همه پرسی و تاسیس جمهوری پنجم فرانسه و برکناری ریچارد دوم پادشاه انگلستان از سلطنت

● همه پرسی و تاسیس جمهوری پنجم فرانسه
۴۹ سال پیش در روز ۲۸ سپتامبر سال ۱۹۵۸ میلادی مردم فرانسه در یک همه پرسی عمومی به تصویب یک قانون اساسی جدید برای این کشور رای مثبت دادند و جمهوری پنجم فرانسه تاسیس شد.
با رای مردم فرانسه و تاسیس جمهوری پنجم ژنرال شارل دوگل بار دیگر به قدرت بازگشت.
قانون اساسی جمهوری پنجم توسط ژنرال دوگل پیشنهاد شده بود و ۸۰ درصد از شهروندان فرانسه در این همه پرسی به آن رای مثبت داده و آن را تصویب کردند.
با تصویب قانون اساسی جمهوری پنجم و به قدرت رسیدن ژنرال شارل دوگل ، دوران دولت های بی ثبات فرانسه که شاخصه جمهوری چهارم فرانسه بود که پس از آزادی این کشور از اشغال آلمان نازی تاسیس شده بود ، خاتمه یافت.
براساس قانون اساسی جمهوری پنجم ، قدرت رئیس جمهور کشور افزایش یافته و رئیس جمهور برای یک دوره ۷ ساله از طریق برگزاری یک انتخابات عمومی انتخاب می شد. (قبل از دوره دوم ریاست جمهوری ژاک شیراک با برگزاری یک همه پرسی مدت دوره ریاست جمهوری فرانسه به ۵ سال کاهش یافت).
همچنین قدرت قانون گذاری به دو مجلس سنا و مجمع ملی داده شده و رئیس جمهور فرانسه رئیس قوه مجریه کشور بود.
رئیس جمهور حق انتصاب نخست وزیر را داشت و براساس پیشنهاد نخست وزیر سایر اعضای هیات دولت را منصوب می کرد.
در عین حال رییس جمهور حق انحلال مجلس مجمع ملی را داشت و می توانست پیشنهاد همه پرسی عمومی را بدهد.
براساس ماده ۱۶ قانون اساسی جدید ، هنگامی که استقلال کشور ، تمامیت ارضی و نهادهای جمهوری مورد تهدید قرار گیرند ، رئیس جمهور می تواند تمام قدرت را در کشور در دست گیرد.
یک شورای قانون اساسی شامل ۹ عضو تضمین کننده مطابقت قوانین تصویب شده با مفاد قانون اساسی است.
ژنرال شارل دوگل نخستین رئیس جمهور فرانسه بود که در چارچوب این قانون اساسی به مقام ریاست جمهوری فرانسه انتخاب شد.
نخست وزیر که توسط رئیس جمهور منصوب می شود در مقابل مجلس مجمع ملی پاسخگو است و اگر نخست وزیر نتواند از مجمع ملی رای اعتماد را کسب کند ، رئیس جمهور حق انحلال مجمع ملی را دارد.
اما اگر نمایندگان منتخب جدید بار دیگر به دولت رای اعتماد ندهند ، رئیس جمهور تا یک سال حق انحلال مجلس را ندارد.
در تاریخ تاسیس جمهوری پنجم ، این وضع نخستین بار در سال ۱۹۸۶ میلادی و در دوران ریاست جمهوری فرانسوا میتران اتفاق افتاد.
در آن سال پس از انحلال مجمع ، بار دیگر اکثریت نمایندگان منتخب با دولت سوسیالیستی مخالفت کردند و میتران ناگزیر به همزیستی سیاسی شد و ژاک شیراک از حزب مخالف به نخست وزیری فرانسه منصوب گردید.
به این ترتیب ، در روز ۲۸ سپتامبر سال ۱۹۵۸ میلادی مردم فرانسه در یک همه پرسی عمومی به تصویب یک قانون اساسی جدید رای مثبت دادند و جمهوری پنجم فرانسه تاسیس شد.
ژنرال شارل دوگل نخستین رئیس جمهور جمهوری پنجم فرانسه بود. او در دوران ریاست جمهوری اش به اصلاح ساختار مالی فرانسه پرداخت ، به جنگ الجزایر خاتمه داد و سیاست مستقلی از آمریکا را در پیش گرفت که امروز نیز آثار آن مشهود است.
اصلاحاتی که ژنرال دوگل انجام داد موجب گردید تا دوران جمهوری پنجم هنوز در فرانسه پایدار باشد.
● برکناری ریچارد دوم پادشاه انگلستان از سلطنت
۶۰۸ سال پیش ، در روز ۲۹ سپتامبر سال ۱۳۹۹ میلادی ، بارون های قدرتمند انگلیسی ریچارد دوم ، پادشاه انگلستان را مجبور به کناره گیری از سلطنت کردند و به دوره حکومت پرآشوب او خاتمه دادند.
ریچارد دوم پسر ادوارد ولیعهد انگلستان ملقب به پرنس سیاه بود که فرانسوی ها را در پواتیه شکست داد اما قبل از جلوس به تخت سلطنت درگذشت.
