مشکلات رایج دهان ودندان

‌● مشكلات رایج دهان ودندان :
۱) پوسیدگی :
اگر هرگز غذا نمی خوردیم ودندانهایمان را روزی دو بار مسواك می زدیم، هرگز دندانهایمان فاسد نمی شد .
پوسیدگی های دندانی به طورمستقیم با شیوه زندگی ، عادتهای غذایی ، میزان مراقبتهای بهداشتی از دهان ودندان ،وجود فلوراید در آب وخمیر دندان و..... بستگی دارد .توارث نیز نقش مهمی را در مستعد بودن دندان به پوسیدگی ایفا می كند .
در یك دهان تمیز ، بلافاصله پس از مسواك زدن یك لایه پوششی نازك میكروسكوبی كه منشاء آن پروتئینهای موجود در بزاق می باشد ، بر روی دندانها ایجاد می شود .بلافاصله پس از ایجاد این لایه ، میكروارگانیسمها روی آن می چسبند و برروی دندان ایجاد پلاك می نمایند .
در این مرحله، pH دهان حدود ۶.۲ تا۷.۰ است . اگر pH دهان به زیر ۵.۵ برسد ، مینای دندان قسمتی از مواد معدنی خود را از دست می دهد و آمادگی برای شكسته شدن پیدا می كند .اگر pH خیلی پائین بیاید ، حتی مغز دندان كه درون لثه مستقر است ،دچار آسیب می شود . خوردن غذا های شیرین به علت وجود قندهای هیدروكربنی در داخل ساختار خود می تواند تحت تاثیر آنزیمهای موجود در بزاق تولید اسید كرده و pH دهان را پایین بیاورد كه اصطلاحا“ به این گونه موادقندی ، كربو هید راتهای قابل تخمیر گفته می شود .
علاوه بر تاثیر آنزیمها بر كربوهیدراتها ، باكتریها ی موجود در دها ن نیز به مواد قندی علاقه داشته ونتیجتا“‌فعالیت آنها نیز تولید اسید را دو چندان می كند، تولید اسید بیشتر یعنی فساد سریعتر دندان .
▪ انواع پوسیدگی عبارتند از :
۱) پوسیدگی تاج :
كه هم در كودكان و هم در بزرگسالان به شدت شایع است و بیشتر روی سطوح افقی دندانها ظاهر می شود .
۲) پوسیدگی ریشه :
با افزیش سن ، لثه ها شروع به عقب نشینی می كنند، از آنجا كه آن قسمت از دندان كه زیر لثه مخفی بوده وپس از عقب نشینی پدیدار شده است ، فاقد مینا می باشد، در مقابل پوسیدگی و فساد بسیار آسیب پذیر است .
۳) پوسیدگی مجدد :
اطراف دندان پر شده ، محل مناسبی برای تجمع پلاكها ودر نتیجه پوسیدگی مجدد است .
اشخاصی كه دچار خشكی دهان هستند ، به علت كمبود ترشح بزاق ، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می گیرند. پوسیدگی را باید جدی گرفت چراكه اگر به موقع درمان نشود ، می تواند به عصب دندان لطمه زده و منجر به آبسه لثه گردد .
● چطور می توان از وجود پوسیدگی دندان مطلع شد ؟
تنها یك دندانپزشك می تواند وجود پوسیدگی را در دندان تشخیص دهد . چرا كه ممكن است پوسیدگی در داخل دندان اتفاق افتاده باشد و به طور ظاهری قابل رویت نباشد.
۲) پلاك :
پلاك یك لایه نازك و بی رنگ است كه از تجمع دائمی باكتریها و مواد قندی برروی دندان ایجاد می شود . اگر پلاكها به موقع از سطح دندانها پاك نشوند ، می توانند به پوسیدگی و بیماریهای لثه منجر شوند.
