درباره ساختار اینترنت

در این مقاله با نکاتی ابتدایی درباره ساختار اینترنت و مفاهیمی مثل IP، دامنه‌ها، DNS، پورت‌ها و انواع پروتکل‌ها آشنا می‌شوید. در ادامه این سلسله مقالات سعی خواهیم کرد شما را با ساختار و طرزکار اینترنت بیشتر آشنا کنیم.
اینترنت را می شود وِِبی عظیم متشکّل از میلیون‌ها کامپیوتر مختلف دانست که از شبکه‌های متفاوت، با کاربران گوناگون، و دارای علایق و اهداف محاسباتی متعدد بوجود آمده باشد، ولی در نهایت به صورت یک شبکه جهان شمول واحد و در مقیاس همه عالم به هم متصل شده است. تا کنون، طراحی و ایجاد اینترنت بر اساس معماریهای گوناگونی انجام گرفته است. از جمله مهمترین آنها باید معماری دو ردیفه (two-tier archiecture)، معماری سه ردیفه (three-tier archiecture)، و نیز چند ردیفه (multi-tier) را برشمرد.
در اینترنت به طور کلی می‌توان همه کامپیوترها را به دو دسته تقسیم کرد. سرویس‌گیرنده / سرویس‌دهنده (Client / Server). سرویس‌دهندگان، خدماتی را مانند وب و FTP برای سایر سیستم‌ها فراهم می‌کنند و سرویس‌گیرندگان، سیستم‌هایی که برای دستیابی به این خدمات به سرویس‌دهندگان وصل می‌شوند. یک کامپیوتر سرویس‌دهنده می‌تواند چند سرویس را فراهم کند. برای مثال روی یک سرویس‌دهنده، یک نرم‌افزار وب سرور و میل سرور نصب کنیم.
● نشانی آی‌پی
به هر رایانه در اینترنت یک (و در مواقعی چند) نشانی منحصر به فرد به نام "نشانی پروتکل اینترنت" اختصاص داده می‌شود که به اختصار آن را آی‌پی می‌گوییم. آی‌پی از چهار بخش عددی تشکیل شده که با نقطه از هم جدا می‌شوند مانند ۱۹۹.۲۱۱.۴۵.۵. هر بخش می‌تواند از ۰ تا ۲۵۵ باشد ۸ بیت یا ۱ بایت. پس ۲ بتوان ۶۴ آدرس مختلف داریم. هر رایانه در اینترنت آی‌پی یگانه‌ای دارد (در این مورد استثناهایی وجود دارد). سرویس‌دهندگان اینترنت عموما آی‌پی‌های ثابتی دارند که تغییر نمی‌کند. کامپیوترهایی که با خط تلفن به اینترنت وصل می‌شوند آی‌پی پویا دارند، یعنی در هر تماس، آی‌پی آن‌ها را ISP اختصاص می‌دهد و احتمالاً هر بار که به اینترنت وصل می‌شوند آی‌پی متفاوتی می‌گیرند. برای دیدن آی‌پی رایانه خود می‌توانید از برنامه winipcfg.exe در ویندوز ۹۵ و ۹۸ و ME یا ipconfig.exe در ویندوز ۲۰۰۰ و XP استفاده کنید. اگر از لینوکس یا یونیکس (یا سیستم‌های مبتنی بر آن‌ها (استفاده میکنید، از دستور ifconfig استفاده کنید.
آی پی‌ها دارای ۴ کلاس هستند:
▪ کلاس A: عدد اول از ۰ تا ۱۲۶. مثال:۱۲۶.۲.۳.۱
▪ کلاس B: عدد اول از ۱۲۷ تا۱۹۱. مثال: ۱۵۴.۵.۱.۵
▪ کلاس C: عدد اول از ۱۹۱ تا ۲۲۳. مثال:۲۰۳.۵۲.۴۵.۸۱۲
▪ کلاس D: عدد اول از ۲۲۳ تا انتها. مثال:۲۵۴.۲۳.۵۴.۹
● نام دامنه
معمولا به خاطر سپردن یک رشته از اعداد که نشانی آی‌پی را تشکیل می دهند مشکل است. همچنین نشانی آی‌پی ممکن است تغییر کند. به همین خاطر سرویس‌دهندگان از اسم‌های قابل درک توسط انسان که نام دامنه (domain name) نامیده می‌شود، استفاده می‌کنند. دامنه نام مجموعه‌ای از سرویس‌دهندگان است. برای مثال در سایت www.wikipedia.com بخش wikipedia.com نام دامنه است که از دو بخش تشکیل شده com. دامنه رده بالا و wikipedia دامنه است. دو نوع دامنه رده بالا داریم: دامنه‌های سازمانی که شامل net .com .edu .org .mil .gov .info .biz. و دامنه‌های جغرافیایی که از اسم اینترنتی کشورها (مثل ir. برای ایران) استفاده می‌شود. www نام سرویس‌دهنده وب است به همین شکل ftp.wikipedia.com آدرس کامپیوتر سرویس‌دهنده ftp و mail.wikipedia.com آدرس سرویس‌دهنده پست الکترونیکی در حوزه wikipedia.com است.
● DNS
سیستم نام حوزه وظیفه ترجمه نام سرویس‌دهندگان را به آدرس IP دارد. فرض کنید آدرس سایت www.wikipedia.com را در جستجوگر تایپ می‌کنید. کاوشگر این نام را به سرویس‌دهنده DNS در ISP شما می‌فرستد. سرویس‌دهنده DNS با برقراری ارتباط با سرویس‌دهنده نام ریشه (root name server)، سرویس‌دهنده نام com را پیدا کرده و آدرس IP ی wikipedia.com را از سرویس‌دهنده com بدست می آورد. در مرحله بعد با DNS در wikipedia.com تماس می‌گیرد تا آدرس IP سرویس‌دهنده وب www.wikipedia.com را بدست بیاورد.
● پورت
هر کامپیوتر سرویس‌دهنده سرویس خود را از طریق یک پورت فراهم می‌کند. برای هر سرویس یک پورت. برای مثال اگر یک سرویس‌دهنده سرویس وب و FTP را فراهم می‌کند، سرویس‌دهنده وب روی پورت ۸۰ قابل استفاده است و FTP روی پورت ۲۱ قابل دسترسی است. بنابر این سرویس‌گیرنده از طریق آدرس IP و پورت به یک سرویس‌دهنده متصل می‌شود.
اگر یک سرویس‌دهنده اتصال به یک پورت را (از بیرون) قبول کند و اگر دیوار آتش از پورت‌ها محافظت نکند، شما می‌توانید به پورت متصل شوید و از سرویس آن استفاده کنید. این شماره‌ها اجباری نیستند. شما می‌توانید یک نرم‌افزار وب سرور را نصب و آن را روی پورت ۹۱۸ یا روی هر پورت آزاد دیگر قرار دهید. در این صورت اگر نام حوزه xxx.yyy.com باشد برای متصل شدن به سرویس‌دهنده باید از آدرس زیر استفاده کنیم: xxx.yyy.com:۹۱۸ اگر هیچ شماره پورتی را مشخص نکنید کاوشگر تصور می‌کند که سرویس‌دهنده روی پورت ۸۰ است.آدرس پورت‌ها محدود است.
● پروتکل
زمانی که سرویس‌گیرنده از طریق یک پورت خاص به سرویس‌دهنده وصل شد، می‌توانیم از طریق یک پروتکل به سرویس‌دهنده دسترسی داشته باشیم. پروتکل یک راه از پیش تعریف شده برای گفتگو با سرویس‌دهنده است. همچنین پروتکل‌ها متن ساده و قابل درک توسط انسان هستند. فراموش نکنید پروتکل قبل از آدرس‌های اینترنتی می‌آیند. برای مثالhttp://www.web.com که http:// پروتکل وب است یا ftp://ftp.site.com که ftp:// پروتکل FTP یا انتقال فایل است. شاید ساده‌ترین پروتکل، پروتکل Daytime باشد. اگر با پورت ۱۳ روی یک سیستم که از daytime پشتیبانی می‌کند متصل شوید سرویس‌دهنده، زمان جاری را بر می‌گرداند و ارتباط را قطع می‌کند.
● اینترنت امروزی
اینترنت هم اکنون دارای قراردادهای گوناگونی در مورد پروتکل‌های ارتباطی و شامل اطلاعات فنی آنها است که بوسیله آنها نوع تبادل اطلاعات در سطح شبکه اینترنت توضیح داده می‌شود. این پروتکل‌ها توسط گروه‌های کاری مهندسی اینترنت که برای اعمال نظر توسط عموم مردم نیز گشوده بوده و هست، تهیه شده‌اند. این گروه‌ها مدارکی تهیه کردند که چون در حین تشکیل از همگان می‌خواست که نظرات خود را در مورد آنها بدهند، به مدارک درخواست برای اعلام‌نظر یا (RFCs) معروف شدند. بعضی از این مدارک تا جایی پیشرفت کردند که توسط گروه تخصصی معماری اینترنت به عنوان استاندارد اینترنت تعیین گردیدند.
● پروتکل‌های اینترنت
بعضی از معروف‌ترین و پر استفاده‌ترین پروتکل‌های موجود در اینترنت عبارتند از:
▪ IP
▪ Internet Protocol Suite
▪ TCP
▪ UDP
▪ DNS
▪ PPP
▪ SLIP
▪ ICMP
▪ POP۳
▪ IMAP
▪ SMTP
▪ HTTP
▪ HTTPS
▪ SSH
▪ Telnet
▪ FTP
▪ LDAP
▪ SSL و TLS
اگر می‌خواهید در مورد هر پروتکل بیشتر بدانید روی لینک آن کلیک کنید و اطلاعات بیشتر را در ویکی‌پدیای فارسی ببینید تا به تدریج در مقاله‌های بعد توضیحات مفصل ‌تری راجع به هر کدام بدهیم.
بعضی از سرویس‌های پراستفاده و محبوب در اینترنت که بر اساس این پروتکل‌ها کار می‌کنند عبارتند از پست الکترونیک، USENet، اشتراک گذاری فایل، World Wide Web، Gopher ،session access ،WAIS ،finger، IRC (چت اینترنتی)، MUDها. از همه این سرویس‌ها پست الکترونیکی و وب از همه بیشتر استفاده می‌شوند و حتی سرویس‌های زیادی نیز بر اساس آنها ساخته شده‌اند مانند mailing list و وب لاگ. اینترنت همچنین توانایی سرویس‌دهی همزمان یا زنده را نیز فراهم آورده است مانند رادیو تحت وب و Webcast که قابل دسترسی در هر نقطه‌ای از دنیا هستند.

نویسنده : وحید نقشینه

منبع : سایر منابع