پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


پوشاک‌ مردان‌ و زنان‌ کرد


پوشاک‌ مردان‌ و زنان‌ کرد
پوشاك‌ مردان‌ و زنان‌ كرد شامل‌ تن‌پوش‌، سرپوش‌ و پای‌افزار است‌. ساخت‌ و كاربرد هریك‌ از این‌ اجزا، بسته‌ به‌ فصل‌، نوع‌ كار و معیشت‌ و مراسم‌ و جشن‌ها با یكدیگر تفاوت‌ دارد. هرچند پوشاك‌ نواحی‌ مختلف‌ كردستان‌ مانند اورامان‌، سقز، بانه‌، گروس‌، سنندج‌، مریوان‌ و... متفاوت‌ است‌، اما از نظر پوشش‌ كامل‌ بدن‌، همه‌ با هم‌ یكسان‌ هستند. پیش‌ از ورود پارچه‌، كفش‌های‌ خارجی‌ و سایر محصولات‌ داخلی‌ به‌ استان‌ كردستان‌، بیشتر پارچه‌ها و نیز پای‌افزار مورد نیاز توسط‌ بافندگان‌ و دوزندگان‌ محلی‌ بافته‌ و ساخته‌ می‌شد.
پوشاك‌ مردان‌ و زنان‌ كرد شامل‌ تن‌پوش‌، سرپوش‌ و پای‌افزار است‌. ساخت‌ و كاربرد هریك‌ از این‌ اجزا، بسته‌ به‌ فصل‌، نوع‌ كار و معیشت‌ و مراسم‌ و جشن‌ها با یكدیگر تفاوت‌ دارد. هرچند پوشاك‌ نواحی‌ مختلف‌ كردستان‌ مانند اورامان‌، سقز، بانه‌، گروس‌، سنندج‌، مریوان‌ و... متفاوت‌ است‌، اما از نظر پوشش‌ كامل‌ بدن‌، همه‌ با هم‌ یكسان‌ هستند. پیش‌ از ورود پارچه‌، كفش‌های‌ خارجی‌ و سایر محصولات‌ داخلی‌ به‌ استان‌ كردستان‌، بیشتر پارچه‌ها و نیز پای‌افزار مورد نیاز توسط‌ بافندگان‌ و دوزندگان‌ محلی‌ بافته‌ و ساخته‌ می‌شد.
از نظر بافت‌ پارچه‌، منطقه‌ سقز و از نظر ساخت‌ پای‌افزار «گیوه‌» یا «كلاش‌» و «كالی‌» اورامانات‌ و آبادی‌های‌ پیرامون‌ كوهستان‌ شاهو مانند هجیج‌، نودشه‌ و آبادی‌های‌ نوسود شهرستان‌ پاوه‌ چون‌ میریه‌، خانه‌دره‌، مژگان‌، مزوی‌ و وزلی‌ از عمده‌ترین‌ نواحی‌ بافت‌ و صدور پارچه‌ و پای‌افزار در استان‌ به‌ شمار می‌رفتند. جولایی‌ و بافت‌ پارچه‌ و انواع‌ منسوجات‌ مانند بوزو، برمال‌، جاجم‌، بره‌، پوشمین‌، موج‌، جوراب‌، دستكش‌، زنگال‌ و كلاء به‌ عنوان‌ حرفه‌ یا كار جنبی‌ بخشی‌ از آبادی‌ نشینان‌ مناطق‌ مختلف‌ كردستان‌ محسوب‌ می‌شد.
● لباس‌ مردان‌ كرد عبارت‌ است‌ از:
▪ چوخه‌: نیم‌تنه‌ای‌ پنبه‌ای‌ یا پشمی‌ است‌ كه‌ در ناحیه‌ سقز، بانه‌ و مریوان‌ به‌ آن‌ «كوا» می‌گویند و درسنندج‌ آن‌ را «چوخه‌» می‌نامند.
▪ پانتول‌: شلواری‌ گشاد با دم‌پای‌ تنگ‌ است‌ كه‌ «رانك‌» نیز نامیده‌ می‌شود.
▪ ملكی‌: نیم‌تنه‌ای‌ بدون‌ یقه‌ است‌ كه‌ از پایین‌ نیم‌تنه‌ تا بالا به‌ وسیله‌ دكمه‌ بسته‌ می‌شود.
▪ لفكه‌ سورانی‌: پیراهنی‌ با آستین‌ فراخ‌ و بلند و زبانه‌ای‌ مثلث‌ شكل‌ در انتهای‌ آستین‌ است‌ كه‌ آن‌ در حال‌ عادی‌ دور مچ‌ یا بازو می‌پیچند.
▪ شال‌: كه‌ به‌ آن‌ «پشتون‌» و «پشتینه‌» نیز می‌گویند، پارچه‌ای‌ است‌ تقریباً به‌ طول‌ ۳ تا ۱۰ متر كه‌ بر روی‌ لباس‌ در ناحیه‌ كمر بسته‌ می‌شود.
▪ دستار: یا «كلاغه‌» كه‌ به‌ آن‌ «دشلمه‌»، «مندلی‌»، «رشتی‌»، و «سروین‌» (سربند) نیز یم‌ گویند و مردان‌ به‌ جای‌ كلاه‌ از آن‌ استفاده‌ می‌كنند.
▪ فرنجی‌: یا «فره‌جی‌» كه‌ ویژه‌ مردان‌ ناحیه‌ اورامانات‌ است‌ و از نمد ساخته‌ و آماده‌ می‌شود.
▪ كله‌ بال‌: نوعی‌ از نمد پوششی‌ است‌ كه‌ چوپانان‌ در مناطق‌ چرای‌ گله‌ در صحرا استفاده‌ می‌كنند.
● پوشاك‌ زنان‌
▪ لباس‌ زنان‌ كرد عبارت‌ است‌ از:
▪ جافی‌: شلواری‌ همانند شلوار مردان‌ است‌. این‌ شلوار را زنان‌ كرد، به‌ ویژه‌ زنان‌ روستایی‌، هنگام‌ كار می‌پوشند. در سایر مواقع‌، زنان‌ شلوار گشاد از جنس‌ حریر به‌ پا می‌كنند.
▪ كلنجه‌: نیم‌تنه‌ای‌ است‌ كه‌ روی‌ پیراهن‌ بلند می‌پوشند و رد اورامان‌ آن‌ را «سوخمه‌» می‌نامند و از پارچه‌ زری‌ یا مخمل‌ دوخته‌ می‌شود.
▪ شال‌: از پارچه‌ای‌ زیبا بر ریو لباس‌ در ناحیه‌ كمر بسته‌ می‌شود.
▪ كلاو: یا كلاه‌ كه‌ از جنس‌ مقوا و به‌ شكل‌ استوانه‌ای‌ كوتاه‌ است‌ كه‌ آن‌ را با پولك‌هایی‌ رنگین‌ به‌ صورت‌ بسیار زیبایی‌ تزیین‌ می‌كنند
▪ كلكه‌: روسری‌ یا دستاری‌ است‌ كه‌ به‌ جای‌ كلاه‌ مورد استفاده‌ زنان‌ قرار می‌گیرد كلكه‌ دارای‌ رشته‌ بلندی‌ از ابریشم‌ سیاه‌ و سفید با ملیله‌دوزی‌ است‌
kurdistanmiras.ir
منبع : پایگاه خبری هنر ایران