بهداشت دین و دینداری

عوامل و ریشه های دین گریزی از منظر قرآن و حدیث
نوشته: علی شكوهی
ناشر: بوستان كتاب قم
دین یعنی چه؟ چه ارتباطی با زندگی دارد؟ علت اصلی نماز نخواندن و حجاب نداشتنم خانواده ام هستند! اگر نان نبود نه نماز می خواندیم و نه روزه می گرفتیم! دوست ندارم مثل یكی از دخترهای فامیل كه مدتی حجاب داشت و بعد به دلیل فشار بقیه حجابش را برداشت، باشم... اگر عالمان دین به علم و دانش خود عمل نكنند، علمشان بی ارزش ترین چیزهاست و چنین علمی نمی تواند مردمان را به راه اصلاح و درستی هدایت كند...
این جملات نمونه ای از بحث ها و نكته هایی است كه خواننده كتاب «عوامل و ریشه های دین گریزی از منظر قرآن و حدیث» می تواند مفصل و مشروح آن را در كتاب مذكور مشاهده نماید. علی شكوهی- نویسنده- در این كتاب سعی دارد به بیان ریشه های دین گریزی در پرتو قرآن و سنت بپردازد. او این عنوان را در ارتباط با بحث آسیب شناسی دینی می داند و از آن به «بهداشت دین و دین داری» تعبیر كرده است. او معتقد است كه وقتی برای بهداشت تن و روان انسانها، دستگاههای مجهز و بودجه های كلان تهیه می شود، بهداشت دین و دین داری اهمیت بیشتری خواهد داشت. به همین خاطر موضوع یاد شده را محور مطالب كتاب خود قرار داده است.
كتاب در فصل اول؛ به معنا و مفهوم دین می پردازد و با رجوع به لغت نامه ها و پیشینه تاریخی لغت، خواننده را به تعریف جامعی از دین می رساند. بررسی «دین» از نگاه دینی بخش تكمیلی این فصل می باشد كه با استفاده از آیات قرآنی و نظرات تفسیری وجوه معنای دین را به نظر خوانندگان رسانده است. در فصل دوم اهمیت دین در صحنه اجتماع و زندگی مورد بررسی قرار گرفته است.
سلامتی دین و ضرورت آن از نگاه امامان معصوم، ذكر نمونه هایی از استواری در این بازنگری در سلامتی و درستی اعتقادات، افق دین داری از جمله مباحثی است كه در این فصل مورد بررسی قرار می گیرد. فصل سوم كتاب كه در واقع هدف اصلی از این نوشتار می باشد به عوامل و ریشه های دین گریزی پرداخته است.
در این فصل اصلی ترین عوامل دین گریزی در عناوین زیر مورد مطالعه قرار می گیرد: فقر و ناداری / آلودگی محیط اخلاقی و اجتماعی/ عملكرد نادرست برخی از عالمان دین/ تبلیغات و عملكرد دشمنان/ دفاع نابخردانه از دین/ معرفی نادرست دین/ تبیین نارسای مفاهیم دینی/ ناسازگاری با نیازهای طبیعی و فطری بشر/ اكراه و اجبار در دین/ به كارگیری شیوه های نادرست تبلیغی دین/ غفلت از ظرفیت ها و استعدادها در هدایت/ گناه و گریز از مسئولیت/ تقلید و شخصیت گرایی... نویسنده در این عناوین سعی كرده است تا با نگاهی به آیات و روایات نتیجه ای بی طرفانه از موضوع به دست خواننده بدهد. ذكر شواهد مثال و بعضاً نقل قول های زیبا و پرتأمل از افراد دین گریز به عنوان مكمل بحث ها، جذابیت خاصی به بخش های مورد نظر داده است كه ای كاش این شیوه در كل كتاب به نوعی رعایت می گردید. هرچند این كتاب از نظر ظاهری، طراحی جذاب و مناسبی ندارد و در صفحه آرایی فصل سوم اگر هر بخشی شماره گذاری می شد بهتر بود ولی در مجموع به دلیل تازه بودن موضوع كتاب جذابیت خواندن آن حفظ شده است.

مرتضی اسكندری

منبع : همشهری