ـ چگونه می توان از وجود پلاك ، مطلع شد ؟
باكتریهای فراوانی در دهان وجود دارند كه از مواد غذایی و تركیبات موجود در بزاق تغذیه می كنند .پس از صرف هر غذا ،اسیدهایی كه از باكتریهای روی پلاكها تولید می شوند ،می توانند به دندان صدمه زده وایجاد حفره نمایند . اگر پلاك به موقع تحت درمان قرار نگیرد ، می تواند باعث بیماریهای دندان یا تورم و خونریزی لثه ها گردد.
۳) جرم دندان :
جرم دندان كه گاه منشاء آهكی دارد ، در واقع پلاكی است كه سخت شده است . اگر جرم در خط لثه ایجاد شود می تواند آنرا دچاربیماری كند .جرم دندان زمینه را برای ایجاد پلاكها ی دندانی تسهیل می كند .
علاوه بر اینكه جرم دندان بر زیبای ظاهری شخص لطمه می زند ، به علت ساختار متخلخلش مستعد جذب مواد رنگی از سیگار ، قهوه ، چای و.... است .
ـ چگونه می توان جرم دندان را تشخیص داد؟
برخلاف پلاك كه بی رنگ است ، جرم دندان ، كاملا“‌قابل تشخیص است . علامت مشخصه آن وجود لكهای زرد یا قهوه ای بر روی دندان و لثه می باشد .
۴) بیماری لثه :
بیماری لثه با ورم وآماس لثه شروع می شود كه بیماری دراین مرحله به راحتی قابل درمان است .علائم ورم و التهاب ، حساسیت و خونریزی هنگام مسواك زدن می باشد. ممكن است مراحل پیشرفته بیماری لثه به از دست دادن دندانها بیانجامد.
سلامتی لثه ها بر سلامتی عمومی بدن تاثیر گذار است .مطالعات و بررسی های اخیر وجود رابطه میان بیماری لثه و بیماریهای دیگر مانند دیابت ، بیماری قلبی و زایمان زود رس را نمایان ساخته اند.
۵) بوی بد دهان :
امروزه ، ۴۰% از جمعیت جهان از مشكل بوی بد دهان یاHalitosis رنج می برند .
▪ بوی بد دهان ممكن است ، به علل ذیل ایجاد شود :
- مواد غذایی ، باقیمانده ذرات غذا در بین دندانها ، همچنین بعضی از مواد غذایی نظیر سیر وپیاز ومشروبات الكلی تولید بوی بد دهان می كنند .
- بیماریهای دهان و دندان و عدم رعایت كامل بهداشت دهان ودندان می تواند باعث ایجاد بوی بد گردد.
- خشكی دهان : خشكی دهان باعث باقیماندن سلولهای مرده روی سطح زبان و لثه ها می شود .تجزیه سلولهای مرده سبب ایجاد بوی بد می گردد.
- بیماریها : عفونتهای ریوی ، بیماریهای كلیوی ، نارسائی كبدی ، دیابت كنترل نشده ،ترش كردن معده وسكسكه نیز می توانند در پیدایش عارضه خشكی دهان و بوی بد مؤثر باشند .
- وضعیت دهان ، بینی و گلو : در صورتیكه عفونتهای سینوسی از طریق مجرای بینی به گلو راه یابد ، تنفس را بد بو می كند .اگر تنفس كودكی بد بو شد، ممكن است شیئی كوچكی را در سوراخ بینی خود فرو كرده باشد . برونشیت و عفونتهای مجاری تنفسی نیز از سایر عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه به شمار می روند .
- استعمال دخانیات : سیگار كشیدن، دهان را خشك وتنفس را بد بو می كند ودر درازمدت انواع بیماریهای دها ن ودندان را ایجاد خواهد كرد.
- رژیم غذایی سخت : ضمن روزه یا رژیمهای غذایی سخت به علت كاهش غلظت پاره ای از مواد شیمیایی درخون ، ممكن است مشكل بوی بد دهان ایجاد شود .
● بهداشت دهان ودندان:
داشتن دندانها ولثه های سالم ودهان خوشبو نتیجه رعایت كامل بهداشت دهان ودندان است كه این امر به مفهوم دارا بودن موارد زیر می باشد :
- دندانهای شما تمیز وعاری از بقایای غذا باشند.