بنابراین ، در سال ۱۳۷۷ میلادی ریچارد دوم جانشین پدربزرگش ادوارد سوم شد.
اوضاع در آن زمان بحرانی بود بر اثر ضدحملات فرانسوی ها به فرماندهی دوک گسکولن ، انگلستان اغلب مناطق فرانسه که در نخستین دوره جنگ صد ساله متصرف شده بود را از دست داد.
این مساله موجب کاهش درآمد اصیل زادگان انگلیسی شده بود.
ریچارد دوم هنگامی که به تخت سلطنت نشست فقط ده سال داشت و ناگزیر شد جان دوگان ، عمویش را به عنوان نایب السلطنه بپذیرد. جان دوگان ، یک بارون طماع و منفور مردم بود.
او برای جبران کاهش درآمد اصیل زادگان انگلیسی مالیات های جدیدی را وضع کرد که این اقدام به نارضایتی عمومی افزود.
در تابستان سال ۱۳۸۱ میلادی در مناطق کنت ، ساسکس و دیگر مناطق انگلستان ، دهقانان به دلیل مالیات های سنگین ، زورگویی و سرکوب زمین داران بزرگ دست به شورش زدند.
یک سرباز اهل کنت به نام وات تایلر فرماندهی شورش دهقان ها را به عهده گرفت.
لندن و بسیاری از شهرهای انگلستان توسط شورشیان غارت شدند.
در این هنگام ، ریچارد دوم پادشاه نوجوان نقشی حیاتی را ایفا کرد.
او با وات تایلر در چمن زار میل اند در روز ۱۴ ژوئن سال ۱۳۸۱ میلادی ملاقات کرد.
چارلز دوم قول داد آخرین رعیت های سلطنتی را آزاد کرده و دستمزد کارگران کشاورزی را افزایش دهد و در عین حال او شورشیان را نیز عفو کرد.
با این حال ، شورشیان باز دست به غارت زدند. چارلز تایلر فرمانده آنها در دیدار با نمایندگان پادشاه از کنترل شورشیان ابراز ناتوانی کرد و توسط سرویلیام والورث ، شهردار لندن به قتل رسید.
اما ، شورش به زودی پایان گرفت و بار دیگر قانون ارباب و رعیتی برقرار شد.
ریچارد دوم ، پادشاه نوجوان که از موفقیت خود در برابر وات تایلر قدرت یافته بود ، جان دوگان ، عمویش را از مقام نایب السلطنگی برکنار کرد و شخصا مهار حکومت را در دست گرفت.
او تصور می کرد موفقیت هایش بی پایان است و اطرافیان نابابی را در دربار پیرامون خود جمع کرد.
در سال ۱۳۸۸ میلادی بسیاری از بارون ها تحت فرماندهی توماس دو وودستاک ، دوک گلوچستر او را ناگزیر کردند این درباریان فاسد را از دربار خود بیرون کند.
اما در سال ۱۳۹۶ میلادی پس از ازدواج ریچارد دوم با ایزابل دوفرانس ، دختر شارل ششم پادشاه فرانسه ، او بار دیگر قدرت خود را بازیافت.
ریچارد دوم تصمیم گرفت خود را از تسلط بارون ها و پارلمان خلاص کند.
بنابراین دستور قتل بسیاری از بارون ها از جمله دوک گلوچستر را صادر کرد.
در عین حال ، ریچارد دوم میراث پسر جان دوگان ، پسر عمویش هنری بولونگبروک ، دوک لانکستر را مصادره کرده و او را به تبعید محکوم کرد.
ریچارد دوم با نزدیک شدن به فرانسه و افزایش دادن مالیات ها برای تامین هزینه جنگ با ایرلند و تصرف این سرزمین موجب نارضایتی عمومی مردم شد.
هنگام عملیات جنگی در ایرلند ، هنری بولونگبروک ، پسر عمویش در راس یک سپاه از تبعید بازگشت.
ریچارد دوم بر اثر خیانت اطرافیان دستگیر شده و به رقیبش هنری تحویل داده می شود.
هنری و بارون ها متنفذ ریچارد را مجبور می کنند تا در مقابل پارلمان از سلطنت کناره گیری کند.
هنری بولونگبروک ، دوک لانکستر با نام هنری چهارم به تخت سلطنت انگلستان می نشیند.
ریچارد دوم در برج لندن زندانی شده و یک سال بعد در اسارت به دستور هنری چهارم به قتل می رسد.
به این ترتیب در روز ۲۹ سپتامبر سال ۱۳۹۹ میلادی ، بارون های قدرتمند انگلیسی ریچارد دوم ، پادشاه انگلستان را مجبور به کناره گیری از سلطنت می کنند.
داستان خیانت به ریچارد دوم و اسارتش الهام بخش ویلیام شکسپیر شد که تراژدی ریچارد دوم را چند قرن بعد از قتل او خلق می کند.

بهرام افتخاری

منبع : روزنامه جام‌جم