شناسنامه دیجیتالی برای دانش ایرانی

«گرید» نسل جدید و مادر اینترنت است که گستره عظیمی از امکانات مجازی را در اختیار کاربران قرار می دهد و از این رو نه تمام، بلکه به اقتضای کنونی پیشرفت علم، بخشی از ناممکن های محاسبه را ممکن می سازد. حال در کنار تحریم های علمی متفاوتی که گریبانگیر توسعه غیرقابل انکار کشور شده است، پژوهشگاه دانش های بنیادی به عنوان پیشتاز در این عرصه، در راه فراهم ساختن زیرساخت های لازم گام نهاده و با رعایت استانداردهای بین المللی به عضویت شاخه اروپایی این شبکه عظیم اطلاعاتی و محاسباتی درآمده است تا خود به مرکزی برای صدور مجوز ورود موسسه های علمی کشور به آن تبدیل شود. پرواضح است که پیوستن به این شبکه جهانی نیازمند تجهیزاتی هم راستا با آن است که از مهم ترین آنها می توان به پهنای باند قابل توجه اشاره کرد.
تامین پهنای باند کافی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و مورد استفاده و تمایل کاربران و دانشجویان بوده و برای پیشبرد پروژه های تحقیقاتی موثر است، اما کاربرد اینترنت بالاتر از میزان عرضه است. دستیابی به سرعت بالا در «گرید» و تبادل حجم عظیمی از اطلاعات، نیازمند پهنای باند است و این در حالی است که پهنای باند در ایران ضعیف بوده و تصمیم بر تامین ۵۶ کیلوبیت برای دانشگاه ها مدنظر وزیر ارتباطات قرار دارد. امید است وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص پهنای باند مراکز مستعد بهره مندی از «گرید» همکاری کند. در این راستا خبرنگار علمی اعتماد گفت وگویی را با معاون فنی این پروژه انجام داده است که گزارشی از این گفت وگو هم اینک پیش روی شماست.
«شاهین روحانی» درباره عضویت ایران می گوید؛ «شبکه جهانی گرید به سه منطقه امریکا (شامل امریکای شمالی و جنوبی)، آسیا - پاسفیک (شامل آسیا و اقیانوسیه) و اروپا (شامل اروپا، خاورمیانه و آفریقا) تقسیم شده است و لذا طبیعی بود ما نیز مانند دیگر کشورهای نزدیک مثل ارمنستان، پاکستان و ترکیه به عضویت شبکه اروپا درآییم. استاندارد جهانی، شناسنامه دیجیتالی را که پژوهشگاه دانش های بنیادی ارائه می کند، پذیرفته و شناسنامه های دیجیتالی که از این پس در ایران صادر می شود، اعتبار جهانی خواهد داشت.» شناسنامه دیجیتالی عبارت است از روشی که هویت شخص در شبکه جهانی «گرید» به طور غیرقابل انکار تثبیت شده و تشخیص هویت داده می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف در خصوص نقش شناسنامه دیجیتالی در فضای مجازی اظهار داشت؛ «یکی از مشکلات کار با اینترنت این است که هویت فرد در آن قابل تشخیص نیست و کاربر، چنانچه صادق نباشد، می تواند هر نوع اسم و شخصیتی را برای خود ایجاد کند و برای حل این مشکل، شناسنامه دیجیتالی ارائه شده است.»
وی درباره نحوه کار این سیستم گفت؛ «در این شناسنامه با استفاده از روش(Public Key Infrastructure) PKI،رمزی به شخص داده می شود که فقط آن شخص با همان رمز می تواند خود را معرفی کند. جز در مواردی که وی خود به طور فیزیکی رمز را در اختیار شخص دیگری گذاشته باشد، امکان ندارد فرد دیگری خود را به جای وی معرفی کند.»
«روحانی» در ادامه افزود؛ «از لحظه یی که فرد وارد شبکه گرید شود، شناسنامه دار می شود و بدون آن نمی تواند در این شبکه وارد شود و مسوولیت هر کاری که در این مجموعه انجام دهد، بدون شک به وی بازمی گردد.»
وی در بیان تفاوت میان اینترنت و «گرید» گفت؛ «اینترنت عبارت است از یک شبکه اطلاع رسانی و کسب اطلاعات که توسط آن ارسال ای میل، تبلیغ وب سایت شخصی و مشاهده دیگر سایت ها میسر می شود، اما با شبکه گرید تمام فعالیت های کامپیوتری قابل انجام است. یعنی علاوه بر اطلاع رسانی، توان انجام محاسبه های عظیم را در اختیار کاربر قرار داده و به کمک آن می توان به رایانه اشخاص دیگری (البته آنها که این امکان را فراهم کرده اند) دسترسی یافت و با آن نرم افزاری را اجرا کرد یا از مجموعه اطلاعات موجود در آن استفاده کرد. همچنین گرید امکان استفاده از شبکه های سنسوری نظیر اطلاعات هواشناسی و زلزله شناسی را فراهم می کند. بدین ترتیب کل توان محاسباتی که پشت اینترنت است و ما تاکنون صرفاً برای اطلاع رسانی از آن استفاده می کنیم، برای محاسبه ها قابل استفاده می شود.»