- لثه ها صورتی باشند وهنگام مسواك زدن یا نخ كشیدن، دچار خونریزی و درد نشوند .
- بوی بد دهان به صورت یك مشكل دائمی نباشد .
▪ چگونه بهداشت دهان ودندان را رعایت كنیم؟
یكی از مهمترین عوامل جهت داشتن دندانها و لثه های سالم و زیبا ، رعایت كامل بهداشت دهان و دندان است. رعایت نكات زیر جهت حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است :
۱) روزانه حداقل دو بار مسواك زدن صحیح ونخ كشیدن
۲) داشتن رژیم غذائی متعادل ومناسب ومصرف تنقلات هرچه كمتر بین وعده های غذایی
۳) استفاده از خمیر دندانهای حاوی فلوراید
۴) شتشو با دهان شویه های حاوی فلوراید، در صورت تجویز دندانپزشك
۵) استفاده از آب فلوراید دار برای كودكان ( در صورتیكه آب فلوراید دار در دسترس نباشد ، می توان از مكملهای حاوی فلوراید استفاده نمود .)
▪ فلوراید چیست ؟
فلوراید یك ماده‌ معد نی طبیعی است كه در پوسته زمین وجود داردو در طبیعت به وفور یافت می شود . اغلب جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان،فلوراید را به آب آشامیدنی اضافه می كنند . مطالعات اخیر نشان داده است احتمال بر ضد پوسیدگی دندانها در افرادیكه در سنین رشد آب حاوی فلوراید می آشامند ، یك سوم افرادی است كه آب بدون فلوراید می آشامند.
آیا می دانید كه فلوراید تنها برای كودكان نیست ؟
هر كس باید هر روزفلوراید مصرف كند. فلوراید نه تنهابرای كودكان بلكه برای تمام سنین سودمند است .
▪ برخی از مردم فكر می كنند كه بروز پوسیدگی دندان با افزایش سن امری طبیعی است ،ولی آیا می دانید كه این فكردرستی نیست؟
فلوراید به دو طریق از پوسیدگی دندانها جلوگیری می كند
- فلوراید در استخوانها ودندانهای درحال رشد كودكان تجمع می كند وبه سفت شدن مینای دندانها قبل از پیدایش آنها كمك می نماید .
- فلوراید در سفت شدن مینای دندان بزرگسالان مؤثر است.
● روش صحیح مسواك زدن :
- برس مسواك را با زاویه ۴۵ نسبت به خط لثه قرار دهید و سطوح بیرونی دندانها را با حركات لرزشی مسواك كنید.
- به آرامی سطوح زبان را مسواك بكشید تا عاری از باكتری شود ودهان خوشبو گردد.
▪ چند وقت یكبار باید به دندانپزشك مراجعه كنید ؟
مطابق توصیه سازمانها ی بهداشت دهان و دندان، سالیانه دو بار مراجعه به دندانپزشك می تواند از بسیاری از بیماریهای دهان و دندان جلوگیری نماید .
▪ تغذ یه مناسب چیست ؟
تغذیه مناسب به مفهوم داشتن رژیم غذائی متعادلی است كه بدن شما برای سلامتی به آن نیاز دارد. روزانه با صرف غذا ،بافتهای مختلف بدن ساخته وترمیم می شوند اگر موادغذایی كمتر از مقدار مورد نیاز به بدن برسد ، در این صورت بدن مقاومت كمتری در برابر عفونتهای دهان خواهد داشت .
كمبود كلسیم ، فسفر وفلوئور در رژیم غذایی كودكان می تواند موجب نامرتب شدن و سستی دندانها شود .
