آثار غافلگیر کننده بحران مالی امریکا

بازارهای مالی در عین حال که خود دارای سامانه و بازار مبادلات مستقلند، جزیی از مجموعه متشکل و متعامل اقتصاد به شماررفته ،حداقل در سه زمینه ارتباط تنگاتنگ با بازارهای تولید و مصرف دارد:
۱) تامین کننده سرمایه ثابت
۲) تامین کننده سرمایه در گردش
۳) بازار رقیب و جایگزین سرمایه گذاری
بنابراین بحران بازارمالی درهرمقطعی (کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت) و به طورهم زمان آثار متنوع و بلکه متضادی را میتواند برسایر بازارها داشته باشد. به طورمثال درحالیکه بحران دربازارهای مالی سرمایه ها را به سوی بازارهای دیگرکشانده به رشد بهای محصولات مورد معامله درآن بازارها منجر میشود ، همزمان ، اختلال درمکانیزم سنتی تامین نقدینگی جاری واحدهای تولیدی توسط موسسات مالی ، بازارمواد اولیه را تحت تاثیر قرارمیدهد.
اگراین بحران ، باعث کاهش مصرف انرژی دردنیا وبه تبع آن کاهش بهای نفت وگازشود ، درآمد هزارمیلیارد دلاری کشورهای عضو اوپک رابا کاهش جدی مواجه کرده، هم بازارمصرف کالاهای تولیدی را محدود ترمی کند وهم بسیاری ازقرارداد های پیمانکاری و استخراج نفت وگاز را به مخاطره می اندازد ، بخصوص این که بازارمبادلات و قرارداد های انرژی به شدت تحت تاثیر انتظارات آتی فعالین این بازارقراردارد.
البته آنچه دربالا بدان اشاره شد ، طرح ساده وابتدایی از تعامل بازارهای مالی با سایر بازارها ست ، اما تاکیدی است بر این که بدون رصد کردن دقیق و علمی تحولات اقتصادی امریکا ، به هیچ وجه نمیتوان به آثار مثبت و یا منفی بحران مالی این کشوربراقتصاد ایران حکم کرد.
بنابراین کارشناسان و مسئولین اقتصادی کشور اعم از دولت و بخش خصوصی باید مکانیزم ها و رفتارهای اقتصادی امریکا را به دقت مورد شناسایی ومطالعه قرارداده ، آثاربین المللی و گسترش خارجی بحران مالی امریکا را زیر نظر بگیرند.
به هر حال ساده انگاری در مورد آثار بحران مالی امریکا بر اقتصا د ایران میتواند غافلگیری های پر آسیبی را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی متوجه ما بکند ، لذا بررسی و چاره جویی به موقع با توجه به سه نکته ذیل ضروری است:
۱) سرد مداران اقتصادی و سیاسی امریکا ابایی ازفرا فکنی بحران های خود نداشته ، بلکه انتقال بحران به سایرکشورها را به عنوان یک را هکار جدی دنبال می کنند و دراین فرا فکنی دو هدف عمده دارند ، اول اینکه بخشی از هزینه بحران را به دیگران منتقل نمایند و دوم اینکه امریکایی ها به خوبی میدانند که ضعف اقتصادی پایه های اقتدار سیاسی و نظامی آنها رادر دنیا به خطر می اندازد ، بنابراین تلاش خواهند کرد که هیچ کشور دیگری از شرایط بحرانی اقتصاد برای به زیر کشیدن امریکا و جانشینی وی استفاده نکند.
۲) سرمایه ایرانی های خارج از کشور و مزیت های سرمایه گذاری در ایران بستر مناسبی برای بهره برداری از شرایط فعلی اقتصاد غرب است ، اما این سرمایه گذاری ها درخلاء و به صورت انتزاعی نبوده ، به شرایط بازارداخلی وخارجی، خصوصا جاذبه ها، تضمین ها و تسهیلات سرمایه گذاری در کشور توجه جدی دارد، بنابراین استفاده ازفرصت ها مستلزم بسترسازی وایجاد آمادگی های لازم است.
۳) بهای تمام شده بسیاری ازکالاها درکشورما قدرت رقابت با تولیدات خارجی را در شرایط فعلی ندارد ، بنابراین درشرایط رکودی اقتصاد جهانی این ناتوانی تشدیدهم می شود ، که به معنی کاهش صادرات غیر نفتی، افزایش واردات و درنتیجه بحران واحدهای تولید داخلی خواهد بود ،که رکود تورمی حال حاضر و آثار سوء آن را تشدید میکند.
اقدام روسای سه قوه در ایجاد ستادی برای بررسی آثار ، تبعات و فرصت های ناشی از بحران مالی امریکا ، تصمیمی هوشمندانه و به موقع بوده ، امید است با سعه صدرو بهره گیری از تمام توانایی های ملی به راهکارها و برنامه مناسبی منجر شود.

سیف الله یزدانی

منبع : روزنامه عصر اقتصاد