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف در خصوص نحوه فراهم شدن این امکانات در شبکه جهانی «گرید» آن را به گذرنامه و ویزا تشبیه و اظهار کرد؛ «شناسنامه دیجیتالی نقش گذرنامه را دارد که دارای اعتبار جهانی است و پس از کسب آن به منظور بهره مندی از این شبکه، برای ورود به یک مجموعه کامپیوتری در هر نقطه از جهان، از صاحب آن مجموعه نیز باید اجازه ورود (ویزا) دریافت شود.»
خاطرنشان کرد؛ «از نظر سخت افزار، امکان ورود به آن از طریق رایانه های موجود با همان اتصالات، سیم ها، فیبرهای اپتیکی و ماهواره فراهم می شود، اما از نظر نرم افزار به کلی متفاوت است، به طوری که در حال حاضر روی شبکه اینترنت امکان استفاده از دیتابیس کشور دیگری را نداریم؛ شاید امکان کسب اطلاعات میسر باشد، اما امکان درج اطلاعات روی آن وجود ندارد و اجازه استفاده از سی پی یو آن را نداریم. وقتی گرید برقرار شود، می توان نرم افزاری را روی سیستم اجرا کرد، در صورتی که این نرم افزار در سیستمی دیگر و در نقطه یی دیگر از جهان اجرا می شود و سپس نتیجه آن به ما منتقل می شود.»
«روحانی» علت انتخاب عنوان «گرید» برای این شبکه را به شباهت آن به انرژی برق نسبت داد و افزود؛ «همان گونه که با اتصال یک دستگاه برقی به پریز، از شیوه تامین برق مورد نیاز و منابع تولید آن اطلاعی نداریم، در گرید نیز اجرای نرم افزار از طریق یک نرم افزار میانی امکان می یابد. تعیین مکان مناسب برای اجرای نرم افزار نیز به انتخاب کاربر یا انتخاب نرم افزار میانی در سیستم های مجاز بستگی دارد و پس از ارسال نتیجه، صورت حساب بهره مندی از آن سی پی یو، سنسور و دیتا بیس را ارائه می کند.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه کاربران برنامه های ساده را روی چنین شبکه یی اجرا نمی کنند، گفت؛ «این شبکه در زمانی کاربرد دارد که اجرای نرم افزاری خاص تنها روی یک رایانه مدت زیادی به طول می انجامد و حال، با اتصال به گرید، ظرف چند روز اجرا می شود.»
وی با بیان اینکه عضویت در این شبکه جهانی نیاز به پرداخت حق عضویت ندارد، اظهار کرد؛ «شبکه جهانی گرید دارای ناظر خاصی نیست و هر سه رده آن با یکدیگر همکاری دارند، اما ساختارهایی وجود دارند که به این کار نظم می دهند، مثل منطقه اروپایی که ناظر بر عملکرد اعضا در سطح رعایت استانداردها است.»
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با تاکید بر ضعف اتصالات فعلی کشور برای این نوع محاسبات گفت؛ «اتصالات فعلی برای انجام مبادله اینترنتی و داده بوده و برای اجرای برنامه نیاز به افزایش ده برابری پهنای باند داریم و مذاکراتی در این راستا شروع شده که هنوز به نتیجه نرسیده و امیدوارم در آینده یی نزدیک، خطوط ارتباطی با ظرفیت بالاتری برقرار شود که این کار را ممکن کند.»
وی ادامه داد؛ «البته نیاز مهم است و در حال حاضر فراهم شدن آن در سراسر کشور به طور یکسان نیاز نیست و در حد موسسه های پژوهشی و دانشگاه های بزرگ نیاز است.»
معاون فنی پروژه عضویت ایران به شبکه جهانی «گرید» اظهار داشت؛ «دیگر موسسه های پژوهشی و علمی کشور برای بهره مندی از این شبکه، باید از طریق دفتر ارائه شناسنامه دیجیتالی پژوهشگاه دانش های بنیادی اقدام کنند تا بدون پرداخت هزینه نام شان در این شبکه جهانی ثبت شده و به رسمیت شناخته شود.»
وی در پایان گفت؛ «استاندارد بین المللی مدونی برای عضویت کشورها در این شبکه وجود دارد که باید فرآیند ها و مراوده های دیجیتالی خود را مطابق با آن انجام دهند و این کار طی جلساتی بررسی می شود که در مورد پژوهشگاه دانش های بنیادی، حل ۱۸۰ مورد این پروتکل یک سال به طول انجامید.»

میثاق ابدی

منبع : روزنامه اعتماد