▪ یك رژیم غذایی متعادل شامل موارد زیر است :
- مقداری كربوهیدرات
- اسیدهای چرب لازم ( موجود در چربیها )
- آمینو اسیدهای ضروری ( موجود در پروتئینها)
- پانزده نوع ویتامین
- در حدود ۲۵ ماده معدنی
- آب
▪ دندانپزشكی پیشگیری چیست؟
ـ دندانپزشكی پیشگیری برای كودكان شامل موارد ذیل است: مسواك زدن - تكامل دندانی - استفاده از نخ دندان - فلوراید - عادات دهانی- ارتودنسی - توجه والدین - رژیم غذایی - سیلانت‌ها و مراقبت‌های هنگام ورزش دندانپزشك كودك شما، در تمام این زمینه‌ها به شما كمك كرده و آموزشهای لازم را ارائه می‌دهد.
▪ چرا دندانپزشكی پیشگیری حائز اهمیت می‌باشد؟
ـ دندانپزشكی پیشگیری به كودك شما لبخندی زیبا می‌بخشد. كودكانی كه دهانی سالم دارند، غذایشان را به راحتی جویده و مواد غذایی بیشتری را جذب می‌كنند. آنها صحبت كردن را به راحتی و به وضوح یاد می‌گیرند. آنها شانس بهتری برای سلامتی عمومی دارند، زیرا كه بیماریهای دهان می‌توانند برای اعضای دیگر بدن خطر آفرین باشند. یك دهان سالم بسیار مورد توجه بوده و به كودكان اطمینان و اعتماد به نفس می‌دهد. نهایتاً دندانپزشكی پیشگیری به معنای محدود شدن بیماری، كاهش هزینه‌ها و مدت درمان می‌باشد.
▪ دندانپزشكی پیشگیری از چه زمانی باید آغاز شود؟
ـ با رویش اولین دندانها در دهان، دندانپزشكی پیشگیری باید شروع شده و اولین ویزیت دندانپزشك اطفال صورت گیرد. شما می‌توانید یاد بگیرید كه چگونه از سلامتی دندانهای بچه‌تان محافظت كنید. معاینات زود هنگام دندانپزشكی، شانس پیشگیری از بیماریهای دندان را بیشتر نموده و به كودك شما كمك می‌كند كه به نسلی تعلق یابد كه فاقد پوسیدگی دندانی باشند.
▪ والدین چه نقشی در پیشگیری دارند؟
ـ بعد از ارزیابی، بهداشت دهان ودندان فرزند شما، دندانپزشك اطفال طرحی را برای مراقبت‌های در منزل با توجه به شرایط او، به شما ارائه می‌دهد. این برنامه شامل آموزش مسواك و نخ دندان، تغذیه و در صورت نیاز تجویز فلوراید خواهد بود. با این كمك‌ها شما می توانید عمری توأم با عاداتی مفید و سلامتی بخش به كودكتان اعطاء نمائید.
▪ دندانپزشك اطفال چگونه می تواند از مشكلات دندانپزشكی پیشگیری نماید؟
ـ تمیز كردن دندانها و فلوراید تراپی از اهم برنامه‌های دندانپزشكی پیشگیری می‌باشند، ولی آنچه كه بیشتر می‌توان انجام داد برای مثال عبارتند از: دندانپزشك اطفال شما می‌تواند از سیلانت بمنظور جلوگیری از پوسیدگی استفاده كند. برای تهیه و انتخاب یك محافظ دهانی برای مواقع فعالیت‌های ورزشی مخاطره‌آمیز به شما كمك كند تا از صدماتی كه هنگام فعالیت‌های بدنی ورزش ممكن است به صورت و دندانهای كودك شما وارد شود، جلوگیری كند. وی همچنین می‌تواند موارد نیاز به ارتودنسی را تشخیص داده و یا پیش‌بینی نماید و یا در این زمینه نیز اقدام نماید. دندانپزشك كودكان با پیگیری و ترویج مراقبت‌های پیشگیری می‌تواند برای كودك شما لبخندی با نشاط را به ارمغان آورده و بیمه كند.
