درباره اسقف وارتولومئوس

وارتولومئوس اسقف اعظم كلیسای ارتدوكس استانبول در سال ۱۹۴۰ میلادی در منطقه ایمورو تركیه به دنیا آمد. وی تحصیلات مذهبی خود را در آموزشگاه الهیات خالكی، موسسه تحصیلات شرقی رم، موسسه جهانی Bossey سوئیس، دانشگاه مونیخ در رشته حقوق كلیسایی ادامه داد و دارای دكترای حقوق مذهبی از رم است. وی در سال های ۱۹۹۰-۱۹۷۲ مدیر دفتر ویژه دیمیتریوس اسقف اعظم استانبول و در سال های ۱۹۹۱-۱۹۷۴ عضو شورای مقدس كلیسا شد. وی در سال ۱۹۷۳ به عنوان رئیس كلیسای ارتدوكس فیلادلفیای آمریكا منصوب شد و در سال ۱۹۹۱ به عنوان اسقف اعظم كلیسای ارتدوكس جهان انتخاب شد.
وارتولومئوس همچنین در جلسات عمومی شورای كلیسای های جهان در سال های ۱۹۶۸ ، ۱۹۸۳ و ۱۹۹۱ شركت كرد و در سال ۱۹۹۱ به عنوان كمیته مركزی و اجرایی شورای كلیساهای جهان انتخاب شد. وی همچنین دارای چهار دكترای افتخاری از دانشكده الهیات آتن، مسكو، كرت و دانشكده الهیات بوستون است. وارتولومئوس به زبان های یونانی، تركی، ایتالیایی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی و لاتین آشنایی دارد و در میان ارتدوكس های جهان و به ویژه یونانیان محبوبیت زیادی دارد.
طبق قوانین تركیه رهبر پاتریكخانه استانبول می بایست تبعه تركیه باشد و وی دارای چنین شرایطی است. نامبرده از سال ۱۹۹۱ به عنوان پاتریك اعظم ارتدوكس های جهان تلاش دارد موضوع بازگشایی مدرسه راهبان ارتدوكس در جزیره «هیبلی» تركیه كه قدمت آن به قرن هجدهم میلادی می رسد و از مهم ترین مراكز تعلیم و تربیت روحانیون این مذهب در جهان به شمار می رود را از طریق مقامات این كشور پیگیری كند؛ موضوعی كه به عنوان یكی از چالش های جدی در سیاست خارجی تركیه در خصوص نحوه برخورد با جامعه مسیحیت غرب درآمده است. دولت تركیه در سال ۱۹۷۱ با استناد به حكم قانون اساسی این كشور كه مدارس عالی خصوصی در این كشور را به انحصار دولت درآورد این مدرسه را تعطیل كرد.
وی یك بار از سوی كلیسای ارتدوكس بلغار در استانبول به اتهام جلوگیری از فعالیت های مذهبی آنان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و علیه وی شكایت شد. به ادعای كلیسای بلغار پس از روی كار آمدن وارتولومئوس امكان عبادت به زبان تركی از آنان سلب شده است و آنها به زور مجبور به عبادت به زبان یونانی شده اند. به نظر می رسد شكایت علیه وی در حقیقت در رقابت میان ارتدوكس های روسیه و یونان برای كسب قدرت از دست رفته آنان در دوره فتح قسطنطنیه و تبدیل این شهر تاریخی به شهر اسلامی استانبول ریشه دارد.
وی در سال های اخیر حتی با كلیسای ارتدوكس یونان اختلافاتی داشته است. در همین رابطه اسقف های ۴۲ كلیسای ارتدوكس مناطق مختلف جهان در پی نشست خود در استانبول قطع ارتباط میان پاتریكخانه استانبول و كلیسای یونان را مورد تائید قرار دادند. به ادعای آنان كلیسای یونان به قرارداد منعقده میان پاتریكخانه و آن كلیسا كه در سال ۱۹۲۸ میلادی منعقد شده بود پایبند نیست. اسقف اعظم یونان مدعی است وارتولومئوس با مواضع مسئولین تركیه همسویی بیشتری دارد.
وارتولومئوس دارای مخالفین متعصبی در تركیه است. حتی اعمال فشار آمریكا و اتحادیه اروپا به تركیه برای تبدیل شهر تاریخی و اسلامی استانبول به مركز ارتدوكس و تبدیل پاتریكخانه این شهر به مقر جهانی ارتدوكس های جهان در محافل دولتی و اسلامی تركیه نشانه تلاش جهان مسیحیت برای تبدیل این شهر به «واتیكان ارتدوكس ها» تلقی شده است. ارتدوكس ها معتقدند اسقف اعظم ارتدوكس های جهان رهبری ۳۰۰ میلیون ارتدوكس های جهان را بر عهده دارد و هیچ كشوری (تركیه) حق ندارد از انتخاب وی به عنوان رهبر جهان ارتدوكس جهان جلوگیری كند.
اما در میان گروهی از ارتدوكس های تركیه موسوم به «ارتدوكس های مستقل تركیه» مدعی اند پاتریكخانه فوق از سال قبل با نقض حاكمیت تركیه سعی در شناساندن خود به عنوان مركز ارتدوكس های جهان دارد. آنها همچنین خواستار انتقال پاتریكخانه از استانبول به یونان هستند. البته این در شرایطی است كه در دوره پس از اعلام جمهوری تركیه دولت این كشور برای جلوگیری از اعلام استقلال این پاتریكخانه و تبدیل آن به واتیكان دوم با تصویب برخی قوانین سعی در كاهش نفوذ معنوی آن دارد. اسقف اعظم ارتدوكس های جهان مواضع گروه های تندرو تركیه را رد كرده و معتقد است «حتی یك مورد فعالیت غیرقانونی كلیسای ارتدوكس وجود ندارد. پاتریكخانه دارای فعالیت مخفی نیست كه حساسیت برانگیز باشد.» پاتریكخانه ارتدوكس ها در استانبول بارها از سوی گروه های افراطی تركیه مورد حمله قرار گرفته است كه به گفته وارتولومئوس این اقدامات از سوی حكومت تركیه نبوده است.
وی خود را وفادار به قوانین اساسی كشور تركیه می داند.
از دیدگاه وارتولومئوس «در جهانی كه نژادها و فرهنگ ها، ادیان و زبان های مختلفی وجود دارند گفت وگو میان ادیان از اهمیت بالایی برخوردار است و ما شخصاً با همكاران خود اجلاس های متعددی در این زمینه برگزار كرده ایم. ما از سال ها پیش در حال گفت وگو با ادیان اسلام و یهودی هستیم. میان مسیحیت و اسلام موضوعات مشترك گفت وگو وجود دارد.» وی یك بار در مراسم یادبود كشتار یهودیان ساكن شهر تسالونیكی یونان كه ادعا می شود در سال ۱۹۴۳ در اردوگاه های آلمان در خاك این كشور كشته شده اند سخنرانی كرد. حضور وی در مراسم افتتاح كنفرانس گفت وگوی رهبران مسیحی ارتدوكس و یهودی و همچنین بازدید وی و همراهان از موزه یهودیان مقیم این شهر موجب تعجب محافل داخلی و مستقل یونان شد.

محمود فاضلی

منبع : روزنامه شرق