالم سازی خانواده» است. مسایل نوجوانان و جوانان یك جامعه از جنبه های گوناگون دارای اهمیت است. اما مساله برقراری رابطه میان والدین و آنان از اهمیت بیشتری برخوردار است. نوجوان در حال گذر از دوران كودكی به دوران بزرگسالی است و نوجوانان و جوانان سرمایه های واقعی جامعه را تشكیل می دهند. بنابراین اساس هرگونه برنامه ریزی و رفتار با نوجوان، شناخت واقعی نوجوان است. از سوی دیگر نوجوان در این دوره به ارزیابی و بازنگری روابطش با والدین می پردازد. ممكن است نتیجه ارزیابی نوجوان از والدین كه زمانی «قهرمان» او محسوب می شده اند، اكنون منفی و نامطلوب باشد و نوجوان گاهی والدین خود را با دیگران مقایسه می كند و در نتیجه به برخی از ضعف ها و كاستی ها پی می برد. این ضعف ممكن است سبب ناامنی و خشم نوجوان شود و در نتیجه نوجوان به والدینش پرخاش می كند و عقیده و سبك زندگی آنها را رد می كند. در این شرایط نوجوانان نیز نیاز به آموزش دارند، بدانند كه شیوه برقراری رابطه با والدین چگونه است. همچنین نوجوانان باید آگاهی های لازم درباره پذیرش واقعیت ها، ویژگی های فرهنگی و شرایط اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی را كسب كنند. در هر حال باید به فرزندان یادآور شد كه بهترین و امین ترین كسانی كه می توانند به آنان كمك كنند و مشاور آن ها باشند، پدر و مادر هستند.
● آمادگی برای ورود به دنیای واقعی
یكی از مهم ترین هدف های تعلیم و تربیت در تمام سطوح، چه رسمی، چه غیررسمی، در خانه، مدرسه و جامعه، باید آماده سازی فرد برای زندگی در دنیای واقعی باشد. برای این منظور باید فرزند نوجوانتان را با واقعیت های تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی آشنا كنید و آموزش به او بدهید كه او را برای زیستن در این دنیا آماده كند. «آموختن برای زیستن» باید هدف همه معلمان و مربیان باشد. گاهی اوقات، نوجوان تقاضایی از پدر و مادر می كند و بدون دلیل با مخالفت روبه رو می شود. برای مثال نوجوانی دوچرخه یا كامپیوتر می خواهد و پدر و مادر در این خصوص پاسخ می دهند «صلاح نیست» و یا «نمی توانیم» نوجوان دلیل می خواهد و می پرسد چرا صلاح نیست؟ چرا نمی توانید؟ در این شرایط باید صمیمانه و مستدل با او صحبت كرد و درآمد و هزینه های واقعی خانواده را برای او تشریح كرد و توضیح داد تا او متقاعد شود. از سوی دیگر نوجوان باید صبر كردن را بیاموزد و در زندگی خانوادگی با برنامه ریزی، بودجه بندی و اولویت ها آشنا گردد. از این رو نباید انتظار داشته باشد كه هر چه تقاضا كرد یا خواست، بی درنگ در اختیار او قرار گیرد، نوجوان باید صبر كردن را بیاموزد موانع را بشناسد با ناملایمات و مشكلات دست و پنجه نرم كند و یاد بگیرد كه چگونه با وضع موجود كنار بیاید.
برای این كه نوجوان با واقعیت های تلخ و شیرین زندگی به تدریج آشنا شود، باید در دنیای واقعی و شرایط طبیعی آموزش ببیند و تربیت شود. پدر و مادر اجازه ندارند نوجوان را در دنیای خیالی و رویایی تربیت كنند و یا خدای ناكرده او را فریب دهند و یا اغفال كنند. برای مثال در مواردی مانند شغل پدر، میزان درآمد خانواده، فوت پدر یا مادر و نظایر آن، قبل از این كه فرزندتان حقیقت را از زبان شخص دیگری بشنود و كاخ باورهایش فرو ریزد، شما خودتان سعی كنید با زمینه سازی و ایجاد آمادگی های لازم، به تدریج به زبان ساده، مختصر، محرمانه و صمیمانه واقعیت ها و حقایق زندگی خانوادگی را با او در میان گذارید تا بدین ترتیب اعتماد و اطمینان نوجوان حفظ شود.

منبع : روزنامه جوان