▪ چند وقت یكبار كودك باید توسط دندانپزشك معاینه شود؟
ـ آكادمی دندانپزشكی كودكان آمریكا معاینات دندانپزشكی را دست كم دوبار در سال برای بیشتر بچه‌ها توصیه نموده است. البته تعدادی از كودكان كه از ریسك پوسیدگی بیشتری برخوردار بوده و یا الگوی رشدی غیر طبیعی داشته و یا دارای بهداشت دهان ضعیفی می‌باشند به معاینات بیشتری نیاز دارند.
▪ اگر بچه‌ای فاقد پوسیدگی دندان باشد چه نیازی به ویزیت دندانپزشكی به میزان ۲ بار در سال دارد؟
ـ معاینات منظم دندانپزشكی به كودك شما كمك می‌كند كه همیشه دندانهای سالم داشته باشد دندانپزشك دندانها را تمیز نموده و خرده‌های مواد غذایی بر آنها را برداشته و همچنین تحریكات لثه و عامل ایجاد كننده پوسیدگی را بر طرف می‌سازد. فلوراید تراپی، فلوراید مینا را زیاد كرده و آن را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد. آموزش بهداشت دهان به كودك، مسواك زدن و نخ كشیدن بهداشت بهداشت دندان‌ها را بهبود بخشیده و به او كمك می‌كند تا دندانها را تمیزتر كرده و سلامت لثه نیز بیشتر شود. توجه داشته باشید تنها علت مراجعه به مطب دندانپزشكی پوسیدگی دندان نمی باشد. دندانپزشك سلامت دهان فرزند شما را ارزیابی می‌كند. بعنوان مثال كودك شما بمنظور دستیابی به سلامتی دندانها در حد ایده‌آل، ممكن است به فلوراید اضافی، تغییر در رژیم غذایی یا مسدود كردن شیارهای دندانی بنام سیلانت نیاز داشته باشد. دندانپزشك كودكان مشكلات ارتودنسی را تشخیص داده و یا برای اینكه دندان در محل صحیح رویش یابد درمانهایی را پیشنهاد كند.
▪ معاینه دندانپزشكی چگونه است؟
ـ دندانپزشك كودكان با گرفتن تاریخچه پزشكی و دندانپزشكی سابقه سلامتی وی را بررسی نموده و به آرامی دهان، دندانها و فكین را معاینه می‌كند. اگر لازم باشد دندانها را تمیز كرده و به آنها فلوراید نیز می‌زند. دندانپزشك كودكان فقط در مورد سلامت و بهداشت دندانها صحبت نمی‌كند و با زبان و لغات قابل فهم و نشان دادن عكس و پوستر با وی ارتباط برقرار می‌كند و كودك شما انگیزه می‌یابد برای اینكه دهانی سالم و لبخندی زیبا داشته باشد، همكاری لازمه را داشته باشد.
▪ آیا در هر نوبت ویزیت و ملاقات با دندانپزشك رادیوگرافی گرفته می‌شود؟
ـ خیر، رادیوگرافی زمانی توصیه می‌شود كه لازم باشد. بطور مثال، ممكن است برای تشخیص پوسیدگی دندان و یا موارد ناهنجاری دندانی و نیاز به ارتودنسی گرفته شود.
▪ چگونه می‌توان به بچه كمك كرد تا از سلامت دندانهایش لذت ببرد؟
ـ یكسری مراحل مرتبط به هم به كودك شما كمك خواهد كرد تا فردی از جامعه و نسل بدون پوسیدگی دندان باشد:
۱) اجتناب از خوردن تنقلات
۲) مسواك زدن كامل دو بار در روز با خمیر دندان فلورایددار
۳) استفاده از نخ‌های دندانپزشكی یكبار در روز
۴) سیلانت تراپی توسط دندانپزشك(مسدود كردن شیارهای سطح دندان(
۵) انجام معاینات دندانپزشكی بطور منظم
۶) اطمینان از رسیدن فلوراید كافی به دندانها با خوردن آب فلورایددار، قرص، دهانشویه فلوراید و با تجویز دندانپزشك

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان