تعریف گلوکوم

قبلاً فکر می‌کردند گلوکوم یک بیماری واحد است با اختلاف جزئی، اگر فشار ۳۰ بود به ۲۰ می‌آورند اگر ۲۵ بود می‌رسانند به ۱۶ و اگر ۱۶ بود به ۱۰ می‌رسانند. اگر تنها وسیله‌ی انسان چکش باشد همه چیز به نظر می‌رسد که میخ است.
گلوکوم یک اپتیک نوروپاتی پیشرونده است که نمایانگر مراحل آخر بسیاری از بیماریهائی است که اکثراً ناشناخته و همراه با عوارض خارج چشمی بوده و به طرق مختلف چشم را گرفتار می‌کنند مثل نارسائی قلب و نارسائی کبد که در اثر عوامل مختلف ایجاد می‌شود.
بعضی از این عوامل قسمت قدامی را گرفتار نموده و اختلال عمل ترابکولا را ایجاد می‌کنند مثل سندرم pigment dispersion و گلوکوم زاویه‌ی باز اولیه ژوونال که هر یک پاتوفیزیولوژی مشخص داشته و درمان باید متوجه این عوامل باشد.
بعضی دیگر عصب اپتیک را گرفتار نموده از طریق اختلال در مایعات خارج سلولی و یا اختلال در جریان خون این ناحیه. بالاخره مرگ تدریجی سلولها ممکن است مربوط به دژنرسانس ثانوی در اثر توکسین‌های آزاد شده از مرگ سلول‌های عصبی مجاور باشد.
شواهدی موجود است که نشان می‌دهد اشکالات پرفوزیون در سطح رتین، کوروئید و عصب اپتیک ناحیه‌ی پری پاپیلر در بیماران گلوکومی وجود دارد. اگر فشار چشم ۲۱ را ملاک تشخیص قرار دهیم بسیاری از بیماران گلوکومی را تشخیص نخواهیم داد. اگر فشار چشم را تدریجاً بالا ببریم تا به حد فشار خون دیاستولیک شریان مرکزی رتین برسد مکانیسم اتورگولاتوری عروق به کار افتاده‌ی پرفوزیون را تنظیم می‌نماید. بیماران گلوکومی چنین ظرفیتی را ندارند. اگر فشار داخل چشم را در بیماران گلوکومی به حدود ۱۵ تا ۱۶ برسانیم پرفوزیون شریان مرکزی شبکیه باز هم کمتر از افراد طبیعی که فشار چشم آنها را به ۴۰ یا ۵۰ رسانده باشیم خواهد بود.
در درمان بیماران گلوکومی باید بتوانیم این نقیصه را جبران نمائیم.
در دو گروه بیماران گلوکومی که فشار قبل از درمان آنها برابر بود در یک گروه تیمولول و در گروه دیگر پیلوکارپین داده شده و با وجودی که در هر دو گروه فشار به یک اندازه پائین آمده بود در ۰/۲ بیمارانی که تیمولول دریافت می‌کردند بهبود میدان بینائی دیده شد در ۰/۲ ثابت مانده بود و در ۰/۱ بدتر شده بود در حالی که در بیشتر بیمارانی که پیلوکارپین دریافت کرده بودند بدتر شده بود. بنابراین محققان نتوانستند بین پائین آوردن فشار و وضعیت میدان بینائی تناسبی نشان بدهند.
در یک تجربه‌ی دیگر دو گروه بیمار را یکی تحت درمان تیمولول و گروه دیگر را تحت درمان betaxolol قرار دادند پائین آمدن فشار با تیمولول خیلی بیشتر بود اما در ظرف ۳۰ ماه که بیماران را تحت نظر داشتند اختلافی در میدان بینائی دو گروه مشاهده نشده بود وحتی در مواردی مشاهده شد که فونکسیون بینائی در بتاکسوزول بهتر بوده است و هر دوی این داروها اثر وازواکتیو دارند و هر دو داروهای خوبی برای درمان گلوکوم می‌باشند و برای این که بدانیم کدام دارو اثر بهتر دارد میدان بینائی و نه اندازه‌گیری فشار باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر سیدرضا لاجوردی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز