گرانترین نرم افزارهای دنیا در دستان ما

زمانی که بحث کپی رایت و نقض مطرح می شود، عده ای بر این عقیده اند که به علت اختلاف سطح درآمد با کشورهای توسعه یافته، اغلب مردم توانایی خرید نرم افزار اصلی را ندارند و کاربران برای بهره مندی از فناوری های جدید رایانه به ناچار قوانین مربوط به مالکیت معنوی را نادیده می‌گیرند.
کپی رایت چیست؟
کپی رایت به طور کلی نوعی حفاظت قانونی از آثار نرم افزاری ، سخت افزاری رایانه ای علمی و هنری است.این آثار به هر صورت که عرضه شده باشند، در حالی که دارای ماهیتی قابل درک باشند،یعنی دیده،شنیده یا لمس شوند، شامل این حمایت خواهند بود.
● تولید نرم افزار با نگرانی های عمیق
یک برنامه نویس رایانه می گوید: نرم افزارهای تولید شده توسط بعضی از افراد، فقل آن ها شکسته شده و در دسترس عموم قرار می گیرند.
یکی از شهروندان معتقد است که اغلب مردم تنها تعرض به حقوق مادی را مخالف قانون، شرع و اخلاق می دانند. به عنوان مثال یک شهروند درست کار هیچ گاه حاضر به تصرف یک وسیله‌ فیزیکی بدون پرداخت بهای آن نیست زیرا معتقد است که برای تولید آن هزینه شده است. با این حال بیشتر مردم با آگاهی از این که برای تولید نرم افزار نیز هزینه و زمان صرف شده است، اقدام به استفاده غیر مجاز از آن می کنند .
رحمان اکبری می‌ افزاید: در حال حاضر صنعت نرم افزار و تولید نرم افزارهای داخلی به علت رعایت نکردن قوانین کپی رایت با رکود نسبی روبروست. وقتی نتیجه چندین سال کار یک تیم برنامه نویسی بدون رعایت قوانین کپی از بین می رود، دیگر انگیزه ای برای تولید آن وجود ندارد . در حال حاضر رعایت نکردن قوانین کپی رایت و نقض آن یکی از نگرانی های عمیق تیم های برنامه نویسی است .
نرم افزارهای قفل شکسته کامل نیستند
یک دانشجوی رشته مهندسی رایانه در پاسخ به این سئوال که چرا بیشتراستفاده کنندگان از رایانه حاضر نیستند بهای نرم افزار را بپردازند، گفت: بیشتر مشتریان حرفه ای نیستند، و به دلیل نداشتن آگاهی از تلاش وزحمات تولید نرم افزار، حاضر به پرداخت بهای آن نیستند .
جواد ربانی افزود: نرم افزارهای کپی رایت باعث مشکلاتی برای کاربران می شوند ، به این علت که اطلاعات تخصصی برای استفاده مفید از آن نرم افزار را ندارند و پس از مدتی به دلیل این که نرم افزار قفل شکسته است و اطلاعات آن به صورت کامل نمی باشد باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای کاربر در مراحل کار با نرم افزار می شود .
مردم به استفاده از کپی نرم افزارها عادت کرده اند
یکی از فروشندگان نرم افزار در بجنورد می گوید: مردم به استفاده رایگان و کپی نرم افزارها عادت کرده اند و کمتر حاضر به خرید نرم افزارهای اصلی می شوند.
امین وفایی می افزاید: تولید نرم افزارهای داخلی با مشکل بسیار اساسی مواجه شده است . به محض ورود نرم افزار به بازار رایانه جهت فروش ، مشاهده شده که همان نرم افزار به صورت کپی یا قفل شکسته با قیمت بسیار در بازارموجود است !
وی همچنین به توزیع سی دی های نرم افزار در جمعه بازارهای CD و دست فروشان اشاره می کند و می افزاید: نرم افزاری که برای تولید آن در داخل کشور به عنوان مثال در حدود ۴۰۰ یا ۵۰۰ هزار ریال هزینه شده است در جمعه بازارهای سی دی با قیمت ۵۰۰۰ریال در سطح گسترده توزیع می شود .
وی می گوید: البته مردم به استفاده غیرقانونی از نرم افزارها عادت کرده اند و حاضر نیستند حتی برای نرم افزارهای داخلی هزینه کنند. از طرفی استفاده از نرم افزارهای غیرقانونی آن قدر رواج دارد که کسی توانایی برخورد با آن را ندارد. او همچنین معتقد است در بسیاری از موارد عوامل فرهنگی، زمینه ساز این موضوع است. زیرا برخی از کاربران با وجود داشتن امکان مالی و صرف هزینه های بالا برای به روز نگه داشتن سخت افزار، به ندرت حاضر به پرداخت بهای نرم افزارهای داخلی و یا خارجی هستند.
فتوشاپ ۳۰۰ دلار ویندوز اکس پی ۱۰۰ دلار
شاید خیلی جالب باشد که گران ترین نرم افزارهای دنیا با قیمتی بسیار پایین در دسترس ما قرار دارد و همچنین گفتن این حرف خیلی سخت است که باید برای خرید ویندوز XP اورجینال چیزی حدود ۹۰۰هزار ریال و یا برای خرید نرم افزاری مثل فتوشاپ ۲۷۰هزار ریال ناقابل بپردازیم آن وقت متوجه خواهید شد که در دیگر کشورها چقدر به حقوق تولید کننده از بعد مادی و معنوی اهمیت می دهند .
این در حالی است ما فقط به ازای ۵هزارریال به سیستم عامل ویندوز اکس پی دسترسی پیدا می کنیم .
این کار یکی از مشکلاتی است که پبش روی تولید کننده نرم افزار در داخل کشورمان قراردارد که با کپی نرم افزار و فروش آن به قیمت بسیار پایین پروژه تولید یک نرم افزار با شکستی گسترده مواجه می شود که کار را برای تولید نرم افزارهای دیگر با مشکل مواجه می سازد . درحالی با حمایت از تولید گنندگان نرم افزار در داخل کشور و خرید نرم افزار اصلی بایدزمینه را برای گسترش و تولید نرم افزارهای کاربردی ایجاد کنیم.
● فرهنگ سازی خرید نرم افزارهای اورجینال
یک استاد IT در این زمینه می گوید:‌ یکی از مواردی که باعث شده مردم از نرم افزارهای اصلی یا ( Orginal ) استقبال نکنند اطلاع و آگاهی داشتن آن ها از نحوه تحلیل طراحی و پیاده سازی سیستم های نرم افزاری است که به دلیل نداشتن اطلاعات کافی از سختی ها و دشواری های موجود در طراحی ، به نرم افزارهای کپی رایت رجوع می کنند .
هادی کلاتی می افزاید: از طرفی گران بودن نرم افزارهای اصلی که از کشورهای دیگر وارد بازار ایران می شوند دلیل مهمی برای کپی نرم افزار می باشد .
وی رعایت نکردن قانون کپی رایت راعامل اصلی بی انگیزه شدن تولید کنندگان نرم افزار در داخل کشور می داند و می افزاید: مهمترین دلیل به رعایت نکردن قانون کپی رایت نرم افزار بر می گردد چرا که نرم افزار تولیدی بلافاصله هک شده و در بازار تکثیر می شود ، باوجود این که در پروسه تولید نرم افزار زمان و هزینه های زیادی صرف شده است به دلیل بی توجهی و اطلاع نداشتن مردم ، نرم افزارها با سرعت تکثیر شده و در بازارهای سی دی با قیمت های بسیار پایین به فروش می رسد.
این استاد دانشگاه بر این باور است که با بالا بردن سطح آگاهی مردم از نحوه طراحی و پیاده سازی فرآیند تولید نرم افزار و همچنین فرهنگ سازی در مورد رعایت حقوق مادی و معنوی می توان گام های بزرگی برای حمایت کننده گان تولید نرم افزار برداشت.
