میتوز در عمل

سلول با تقسیم شدن به دو سلول از طریق فرآیندی به نام میتوز تكثیر می كند. در فرآیند میتوز سلول اولیه مقادیر تقریباً مساوی از محتوای خود را به دو سلول جدید می دهد. ماده ژنتیكی سلول یا DNA در بخش كره مانندی در سلول تجمع یافته است كه هسته نامیده می شود. سلول تنها یك هسته دارد كه به سادگی نمی توان آن را از میان برید و به دو بخش مساوی تقسیم كرد تا به دو سلول جدید برسد.
پیش از تقسیم سلول ابتدا باید دو نسخه مشابه از اطلاعات ژنتیكی به وجود آید. این روند طی چند مرحله زیر صورت می گیرد.
• گام اول: پروفاز
DNA از شكل مارپیچی درهم و برهم به صورت چندین جفت كروموزومی متراكم می شود. ساختارهایی به نام سانتریول ها به سوی انتهای مقابل سلول حركت می كنند.
• گام دوم: پرومتافاز
غشاء هسته شروع به ازهم گسیختن می كند. «ریسمان» های پروتئینی به نام میكروتوبول ها به مركز هر كروموزوم و به هر سانتریول متصل می شوند.
• گام سوم: متافاز
جفت های كروموزومی از هم جدا می شوند و كروموزوم ها كه اكنون شكلی شبیه به حرف X پیدا كرده اند، به موازات مركز سلول ردیف می شوند.
• گام چهارم: آنافاز
سانتریول ها شروع به كشیده شدن در طول میكروتوبول ها می كنند. این كار هر كروموزوم را به دو قسمت تقسیم می كند. به طوری كه هر لنگه آن اشكال Xمانند- كه كروماتید نامیده می شود- به یك انتهای سلول كشیده می شود. به این ترتیب تضمین می شود كه هر سلول جدید نیمی از هر كروموزوم موجود در جفت اصلی را داشته باشد.
• گام پنجم: تلوفاز
در حالی كه كروماتید ها نزدیك دو قطب سلول قرار می گیرند، غشاهای سلولی جدید اطراف این مواد تشكیل می شود. این كروماتید ها به حالت درهم و برهم ابتدایی بازمی گردند و میكروتوبول ها و سانتریول ها محو می شوند. پس از تلوفاز و گاهی در حین مراحل نهایی آن، یك «كمربند» فیبری شروع به كشیده شدن در اطراف میانه سلول می كند و تدریجاً سلول اولیه به دو سلول دختری با اندازه های تقریباً مساوی تقسیم می شود كه هركدام هسته خاص خودش را دارد. تصویر بالا نشان دهنده گروه هایی از سلول های جعبه مانند است كه در مراحل گوناگون تقسیم میتوز قرار دارند. این اثر هنری كه با روی هم انداختن (سوپر ایمپوز كردن) تصاویر روی یك پارچه گلدار كارخانه ای خلق شده، برنده جایزه اول مسابقه «هنر علم» دانشگاه پرینستون در سال ۲۰۰۶ شده است.


WWW.LiveScience.com
ترجمه: علی ملائكه

منبع : روزنامه شرق