زندگی و آثار رابرت نوزیک

پروفسوررابرت نوزیک یکی ازتاثیرگذارترین اندیشمندان اواخرقرن بیستم در شانزده نوامبر سال ۱۹۳۸در بروکلین نیویورک به دنیا آمدودر سحرگاه بیست وسوم ژانویه۲۰۰۲ درسن ۶۳ سالگی دارفانی راوداع گفت.پزشکان ابتلای او به سرطان معده را درسال ۱۹۹۴ تشخیص داده بودند.آخر ین کتاب بزرگ او (تغییرناپذیریها:ساختارجهان عینی)دراکتبر۲۰۰۱ ،ازسوی انتشارات دانشگاه هاروارد به چاپ رسید.
دیدگاههای بدیع وبحث برانگیز نوزیک نفوذ وتوجه قابل ملاحظه ای را برای او درجهان خارج ازدانشگاه به ارمغان آورده است..نخستین کتاب او آنارشی،دولت وآرمانشهر(۱۹۷۴)حرفه اوراازیک استادجوان معروف فلسفه به نظریه پردازناراضی یک جنبش سیاسی ملی تغییرداد.اواین کتاب را به عنوان نقدی برکتاب نظریه عدالت اثرجان رالزنوشت.کتاب رالز یک زیربنای فلسفی ویک استدلال عقلانی روشمند برای دولت رفاه بوروکراتیک ایجادمیکرد تاحقانیت بازتوزیع ثروت توسط دولت برای کمک به فقرا ومحرومان را ثابت کند.کتاب نوزیک می گوید که حقوق فردی ،اساسی و اولیه هستند وچیزی بیش از یک دولت حداقل نمی تواند عادلانه وقابل پذیرش باشد-که برای حمایت درمقابل خشونت ودزدی وتنفیذقراردادها کافی است-آنارشی،دولت وآرمانشهر،جایزه ملی کتاب راکسب کردوازسوی ضمیمه ادبی تایمز،به عنوان یکی ازصدکتاب برتربعدازجنگ جهانی دوم ،برگزیده شد.
باوجودشهرت واعتباری که اولین کتابش برای او به ارمغان آورده بود نوزیک در دومین کتابش ،تاملات فلسفی(۱۹۸۱)به بررسی وکاوش درزمینه های بسیارمتفاوتی پرداخت.نیازبه وجوددیدعقلانی درطی تمام زمانها باکاراونشان داده شد.اویکبار به یک مصاحبه گر گفته بود”من نمی خواهم تمام عمرم را برای نوشتن فرزند آنارشی،دولت وآرمانشهر صرف کنم”.درتاملات فلسفی نوزیک به مسائلی اشاره می کند که بسیاری از فیلسوفان آکادمیک آنها را به این دلیل که بی ربط وبی معنی هستند ،مطرح نکرده بودند.موضوعاتی ازقبیل اختیار واراده آزاد،درمقابل دترمینیسم وماهیت تجربه ذهنی،واینکه چرا چیزی به جای هیچ چیز وجوددارد.درپاسخگوییبه این سوالات،اوایده برهان مطلق فلسفی،رارد کردوبه جای آننظریه تکثرگرایی فلسفی را اتخاذکرد.اودرتاملات فلسفی نوشت که دیدگاههای فلسفی گوناگونی وجوددارند که درعین ناسازگاری ،نمی تواند مطرح نشود ویا به سادگی رد شوند.برون دادهای فلسفی همگی مظروف این دیدگاههای موجه می باشند. نوزیک درکتاب بعدی خود:زندگی آزمون شده(۱۹۸۹)به بسط نظریه خویش درمورد تکثرگرایی قلسفی ادامه می دهد.کتاب ،مطالعه ای است درمورد نسبت افراد با واقعیت که درضمن آن،دوباره به توجیه وتبیین درمقابل برهان اهمیت بیشتری قائل می شود.درکتاب دیگرش: ماهیت عقلانیت نوزیک می پرسد که چه اصولی درزندگی روزانه ما نقش ایفا می کنندوچرا مافقط براساس هوس ویا خارج از تمایلاتمان عمل نمی کنیم.کتاب معماهای سقراطی(۱۹۹۷)مجموعه ای از ایضاحات،گزارشها ومقالات ،به اضافه چندین نونه از پندارهای کوتاه فلسفی نوزیک بود.اثربعدی او تغییرناپذیریها:ساختارجهان عینی(۲۰۰۱)به ماهیت حقیقت وواقعیت نظردارد ونقش خودآگاهی شخصی را در یک جهان عینی بررسی می کند.همچنین حقیقت را درحیطه اخلاق موردبررسی قرار می دهد واعلام می کند که بطورکلی حقیقت به عوامل اجتماعی وفرهنگی وابسته است.
نوزیک که دربروکلین بزرگ شده بود وتحصیلات متوسطه را در آنجا به پایان رسانده بود،از طریق کتاب جمهوریت افلاطون به سوی فلسفه کشیده شد.نوزیک این تجربه رادرکتاب زندگی آزمون شده چنین توصیف می کند:”زمانیکه ۱۵ یا ۱۶ ساله بودم کتاب جمهوریت افلاطون را مطالعه کردم.من فقط مقداری از آن کتاب را خواندم ومقدارکمتری را فهمیدم،اما کتاب مرا هیجان زده کرد وفهمیدم که چیز خارق العاده ای است. نوزیم مدرک لیسانس رادر سال ۱۹۵۹ ،ازدانشگاه کلمبیا گرفت،ومدارک فوق لیسانس ودکترا رادرسالهای ۱۹۶۱و۱۹۶۳ ،ازدانشگاه پرینستون اخذکرد.بعدازتدریس دردانشگاههای پرینستون وراکفلر نوزیک درسال ۱۹۶۹ ودر سی سالگی به عنوان استاد کامل وارد دانشگاه هاروارد شد.
نوزیک،جوایز وافتخارات زیادی را کسب کرد.ازبین آنها می توان به تقدیرنامه ای ازسوی انجمن روانشناسی آمریکا درسال ۱۹۹۸ ،اشاره کرد که از نوزیک به عنوان یکی از برجسته ترین فیلسوفان زنده ،یاد می کند.

ترجمه وتلخیص: یعقوب نعمتی وروجنی

منبع : روزنامه رسالت