"منابع باز " ، اپن سورس ( Open Source ) چیست ؟‌
یکی دیگر از مواردی که با باعث شده بیشتر برنامه نویسان به منابع باز توجه نکنند در دسترس بودن تقریبا رایگان نرم افزار در بازارها و منابع اینترنتی است .نرم افزارهای منبع باز یا Open Source نرم افزارهایی هستند که کد اولیه برنامه را در اختیار کاربران قرار می دهند تا بدین ترتیب، امکان اعمال تغییرات و یا سفارشی کردن آن متناسب با خواسته استفاده کنندگان فراهم شود.
قوانین کپی رایت شامل این نرم افزارها نمی شود و این نرم افزارها را می توان در سطح ملی توسعه داد و مشکلی از بابت نقض قانون کپی رایت به وجود نیاید.
نرم افزارهای قفل شکسته از کجا می آیند ؟‌
اما نرم افزارهای قفل شکسته از کجا می‌آیند و چطور وارد بازار می شوند؟ این سوالی است که پاسخ به آن چندان آسان به نظر نمی‌رسد.
اگر شما به بروشور بعضی از بسته های نرم افزاری نگاه کرده باشید بدون شک در بعضی از این بسته نرم افزاری ، نرم افزارهای قفل شکن ، هک و نفوذ را مشاهده می کنید که وجود این گونه نرم افزار ها و توزیع آن به صورت آشکار و گسترده می تواند ضربه بزرگی به برنامه نویسان و تولید کنندگان نرم افزار در داخل کشورمان وارد کند. بسیاری از شرکت ها به شکل غیر قانونی صدها برنامه قفل شکسته در قالب یوتیلیتی های کوچک ( Utility ) در یک بسته نرم افزاری در تیراژ گسترده در بازار پخش می کنند و در اختیار مردم و کاربران رایانه قرار می دهند که این کار باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای متخصصان کشور شده است.
● شرکت ها و سازمان های دولتی
اما موارد کپی نرم افزارها تنها مربوط به کاربران شخصی و خانگی نمی شود. بسیاری از مراکز دولتی و بیشتر شرکت‌ها نیز برای خرید بسیاری از نرم افزارها تقریبا هیچ وجهی نمی پردازند وحقوق مادی و معنوی نرم افزارها را نقض می کنند . بنابراین سخت خواهد بود که از سازمان هایی که رایانه های خود را با سیستم عامل های غیر قانونی راه اندازی کرده اند و از انواع نرم افزارهای قفل شکسته استفاده می کنند، توقع داشته باشیم که متولی برخورد با ناقضان حقوق شرکت های نرم افزاری باشند.
● سخن آخر
رعایت قوانین کپی‌رایت نرم‌افزار
رعایت قوانین کپی‌رایت نرم‌افزار به طور قطع در موارد دیگر همچون کتاب، نشریات، سی‌دی‌های آموزشی بی‌تاثیر نخواهد‌ بود .
اما شاید مسئله‌ای که در این جا بسیار مهم جلوه می‌کند و می‌تواند در مقابل تمام پیامدهای ناشی از عدم رعایت قانون کپی‌رایت حرفی برای گفتن داشته باشد، موضوع صادرات نرم‌افزار باشد. ‌در واقع تا زمانی که این فرهنگ در بین مردم ایجاد نشود که برنامه نویس یا تولید کننده نرم افزار برای تولید نرم افزار زمان و هزینه زیادی را متحمل شده است و قوانین کپی رایت با ضمانت اجرایی در کشور به اجرا در نیاید، راه ورود شرکت‌های ایرانی به عرصه رقابت‌های بین‌المللی در کسب پروژه‌های نرم‌افزاری بسیار دشوار خواهد بود.

داود غفوری
روزنامه خراسان
ویژه نام خراسان شمالی